اهواز-ایرنا- متوسل شدن به شیوه سنتی آتش‌زدن زمین‌های کشاورزی پس از برداشت محصول در روزهای اخیر، در مناطق مختلفی از خوزستان موجب سرایت آتش به مراتع، جنگل‌ها و عرصه های منابع طبیعی شده و موجب به بار آمدن خسارتها و تحمیل هزینه‌های بسیار به منطقه و بهره‌برداران محلی و صرف هزینه وتوان اندک دستگاههای دولتی فعال در منطقه شده است.

کارشناسان  حوزه کشاورزی می‌گویند : آتش‌زدن زمین‌های زراعی پس از برداشت محصول ممکن است فواید اندکی برای زمین داشته باشد اما مضرات آن به مراتب بیش از فایده‌های آن است.

از سوی دیگر آتش موجب نابودشدن لانه پرندگان و گرفتار شدن جانوران بی گناه موجود در زمین‌های کشاورزی و گونه های جانوری وگیاهی منحصر به فرد در عرصه‌های طبیعی اطراف آنها می‌شود که این امر نه تنها گناه به شمار می‌رود بلکه موجب تخریب محیط زیست و نابودی حیوانات و حیات وحش طبیعی است.

از بین بردن آفات و آمادگی برای کشت مجدد

کشاورزان محلی غافل از مضرات آتش زدن زمین های کشاورزی به دلیل نداشتن آموزش‌های لازم، این اقدام خود را درست و منطقی می‌دانند.

به گفته یکی از کشاورزان محلی یکی از دلایل عمده آتش‌زدن زمین‌های کشاورزی پس از برداشت محصول، سهولت جمع‌آوری کاه و کلشی است که با وزش باد از زمینهای کشاورزی بلند می شوند ، با سوزاندن آنها دیگر نیازی به جمع‌آوری نیست.

علی حیاوی در ادامه اظهارات خود می‌گوید: با سوزاندن زمین کشاورزی درصورت وجود آفت در زمین و یا تخم‌گذاری آفات، اثری از این آفات نخواهد ماند و زمین دوباره تمیز و آماده کشت می‌شود.

شوری زمین، سله بستن خاک و از بین رفتن رطوبت خاک بر اثر آتش زدن مزارع

 یک کارشناس ارشد خاک و حاصلخیزی خاک در گفت وگو با ایرنا در این خصوص می‌گوید: با آتش زدن زمین‌های کشاورزی میکروارگانیسمهای موجود در خاک از بین می روند و حشرات و جانوران بسیارریز موجود در زمین نابود می شوند در حالی که این موجودات فواید بسیاری برای زمین کشاورزی و محصول دارند.

منا نیسی افزود: در صورتی که به کاه و کلش زمین‌های کشاورزی کود اضافه شود، این کاه و کلش نیز مانند کود عمل می‌کند و باعث رونق وحاصلخیزی زمین می‌شود.

وی ادامه داد: سوزاندن مزارع کشاورزی همچنین باعث از بین رفتن رطوبت زمین، شوری زمین و سله بستن خاک می شود که این موارد برای زمین زراعی بسیار آسیب رسان بوده و مانع رشد مناسب محصول می‌شود.

نیسی یادآور شد: بسیاری از کشاورزان پس از آتش زدن کاه و کلش زمین‌های خود، آتش را به حال خود رها می کنند رفتاری که در اغلب مواقع موجب گسترش آتش و خسارت زدن به منابع طبیعی می‌شود.

نابودی پوشش گیاهی غنی و حیوانات بر اثرآتش سوزی‌های عمدی

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در این خصوص گفت: بیشتر آتش‌سوزی‌ها عمدی بوده و ناشی از سوزاندن کاه و کلش زمین‌های کشاورزی است که با توجه به نزدیکی زمین‌های کشاورزی به جنگل و مرتع، آتش به آنها سرایت، و ایجاد خسارت کرده است.

سید عادل مولا گفت: آتش زدن زمین کشاورزی پس از برداشت محصول، موجب می‌شود با وزش اندکی باد و جابه جایی خاکستر، به دلیل خشک بودن و دمای بالا، جنگل‌ها و بیشه‌زارهای منطقه دچار آتش‌سوزی شوند؛ چنانچه همین چند روز اخیر نیز آتش در منطقه غرب کرخه مهار شده بود اما پس از وزش باد مجدد جنگل شعله ور شد.

وی ادامه داد: برای کنترل آتش زدن زمین‌های کشاورزی اهرم هایی وجود دارد که باید جهاد کشاورزی همراهی کند؛ به طور مثال کشاورزانی که زمین کشاورزی خود را پس از برداشت محصول آتش می زنند را از گرفتن کود محروم سازد.

مولا بیان کرد: متاسفانه جهاد کشاورزی همکاری مناسبی با حفاظت محیط زیست در این زمینه ندارد و با توجه به جلسات متعددی که در این خصوص برگزار شد انتظار می رود که راهکار و برنامه درستی ارایه شود.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان افزود: مضرات این آتش سوزی ها چندین برابر فواید آن برای زمین های کشاورزی و طبیعت است.

وی ادامه داد: همچنین خزندگان، پرندگان و چهارپایان در معرض خطر هستند؛ ضمن اینکه پوشش گیاهی برخی مناطق مانند خاییز بهبهان غنی و منحصر به فرد است که در اثر این آتش سوزی‌ها از بین می‌رود.

مولا ادامه داد: این آتش‌سوزی ها با همکاری سایر ارگان‌ها در بسیاری از مناطق مهار شد که متاسفانه تعداد زیادی از درختان طعمه آتش شدندو به تبع آن بسیاری از خزندگان، چهارپایان و پرندگان که همزمان با فصل جوجه‌آوری آنها بود، از بین رفتند؛ در آتش‌سوزی منطقه خسرج حتی یکی از روستاهای این منطقه نیز مورد تهدید آتش قرار گرفته بود.

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان تصریح کرد: حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ هکتار جنگل در منطقه خسرج از توابع حمیدیه، بیش از ۶۰۰ هکتار در منطقه خاییز از توابع بهبهان در مرز با استان کهگیلویه وبویر احمد، و حدود ۴۰۰ هکتار در سایر مناطق حفاظت شده خوزستان در این مدت دچار آتش سوزی شده است.

مولا بیان کرد: در منطقه خاییز بهبهان نیز احتمال عمدی بودن آتش سوزی بالا است چرا که در ارتفاعات دمای هوا بالا نیست و آتش به خودی خود شعله‌ور نمی‌شود. همچنین خاموش کردن و مهار آتش در ارتفاعات کار بسیار سختی است که تمام نیروهای امدادی سازمان های مرتبط درگیر آن می‌شوند.

وی افزود: متاسفانه امسال در مناطق حفاظت شده میشداغ، دز، کرخه و منگشت خوزستان آتش‌سوزی بسیاری داشتیم که با توجه به خشکی گیاهان و دمای بالای هوا انتظار آتش‌سوزی‌های دیگر هم داریم که باید فکری برای این امر شود.

پیگرد قانونی آتش زدن کاه وکلش

مطابق ماده ۲۰ قانون هوای پاک و ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی آتش زدن هر نوع کاه و کلش و بقایای محصولات کشاورزی و همچنین هرنوع آلودگی محیط زیست ممنوع بوده و تهدید علیه بهداشت و سلامت شهروندان محسوب شده و متخلفان از قوانین مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.

در ماده ۴۷ قانون قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور ذکر شده است که هر کس در جنگل عمدا آتش ‌سوزی ایجاد نماید به حبس مجرد از سه تا ده سال محکوم خواهد شد، در صورتی که مرتکب مامور ‌جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.

تبصره این قانون می افزاید: در موقع آتش‌ سوزی در جنگلها کلیه مأمورین دولتی اعم از لشکری و کشوری و شهرداریها که در نزدیکی آن محل باشند در مقابل تقاضای مأمورین جنگلبانی یا ژاندارمری یا بخشداری موظفند با کلیه وسایل ممکنه دولتی و شهرداری که در اختیار دارند در آتش نشانی کمک نمایند مأمورین ‌کشوری و شهرداری که در ایفای این وظیفه مسامحه و قصور نمایند بر حسب مورد طبق مقررات مواد ۵۸ و ۵۹ قانون استخدام کشوری مجازات‌ می ‌شوند. در مورد مأمورین لشکری تعقیب و مجازات آنان طبق مقررات و قوانین نظامی خواهد بود.

بی احتیاطی گردشگران از دیگر عوامل آتش‌سوزی

متاسفانه برخی گردشگران پس از استفاده از هوای پاک و طبیعت زیبا، اقدام به روشن کردن آتش در طبیعت می کنند که پس از استفاده یا آن را به حال خود رها می کنند یا به درستی خاموش نمی کنند که به دلیل گرمای هوا این آتش گسترده‌تر میشود و موجب آتش‌سوزی وسیع در طبیعت می شود.لذا گردشگران پس از استفاده از آتش باید به طور کامل آن را خاموش کنند و اطراف و روی آن را سنگ‌چین کنند.

در روزهای اخیر ۲ فقره آتش‌سوزی به طور همزمان در ۲ نقطه از منطقه پارک ملی دز، آتش سوزی در غرب کرخه و خائیز بهبهان، مراتع حفاظت شده منگشت، زمین های کشاورزی در جنگل های دز، جنگل های حاشیه جاده روستای خماط، جنگل های خسرج و بیشه زارهای حاشیه رودخانه دز رخ داد. در منطقه خاییز بهبهان که آتش سوزی جنگل های بلوط را طعمه کرده بود، متاسفانه بخشی قابل توجهی از پوشش گیاهی غنی در این منطقه از بین رفت.

سال سختی در عرصه های طبیعی پیش رو داریم

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی چند منطقه کشور بیان کرد: امسال به دلیل بارندگی‌های خوب و غنی بودن مراتع و طبیعت، بخشی از آتش‌سوزی‌ها اجتناب‌ناپذیر است لذا سال خیلی سختی را ازاین لحاظ در پیش رو داریم

 کیومرث کلانتری در خصوص مهار آتش‌سوزی منطقه خاییز بهبهان گفت: خوشبختانه مجموعه مدیریت بحران کشور، سازمان جنگلها و مراتع و سازمان محیط زیست  با همدلی بیشتری امسال پای کار هستند و می بینیم که محیط بانها و قرق بانها در کنار همدیگر و مردم مشغول اطفا هستند که امیدواریم هرچه زودتر این آتش سوزی را کنترل و مهار کنیم.

 وی با اشاره به سخت‌گذربودن منطقه خاییز بهبهان گفت: باید علت یابی شود که دلیل آتش‌سوزی گسترده دراین منطقه چیست، به هر حال در این آتش‌سوزی به دلیل شرایط خاص منطقه تنها می‌توان از گسترش آتش جلوگیری کرد لذا برای کنترل آتش در این منطقه در سطح کشوری هماهنگی‌های بهره‌مندی از ۶ بالگرد در استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت که مشغول هلی برد نیروها هستند.

وی افزود: در عملیات امروز سعی شده خطی به صورت آتشبر آبی درمقابل حریق ایجاد شود تا حریق را مهار کند به دلیل صخره‌ای وسخت گذربودن منطقه آتشسوزی، کار زیادی در این محدوده نمیتوان انجام داد و تنها میتوان برای جلوگیری از گسترش آتش اقدام کرد که در این عملیات خوشبختانه همراهی خوبی بین مجموعهها(فرمانداری بهبهان و دوستداران محیط زیست و...)  مشاهده می شود.

کلانتری اضافه کرد: امسال به دلیل بارندگی‌های خوب و غنی بودن مراتع و طبیعت، بخشی از آتش‌سوزی‌ها اجتناب‌ناپذیر است اما دلیل اصلی آتش‌سوزی‌ها دراین پهنه وسیع  نیز باید مشخص شود که دوستان ما در منطقه درحال بررسی موضوع هستند.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص امکانات اطفای حریق برای مناطق سخت‌گذر گفت: شهرستان‌های درگیر در حواشی مناطق حفاظت شده امکانات اولیه دارند ولی آنچه که اتفاق می‌افتد توسط سازمان مدیریت بحران کشور به صورت متمرکز مدیریت می‌شود و همه ارگانها پای کار هستند و سازمان محیط زیست و سازمان جنگلها و مراتع هم از محل اعتبارات خود اقلام قابل حمل را تهیه می‌کنند؛ با این حال دراین شرایط نیاز به امداد هوایی و بالگرد و هواپیما داریم که با انعقاد تفاهم‌نامه با وزارت دفاع مقرر شد در هر جایی که آتش‌سوزی رخ دهد ظرف کمتر از نیم ساعت امکانات هوایی این وزارت گسیل شود.

 منطقه حفاظت شده خاییز بهبهان از روز جمعه ۹ خرداد دچار آتش سوزی شد که حدود ۶۰۰ هکتار از جنگل های بلوط و منطقه حفاظت شده طعمه آتش شد.

دستگیری ۲ نفر مظنون به ایجاد آتش‌سوزی درخاییز 

مسولان خوزستانی از دستگیری دو نفر از عوامل ایجاد آتش سوزی در منطقه خاییز بهبهان خبر داده اند .

 در غرب کرخه جنگل‌های خسرج از روز پنجشنبه هشتم خرداد دچار آتش سوزی شدند که علت آن آتش زدن کاه و کلش مزارع کشاورزی گزارش شد. در این آتش سوزی نیز قریب به ۴۵۰ هکتار طعمه آتش شد.

متاسفانه این داستان تکراری هر ساله وجود دارد و کشاورزان بدون توجه به محیط طبیعی و امکان گسترش آتش و نابودی حیات وحش و محیط زیست اقدام به آتش زدن کاه و کلش زمین های کشاورزی خود می کنند. 

زمین مادر ماست ،مادری که با مهربانی، دامن خود را با همه منابع طبیعی دارد برای انسان گسترده ، لذا کشاورزان و بهره برداران منابع طبیعی باید بیاموزند که با بالابردن آگاهی و مراقبت از رفتارهای خود، حرمت این مادر را پاس بدارند.