با توجه به قدمت چند هزار ساله طب سنتی ایرانی و حکمای بنام و مشهور و وجود منابع غنی و معتبر که حتی برخی منابع همانند کتاب «قانون» ابن سینا بیش از پنج قرن در دانشکده‌های های پزشکی اروپا تدریس می‌شد، به طوری که حتی در دوران ۱۰۰ الی ۱۵۰ ساله دوره طب ایرانی در آموزش پزشکی کشور، مردم از این توان استفاده کرده و دانش و تجربه، توسط حکما و حتی عطاران با تجربه و خوشنام سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا کرده است.

اما رویکرد جهانی استفاده از این ظرفیت و اقبال بیش از پیش مردم به استفاده از گیاهان دارویی، اگاهی بخشی و اطلاع رسانی به مردم در استفاده منطقی و به دور از هرگونه افراط و تفریط را اجتناب ناپذیر می‌کند.

استفاده غلط از طب سنتی در سطح کشور

کار‌شناسان طب سنتی معتقدند که مصرف بیش از اندازه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی، مصرف ندانسته گیاهان و داروهای گیاهی مشکوک یا تقلبی و آسیب‌های غیرعمدی توسط درمانگران ناشی و بی‌تجربه مهم‌ترین روش‌های استباه از طب سنتی است.

این کار‌شناسان تاکید می‌کنند که تهیه گیاهان دارویی حتما می‌بایست با توصیه و مشورت یک متخصص در زمینه گیاهان دارویی انجام شود.

همچنین این کار‌شناسان براین باورند که بهتر است گیاهان دارویی را به صورت بسته بندی شده و نه فله‌ای، کاملا خشک از عطاری‌ها تهیه کرد.

کار‌شناسان طب سنتی تاکید می‌کنند که حتما می‌بایست روی بسته بندی گیاهان دارویی نام گیاه، تاریخ تولید، تاریخ بسته بندی، وزن، تاریخ انقضا، شماره پروانه و نام شرکت تهیه کننده بسته بندی درج شده باشد.

البته باید تاکید شود که شرکت‌های بسته بندی غالبا مجاز به درج اثرات درمانی یک یا مخلوطی از گیاهان دارویی نیستند.

ناگفته نماند که روش مصرف، میزان مصرف، تداخلات داروی، عوارض جانبی و موارد از این قبیل جزو آثار دارویی به شمار می‌رود و صرفا برای داروهایی مجاز است که از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز تولید دریافت کرده‌اند.

البته باید اذعان کرد که برای گیاهانی که به وفور و در سال‌ها و نسل‌های متمادی به طور معمول استفاده می‌شده‌اند می‌توان از مشورت صاحب نظران، پزشکان آشنا به طب سنتی و از همه بهتر متخصصان طب و داروسازی سنتی استفاده کرد.

همچنین شهروندان هنگام تهیه گیاهان دارویی از عطاری، باید توجه کنند که جواز کسب و پروانه عطار روی دیوار نصب شده باشد.

و باید اذعان کرد که دارو‌ها و عصاره‌های گیاهی به هر روشی که تهیه شوند مفید و قابل استفاده نیستند و باید تاکید شود که بسیاری از گیاهان اگر به روش درست فراوری نشوند ممکن است مواد موثر و ترکیبات مفید خود را از دست بدهند یا حتی مصرف کننده را دچار عارضه کنند.

کار‌شناسان طب سنتی تاکید می‌کنند که بهتر است داروهای ترکیبی یا دست ساز (به ویژه داروهای چاقی و لاغری، ترک اعتیاد و افزایش جنسی) از عطاری‌ها تهیه نشود.

به گفته کار‌شناسان دارویی معاونت غذا و داروی اهواز، عطاری‌ها و فروشگاه‌های عرضه گیاهان دارویی به دلایل مختلف از رسالت و جایگاه اصلی خود یعنی عرضه گیاهان دارویی و سنتی و تازه یا خشک شده فاصله گرفته و سودآوری و کسب مناقع اقتصادی، سلامت گیاهان عرضه شده را به دلیل عدم رعایت استانداردهای نگهداشت گیاهان دارویی به خطر انداخته است.

این کار‌شناسان معتقدند مشکلات موجود نظارت بر عطاری‌ها و فروشگاه‌های عرضه گیاهان دارویی فراوان است که کسب منافع اقتصادی باعث ایجاد تخلفات گسترده‌ای در عطاری‌ها شده است.

البته باید تصریح کرد، توجه به کسب منافع اقتصادی باعث ایجاد تخلفات گسترده‌ای همچون بسته‌بندی‌های غیر مجاز گیاهان دارویی، فروش غیر مجاز دارو، فروش داروهای غیر مجاز قاچاق، تهیه و توزیع معجون‌ها و داروهای کپسوله شده غیر مجاز و نیز دخالت در عرصه درمان شده است.

دکتر حسین برزگر، معاون غذا و داروی اهواز  در این زمینه گفت: فقدان سامانه ثبت و بانک اطلاعاتی مناسب عطاری‌ها باعث شده تا امکان نظارت و رصد وضعیت هر یک از واحدهای فعال به صورت مطلوب وجود نداشته باشد.

معاون غذا و داروی اهواز ادامه داد: اداره اماکن متولی نظارت بر عطاریهای فاقد پروانه کسب است، همچنین چنانچه عطاری‌های مرتکب تخلف شدند سازمان صنعت معدن تجارت وارد عمل می‌شود و پرونده این عطاری‌ها را به تعزیزات ارجاع خواهد داد.

وی تصریح کرد: رسالت سازمان غذا و دارو تامین امنیت و ایمنی فرآورده‌های غذایی و دارویی است که در سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب نیز برآن تاکیده شده است.

این مقام مسئول تاکید کرد: خوشبختانه امروزه با توجه به حساسیت‌های موجود در تامین امنیت کالاهای سلامت‌ محور برای ارتقای سطح سلامت درجامعه، کاشت گونه‌های گیاهی مورد نیاز، ساماندهی و نظارت بر نحوه عرضه گیاهان دارویی و سرمایه‌گذاری در حوزه فرآوری داروهای گیاهی بیش از پیش مورد توجه نهادهای مربوطه در حوزه سلامت قرار گرفته است.

برزگر، با اشاره به پلمپ برخی عطاری‌ها در سال گذشته گفت: سال گذشته برخی عطاری‌ها، بدون مجوز اقدام به فروش دارو می‌کردند که توسط کار‌شناسان این معاونت شناسایی و پلمپ شدند.

وی در ادامه افزود: برای مقابله با این روند، گشت‌های مشترک معاونت غذا و دارو، اداره اماکن، سازمان صنعت و معدن و نیروی انتظامی بر کار این واحد‌ها تجاری به صورت مستمر هفته‌ای یکبار نظارت می‌کنند.

وی با بیان اینکه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی اهواز به تنهایی نمی‌تواند وارد عرصه کنترل کار عطاری‌ها شود و به دلیل اینکه مجوز فعالیت عطاری‌ها از سوی این معاونت صادر نمی‌شود و نظارت بر آن‌ها نیز به عهده ما نیست.

برزگر، این را هم گفت که بسیاری از عطاری‌ها هیچ پروانه کسبی ندارند و زیر نظر هیچ ارگانی نیستند که این نیز مشکلات دیگری ایجاد کرده است.

این مقام مسئول تاکید کرد: عطاری‌ها حق فروش دارو را ندارند و در صورت مشاهده با متخلفان به شدت برخورد می‌شود.

برزگر، از شهروندان خواست در صورت مشاهده، موارد تخلف را به صورت حضوری به معاونت غذا و دارو و یا با شماره تلفن ۳۲۲۳۲۳۶۲ واحد رسیدگی به شکایات این معاونت گزارش دهند.

وی در پایان تصریح کرد: در صورتی که گزارش مردمی مبنی بر تخلف عطاری‌ها دریافت شود، گشت‌های مشترک از مکان‌های گزارش شده بازدید کرده و برای متخلفان پرونده تعزیراتی تشکیل خواهد شد./سینا