هنرنیوز نوشت: ساخت‌ و سازها در عرصه و حریم آثار تاریخی به محوطه‌های ثبت جهانی نیز رسیده است تا آنجا که بر روی عرصه چغازنبیل و شوش نیز این سازه‌ها به وضوح قابل رویت است، هرچند با ساخت سفره‌خانه در زیر پل بند لشکر ( بخشی از سازه‌های آبی ثبت جهانی شوشتر) دیگر نباید از دیدن یا شنیدن چنین اتفاقاتی شوک زده شد؟!
 
ثبت آثار تاریخی و تعیین حریم و ضوابط چگونگی برخورد با این آثار یکی از مهمترین اقداماتی است که دستگاه متولی میراث فرهنگی و طبیعی هر کشوری، تحت منشورها و معاهده های بین المللی امضاء و پذیرفته شده از سوی دولت متبوعش، به آن دست می یازد. بر این اساس سه وظیف اصلی سازمان میراث فرهنگی۱- شناسایی و ثبت آثار با ارزش،۲ – حفظ و احیاء و مرمت آثار ،۳ – معرفی آثار ارزشمند تاریخی است.



هرچند این سازمان در طول سالیان گذشته سعی کرده است که با ثبت آثار گام نخستین را در حفظ آنها بردارد اما به نظر می‌رسد در تعیین حریم و حفظ و احیا و مرمت و معرفی آثار و اهمیت آنها هرگز موفق نبوده است گواه آن تجاوز هر روزه به عرصه و حریم آثار تاریخی در نقاط مختلف کشور است. اما نکته تلخ وقتی بیشتر نمود پیدا می‌کند که دست‌اندرکاران میراث فرهنگی خود در مقام متولی حرمت امامزاده خودشان را نگه نمی‌دارند و اقدام به ساخت و ساز در عرصه‌های ثبت ملی شده می‌کنند، اقدامی که در گامی فراتر حتی به محوطه‌های ثبت جهانی شده نیز رسیده است. اگر بتوان از ساخت و ساز در عرصه عمارت مسعودیه و موزه ملی و....با حضور زعمای قوم در همین پایتخت و نه در استان‌های دیگر چشم پوشید و هزار توجیه برای آن آورد، چه کسی پاسخگوی ساخت و ساز در عرصه‌های ثبت جهانی است . مصداق آن ساخت سفره‌خانه بدون رعایت نکات حفاظت و مرمتی در زیر پل بند لشکر است.



اقدامی که ظاهراً در سایر آثار جهانی از جمله شوش و چغازنبیل نیز ادامه دارد. شوش که علی‌رغم مخالفت طیف گسترده‌ای از باستان‌شناسان با عرصه ۴۰۰ هکتاری به ثبت جهانی رسید اکنون شاهد ساخت و سازهایی در عرصه و حریم خود است.


هم اینک در کنار پل هوایی شوش شهرداری مشغول ساخت و ساز آلاچیق و مغازه و سنگ‌فرش آن است.


میراث فرهنگی در اذهان عمومی ارگانی است که معمولا مانع ساخت و سازهایی می‌شود که با قوانین آن مغایرت دارد. به همین منظور نیز قسمتی شبه نظامی بنام یگان حفاظت میراث فرهنگی ایجاد شده که وظیفه‌اش رسیدگی به مسائلی از این دست است.

اما اگر یک زمان، خود میراث فرهنگی قوانین خود را فراموش کند و نه در حریم، بلکه در عرصه های باستانی اقدام به ساخت و ساز نماید تکلیف چیست؟ چه کسی باید مانع از آن شود؟ آیا یگان حفاظت نمی‌تواند در این مواقع وارد عمل شود؟ چرا؟ مگر قانون، خودی و غیرخودی می شناسد؟

میراث خوزستان پتانسیل زیادی دارد. نسبت به سایر استان‌ها نیز محوطه‌های تاریخی بیشتری را ثبت جهانی کرده است.

اما همین محوطه‌های جهانی شده ظاهرا به مکان‌هایی برای زیرپا گذاشتن قانون بدل شده‌اند. به راستی چه کسی باید بر اقدامات مدیران محوطه‌های ثبت جهانی شده که خود را به هیچ کجا از جمله میراث شهرستان‌ها و حتی استانها پاسخگو نمی‌دانند و خود را مالک بلامنازع آثار تحت امرشان می‌دانند؛ نظارت کند؟



چغازنبیل از اولین محوطه هایی در ایران است که از سال ۱۳۵۸ در فهرست یونسکو ثبت شده است. اکنون پایگاه چغازنبیل تصمیم گرفته در فاصله‌ای نزدیک به زیگورات اقدام به ایجاد ساختمانی جدید در کنار ساختمان های قدیم خود به بهانه سرویس بهداشتی یا هر عنوان دیگری کند. آیا بهتر نبود که مثلا برای احداث سرویس بهداشتی از امکانات پیش ساخته استفاده شود.

در شوش نیز دقیقا روبروی کاخ اردشیر، در محلی که بخشی از عرصه باستانی شوش محسوب می‌شود نیز سازه ای جدید در حال ساخت است و علیرغم اینکه در معرض دید بسیاری از پرسنل میراث فرهنگی و نیروهای یگان حفاظت آن قرار دارد، اقدامی برای متوقف ساختن آن صورت نمی گیرد.




جالب اینجاست که این سازه در حریم رودخانه شاوور که بخشی مهم از محیط طبیعی است که عرصه باستانی در آن شکل گرفته نیز قرار دارد.

در حریم عرصه باستانی شوش نیز وضع به همین منوال است. در انتهای خیابان شریعتی و تنها به فاصله کمتر از ۱۰۰ متر از عرصه باستانی شوش شاهد احداث ساختمان ۵ طبقه دیگری با ارتفاع بیش از ۱۵ متر می باشیم. این در حالیست که میراث فرهنگی بابت این موضوع در سکوت و انفعال کامل قرار گرفته است.



آیا میراث فرهنگی از ثبت جهانی تنها گلکاری و باغ آرایی و برپایی مراسم جشن استقبال از مدیران است؟ پاسخ میراث فرهنگی در سالهای آینده به کارشناسان و بازرسان یونسکو بابت این ساختمان های مرتفع غیر مجاز چه خواهد بود؟


سوال دیگر اینست که انجمن های دوستدار میراث فرهنگی برای چه چشم خود را بر روی این تخلفات بسته‌اند و اعتراضی نمی‌کنند؟ در حالیکه در سال‌های نه چندان دور، کمترین ارتفاع های غیرمجاز در حد ۲ تا ۳ متر را نیز پیگیری و رسانه ای کرده و اعتراض خود را اعلام می‌کردند؟


این در حالی است که میراث فرهنگی با استناد به قوانین خود در برخی مواقع اقدام به ممانعت از ساخت و ساز و حتی ایجاد چاه های لازم جهت سرویس های بهداشتی منازل مسکونی و تجاری می‌کند. اما اکنون این ساخت و سازها توسط  میراث و یا نمونه هایی که در عرصه باستانی توسط غیره احداث می شود ، باعث ایجاد این شبهه در اذهان عمومی می شود  که چرا برخی ملزم به رعایت قانون هستند و برخی از جمله خود مسوولان و مجریان میراث فرهنگی ملزم به اجرای صحیح قوانین از جانب میراث فرهنگی نیستند! آیا این مصداق  اصطلاح یک بام و دو هوا نیست؟!