می‌دانم برای گرفتن یک ساندویچ فلافل شاید چند دقیقه‌ای معطل شوم اما خوردن فلافل با نان گرم و تازه صبح، ارزش معطل شدن را دارد، وارد مغازه می‌شوم، با وجود شلوغی و ازدیاد مشتری‌ها فلافل فروش این مغازه حواسش به تک‌تک مشتری‌های جدید است، این را می‌شود از لبخندی که روی صورتش با دیدن هر مشتری شکل می‌گیرد و گفتن کلمه «بفرمایید در خدمتم» در بدو  ورود به مغازه فهمید.

اینجا بساط همه چیز مهیاست؛ از انواع ترشی، گوجه و کاهو و نوشیدنی گرفته تا بهترین نوع فلافل آن هم در ازای پرداخت 2 هزار تومان!

اگر چه فلافل طرفداران زیادی دارد اما مطمئنم طرز رفتار فروشنده با مشتری و کیفیت ساندویچ‌هایش دلیل مهم‌تری برای شلوغی مغازه‌اش باشد.

«مسعود» جوان فلافل فروشی است که از طریق فروش فلافل مخارج خود را تأمین می‌کند، مسعود مدرک دانشگاهی ندارد اما تا مقطع دیپلم درس‌خوانده و معتقد است همه‌چیز مدرک و دانشگاه نیست و انسان باید به زندگی و کار دل ببندد، مسعود آن‌قدر از مواد اولیه فلافلی که درست می‌کند مطمئن است که حاضر است آن را به‌صورت کیلویی و خام به مشتریان بفروشد.


*فلافلی؛ شغلی درآمدزا

در سال‌های خیلی دور و زمانی که تعداد فلافل فروش‌ها به تعداد انگشت‌شمار در شهر دیده می‌شد اغلب فلافل و سمبوسه را به‌عنوان یک نوع فست فود جدید از دستان فروشندگان هندی و پاکستانی خریداری می‌کردیم اما در حال حاضر فروش فلافل به دلایل مختلف اقتصادی به‌عنوان یک شغل، موقعیت فرد فروشنده را توجیه می‌کند تا آنجایی که رشد قارچ گونه فلافل فروشی‌ها به‌عنوان یک شغل کاذب در اماکن مختلف به ضرر بهداشت عمومی شد.

*رویه مصرفی شدن شهرها

استیون مایلز جامعه‌شناس آمریکایی در کتاب «شهرهای مصرفی» می‌گوید: شهرها به‌واسطه امکاناتی که برای مصرف فراهم می‌کنند تعریف می‌شوند.

وی با نگرشی انتقادی به رویه مصرفی شدن شهرها اشاره می‌کند و معتقد است: برنامه‌ریزان شهری و صاحبان قدرت ازجمله نیروهای اصلی و پیش برنده این «انقلاب مصرفی» به شمار می‌آیند، مصرف انبوه از یک‌سو باعث تغییر بافت شهری ازجمله رشد قارچ گونه مراکز خرید، فروشگاه‌ها، مراکز فراغتی و غیره شده، از سوی دیگر شهر نیز با طراحی فضاهای مصرفی خاص خود به شیوه‌های گوناگون ساکنان و بازدیدکنندگان را به مصرف مفرط ترغیب می‌کند.

*عدم پاسخگویی معاون خدمات شهری شهرداری اهواز

در پیگیری مسائل شهری مربوط به اغذیه‌فروشی‌ها، چندین بار در زمان‌های مختلف و حتی خارج از ساعت اداری خبرنگار فارس با معاون خدمات شهری اهواز تماس گرفت که متأسفانه با دربسته مواجه شدیم.

*کارگروه نظارت بر اغذیه‌فروشی‌ها بی‌نتیجه ماند

مدیر سلامت محیط کار مرکز بهداشت خوزستان اظهار کرد: ساماندهی و نظارت دقیق بر کار اغذیه‌فروشی‌ها مختص یک سازمان نیست و باید با شناخت و بررسی دقیق سازمان‌های مرتبط در حل معضلات محیطی و بهداشتی اغذیه‌فروشی‌ها اقدام کرد.

مهران معلم ادامه داد: در سال 91 استاندار به‌منظور عملیاتی کردن طرح نظارت بر بهداشت و ساماندهی اغذیه‌فروشی‌های سطح شهر با توجه به ظرفیت‌های هر سازمان، کارگروهی را با حضور شهرداری، محیط‌زیست، دامپزشکی، دادستانی و مرکز بهداشت استان تشکیل داد که متأسفانه این کارگروه بدون دستیابی به نتایج دلخواه منحل شد.


*شاخص بهداشت عمومی استان مشخص نیست

وی با بیان اینکه شاخص بهداشت عمومی در استان خوزستان تعریف نشده و مشخص نیست افزود: حوزه علوم پزشکی بر اساس قوانین و ضوابط مشخص با واحدهای صنفی برخورد می‌کند.

معلم با اشاره به ماده 13 به منظور برخود با متخلفان واحدهای صنفی گفت: طبق این ماده، مکان و نوع مواد مورد فروش مشخص است که چنانچه فروشنده برخلاف آن عمل کند ضمن معرفی به مراجع قانونی محل کسب وی تعطیل و یا پلمپ می‌شود.

مدیر سلامت محیط کار مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به خیابان انوشه(لشکرآباد) به عنوان محل تجمع و متراکم فلافل فروشی‌ها در اهواز عنوان کرد: بهداشت مواد اولیه فلافل فروشی‌های خیابان انوشه نیز مورد تایید مرکز بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی نیست چرا که برخی از فروشنده‌ها از مواد اولیه فلافل مانده برای فروش به مشتری استفاده می‌کنند.

وی، استفاده از روغن سوخته برای سرخ کردن فلافل و مواد دیگر خوراکی، مخلفات فلافل(کاهو، خیارشور، کلم و...) که در ظرف‌های روباز در جلوی پیشخوان فلافل فروشی و همچنین ظاهر نامناسب برخی فروشندگان را از عوامل مهم تایید نکردن اغذیه فروشی‌های این خیابان خواند و افزود: استقبال و تقاضای بیش از حد مردم در خرید فست فودها علاوه بر این ورود قانونی به خیابان را با مشکل مواجه کرده سبب نقض هر چه بیشتر چهارچوب‌های بهداشتی از جانب فروشنده‌ها شده است.

معلم با بیان اینکه نوع و نگاه فرهنگی مردم یکی ازعوامل گسترش اغذیه فروشی‌های غیربهداشتی در سطح شهر است تصریح کرد: متاسفانه تهیه و خرید از اغذیه فروشی‌های بلاخص سمبوسه و فلافل در  کنار خیابان، محل‌های پرتردد و غیربهداشتی اقبال عمومی پیدا کرده و مردم بدون توجه به بیماری‌ها ناشی از مصرف همچنان بر خوردن آنها اصرار دارند.

وی، بیماری‌های روده‌ای، اسهال، استفراغ و بیماری‌های عفونی را از مهمترین بیماری‌های ناشی از مصرف مواد خوراکی آلوده خواند و افزود: تا زمانی که شهروندان بدون توجه به بهداشت خوراکی‌ها متقاضی خرید آنها هستند این وضعیت به گسترش آنها در سطح شهر کمک خواهد کرد.

*فرهنگ؛ عامل مهم در حل مشکلات اجتماعی

معاون اداره کل امور اجتماعی استانداری خوزستان با نگاه فرهنگی به حل معضل گسترش اغذیه فروشی‌ها پرداخت و اظهار کرد: با توجه به شاخص‌های فرهنگی هر جامعه باید در یک حرکت عمومی از سمت همه ارگان‌های متولی ساماندهی و بهداشت عمومی در حل مشکلات بهداشت عمومی جامعه گام برداریم.

محمدصادق کریمی‌نیا گفت: منشا بسیاری از مشکلات موجود در کشور عمل نکردن واقعی به مقوله فرهنگ است.

وی در ادامه تاکید کرد: فرهنگ حرف اول، وسط و آخر را در تمام مشکلات موجود در جامعه را می‌زند که اگر به این مسئله توجه کافی شود می‌توان بسیاری از مشکلات را حل شده دانست.

کریمی‌نیا با اشاره به لزوم توجه به فرهنگ صحیح مصرف مواد غذایی تصریح کرد: اگر در مصرف مواد غذایی به فرهنگ و روش صحیح روی بیاوریم جامعه‌ای سالم و پر انرژی خواهیم داشت.

معاون اداره کل امور اجتماعی استانداری خوزستان با اشاره به خیابان انوشه(لشکر آباد) گفت: در شورای اداری استانداری بحث مسقف کردن این خیابان مطرح شد که متاسفانه برای ورود کردن به خیابان به دلیل عدم توافق با مالکان مشکل داریم.

وی اضافه کرد: اگر سلامت را به‌عنوان یکی شاخص‌های مهم بهداشتی در نظر بگیریم بدون شک عملی کردن موازین بهداشتی کلانشهری مانند اهواز مختص ارگان یا شخصیت حقیقی یا حقوقی خاصی نیست و همه ارگان‌ها در امر فرهنگسازی و معالجه این معضل بهداشتی مسئول هستند.

کریمی‌نیا بیان کرد: انتظار می‌رود شهرداری به عنوان متولی امور شهری خود، گام نخست را برای ساماندهی اصناف بردارد و چنانچه شهرداری به این مهم جامعه عمل بپوشاند نظارت و کنترل متولیان بهداشت راحت‌تر خواهد بود.


*تغییر الگوهای فرهنگی بر مبنای تغییر موادغذایی

یکی از فعالان میراث فرهنگی خوزستان اما اظهار کرد: خوراک بخشی جدا نشدنی از فرهنگ مردم است که از مجرای آن می‌توان به واقعیت‌هایی در مورد ساختار جامعه دست یافت، شاید اگر بخواهیم مردمی را بشناسیم ابتدا باید به سراغ خوراک آنها و شیوه تهیه آن برویم.

قاسم منصور آل‌کثیر اضافه کرد: فلافل یکی از خوراکی‌هایی است که در چند دهه اخیر به سرعت خود را به عنوان یکی از وعده‌های غذایی مردم این استان جا داده است.

وی بیان کرد: با مطالعه بر روی خوراکی‌ها از جمله فلافل در اهواز می‌توان الگوی تغییر فرهنگی بر مبنای تغییر غذایی را مشخص کنیم، به عنوان مثال امروزه با ورود انواع غذاهای سریع در زنجیره خوراک مردم جهان، شیوه‌های تازه‌ای از زندگی را پدید آورده که اصل اساسی آن سرعت است.

وی ابراز تاسف کرد از اینکه تاکنون مطالعات در زمینه خوراکی‌های مردم خوزستان انجام نشده و اگر هم تحقیقاتی صورت گرفته باشد در کتابخانه‌ها یا آرشیوها در حال خاک خوردن است و در دسترس علاقمندان به مطالعه در این زمینه نیست.

آل‌کثیر اضافه کرد: یکی از دلایلی که به عدم تحقیق در زمینه خوراکی‌ها دامن می‌زند ناآشنایی مسئولان مربوطه در حوزه‌های میراث فرهنگی و... است که نسبت به خوراکی‌های مردمان مختلف استان که زیست‌های متنوعی دارند آشنایی کافی وجود ندارند.

فلافل از فست فودهای خوشمزه و پر طرفدار در بین خوزستانی‌ها به شمار می‌آید، از طرفی این فست فود به دلیل مورد استقبال گرفتن و تقاضای زیاد در کل کشور برای خود طرفداران زیادی پیدا کرده است به طوریکه گفته می‌شود در شهرستان‌ها فلافل فروش‌ها برای جلب مشتری نام «فلافل جنوب»، «فلافل آبادان»، و... را برای فلافل فروشی خود انتخاب می‌کنند، این غذای توریستی استان اخیرا در شبکه‌های مجازی هم راه پیدا کرده و کمپینی به‌نام «حزب فلافل» شکل گرفته که هیچ کدام از اعضای آن فلافل فروش نیستند اما فلافل خور حرفه‌ای هستند.