تاریخ انتشار: ۲۲ تير ۱۳۹۵ - ۱۳:۵۶
کد خبر: ۱۲۶۶۱۴
نسخه چاپی ارسال به دوستان ذخیره
خاك هايي كه ديگر نفتي نيست؛
گزارشي از فعاليت‌هاي پژوهشي شركت مناطق نفت خيز جنوب در زمينه حفاظت از منابع خاك
محيط زيست، محيط زندگي و جايي است که در آن رشد کرده و نفس مي‌کشيم. انتخاب انسان براي زندگي همواره محيطي بوده که با شرايط زيستي ساده ‌تر و خطرات کم‌ تر بتواند در آن‌جا معیشت کند. مراتع، دشت‌ها، دامنه کوه‌ها، سواحل دريا و حاشيه رودخانه‌ها، از جمله مکان‌‌هايي به شمار مي‌رود که بشر طي سال‌ها براي اسکان انتخاب مي‌کرد و به همين دليل است که بيش‌تر تمدن‌ها و شهرها در اين مناطق شکل گرفته است. در طول زمان، انسان دوست طبيعت و طبيعت دوست انسان به شمار مي‌رفت.

گزارشي از فعاليت هاي پژوهشي شركت مناطق نفت خيز جنوب در زمينه حفاظت از منابع خاك / خاك هايي كه ديگر نفتي نيست

به گزارش خوزنیوز؛ با گذشت زمان و توسعه شهرها ، انسان از زندگي در طبيعت فاصله گرفت و به زندگي صنعتي روي آورد. کارخانه‌ها و ساختمان‌‌هاي غول پيکر به کلي تعامل زندگي انسان با طبيعت را از بين برد. در طول چند دهه ميزان آلايندگي کارخانه‌ها و زباله‌هاي صنعتي و بخارهاي سمي ناشي از دود موتور ماشين‌ها ، سلامت محيط زيست را به خطر انداخت. اما انساني که تا چندي پيش هم چون دوست در دل طبيعت و همراه با طبيعت زندگي مي‌کرد، اکنون به بزرگ‌ترين تهديد براي محيط زيست تبديل شده است.

مسئله حفاظت از محیط زیست از اواسط دهه 1960 به طور جدی توجه جهانیان را به خود جلب کرد. مجمع عمومی سازمان ملل با تشکیل کنفرانس محیط زیست در سال 1968، نخستین گام را در جهت این اهداف برداشت. در پی این کنفرانس، کنفرانس مهم دیگری در استکهلم سوئد با شرکت 1200 نماینده از 110 کشور در سال ميلادي1972 تشکیل شد. تصویب «اعلامیه محیط زیست بشر» به عنوان اولین بیانیه اصول بین‏ المللی در زمینه حفظ محیط زندگی انسان حاصل مذاکرات این کنفرانس بود . از آن زمان به بعد توجه صنایع ، بنگاه‌های اقتصادی و شرکت ها به مراقبت و حفاظت از محیط زیست بیش از پیش جلب شد و این موضوع نه به عنوان یک اصل که یک ضرورت در سرتاسر جهان و همچنین به مثابه مهم ترین اصل در برنامه های توسعه ای لحاظ شد و از آن موقع بود که عبارت توسعه پایدار متولد شد.

فعاليت‌هاي استخراج و توليد نفت خام عموما با توليد پسماندهاي مختلفي در سطح ميادين هيدروكربوري و واحدهاي فرآورش نفت همراه مي‌باشد، با اين حال، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب به عنوان بزرگ ترین تولید کننده نفت کشور، با اهتمام به اهمیت حفاظت از محیط زیست و کاهش آلاینده های نفتی، در طراحی و اجرای پروژه های صنعتی و عمرانی خود، تاثیرات زیست محیطی آنها را مورد پایش و بررسی مستمر قرار داده و مجوزهای لازم را از سازمان حفاظت محیط زیست دریافت می كند. اجرای پروژه های پژوهشي و تحقيقاتي مرتبط با حفاظت از آب، خاك و هوا بخش دیگری از رسالت این شرکت است که با اجرای آن، گام های اثربخشی در زمینه حفاظت از منابع طبیعی برداشته شده است. يكي از اين پژوه هاي كه اخيرا خاتمه يافته است، طرح مطالعه ، بررسي و ارائه روش‌هاي عملي جهت پاكسازي زمين‌هاي آلوده به مواد نفتي در اطراف تاسيسات نفت و گاز با استفاده از پوشش هاي گياهي است كه در اين گزارش نگاه كوتاهي به روند اجراي آن مي پردازيم.

در اين پروژه ابتدا و پس از بررسي سوابق تحقيقات انجام شده، مطالعات كتابخانه‌اي و بازديدهاي ميداني از مناطق آلوده به عمل آمده و گونه‌هاي بومي منطقه شناسايي و جمع آوري گرديد. در نهايت از 3 گونه سازگار و بومي منطقه با عنوان Aeloropus littoralis ، Sorghum halepense،  Tamarix aphyla جهت انجام مطالعات استفاده شد كه براساس نتايج بدست آمده آلودگي خاک‌ اراضي تحت پوشش شرکت ملي مناطق نفخيز جنوب از آلودگي کم و ناچيز (1/0 درصد) تا خيلي زياد (24 درصد) تعيين شد. بر اساس اين مطالعه  مهمترين منبع آلاينده هيدروکربن‌هاي نفتي ناشي از دفع گل‌ها و کنده‌هاي حفاري پايه روغني تعيين شد و مشخص گرديد كه خاک‌هاي اطراف چاه‌هاي جديد آلودگي بيشتري داشتند. اين مطالعه نشان داد كه استفاده از نوترينت باعث بهبود رشد گياه و به دنبال آن بهبود راندمان حذف TPH از خاک ناحيه ريشه در گياه سورگوم و گز مي گردد. همچنين از بين گياهان مورد مطالعه، سورگوم بهترين راندمان را در حذف TPH از خاك در طول 6 ماه مطالعه (به ترتيب 39/3، 47/1، 35/2، 32/8، 11/1 در حضور نوترينت) داشت . اين پژوهش همچنين  نشان داد كه گياه گز با وجود توانايي رشد در خاك‌هاي لومي، رسي لومي و شني و نيز خاك‌هاي شور، به دليل عدم فعاليت جمعيت‌هاي ميكروبي شناخته شده تجزيه كننده نفت در شرايط شوري و كم آبي ناحيه ريشه گياه و كمبود اكسيژن بخصوص در اعماق پايين‌تر ، توانايي لازم جهت پاكسازي خاك را ندارد اما مي‌توان از اين گياه، به همراه كاشت گياهان علفي مانند آئلوروپوس در خاک‌هاي شور استفاده نمود.

همچنين بر اساس بررسي‌هاي به عمل آمده روش‌های بیولوژیکی پاکسازی خاکهای آلوده به ترکیبات نفتی به دلیل هزینه پايين تر، آلودگی ثانویه کمتر یا فقدان آلودگی ثانوی، پایداری و دوام بیشتر، بهبود شرایط و ساختار خاک و بهبود جنبه‌های زیباشناختی و داشتن راندمان حذف مناسب آلاینده از اهميت به سزايي برخوردار است ، به طوریکه امروزه اکثر روش‌های پاکسازی خاک بر زیست پالایی و گیاه پالایی تمرکز یافته است. از سوي ديگر ، در روش گیاه پالایی به دلیل همزیستی بین گیاه و باکتری در ناحیه ی ریزوسفر شرایطی ایجاد می‌شود که راندمان حذف آلاینده را افزایش می‌دهد بنابراین در شرایط مشابه از ميان ساير روش‌هاي حذف آلاينده‌ها از خاك روش گیاه پالایی مناسبتر است به علاوه اينكه از هزینه کمتری نيز برخوردار است.

بر اساس اين گزارش، تمامي اهداف اين مطالعه علمي از قبيل ، شناسايي ميزان آلودگي‌هاي خاك‌هاي منطقه به تركيبات نفتي ، شناسايي روش‌هاي مناسب جهت پاكسازي خاك‌هاي آلوده، شناسايي گياهان مناسب با توجه به خاك، اقليم، پوشش گياهي و آلودگي منطقه، پرورش گياهان منتخب در شرايط آزمايشگاهي و بررسي عملكرد آنها در حذف آلودگي، انتخاب بهترين انواع آنها، كشت گياهان انتخابي در مقياس گلخانه در خاك آلوده، تعيين كارآيي حذف تركيبات نفتي توسط گياهان منتخب، تعيين تاثير شرايط خاك بر كارآيي گياهان و نيز تعيين تاثير انواع كودها و اصلاح كننده‌هاي خاك بر كارآيي گياهان ، به طور كامل محقق شد تا در آينده به شكل طرح هاي اجرايي در بخش بالادستي صنعت نفت اجرايي گردد.

سید اقبال تراب زاده
:
:
:
آخرین اخبار