دکتر حجت میان‌آبادی در نشست بررسی تبعات سیاسی ـ اجتماعی طرح‌های کلان انتقال آب که در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار می‌شد، گفت: برای مدیریت پایدار منابع آب باید شاخص‌ها و متغیرهای بسیار متعددی را در نظر بگیریم و هر طرح منابع آبی که بخشی از اینها را در نظر نگیرد، محکوم به شکست است.
این کارشناس منابع آبی تاکید کرد: یک سیستم منابع آب شامل زیرسیستم طبیعی یعنی مهندسی، محیط‌زیست و ...، یک زیرسیستم انسانی، اجتماعی، اقتصادی و یک زیرسیستم اداری، سازمانی و حقوقی است. هر مطالعه‌ای که این سه زیرسیستم را به طور همزمان در نظر نگیرد، محکوم به شکست است.
وی با تاکید بر اینکه سالانه بیش از هزاران میلیارد تومان صرف مدیریت منابع آب می‌کنیم، گفت: معضل بزرگ منابع آب در کشور ما همچون مثال معروف «فیل در تاریکی» است و نگاه جامع به منابع آب نداریم. عده‌ای از تعطیلی کشاورزی، برخی از کاهش جمعیت ۳۰ میلیون نفر و عده‌ای هم متأسفانه به واردات آب و انتقال بین حوضه‌ای تمسک می‌جویند. سرانجام عده‌ای هم می‌گویند راه‌حل بحران آب از واقعی شدن قیمت آب می‌گذرد.
میان‌آبادی ادامه داد: وزیر نیرو در سال ۹۳ اقرار شجاعانه‌ای کردند که «در سدسازی افراط کردیم» و سد کرخه و گتوند را مثال زدند. درست است که سر سیاستگذاران منابع آب کشور به سنگ سدها خورد، اما مسیرشان عوض نشده و راهکار بسیار خطرناک‌تری را در پیش گرفتند و آن هم افراط در طرح‌های انتقال آب است.
این کارشناس آب با برشمردن چندین پروژه هزاران میلیارد تومانی انتقال آب تصریح کرد: در یک نمونه در انتقال آب خزر به سمنان قرار است آب خزر را شیرین کنیم، به سمنان بیاوریم و به شرق و غرب سمنان منتقل شود. این طرح قرار است ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب منتقل کند، ۶۲۴ کیلومتر طول داشته باشد و ۲۳۱۲ متر پمپاژ در هشت ایستگاه را شامل می‌شود، هزینه طرح هم ۶۰۰۰ تا ۹۴۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. اما در حوضه سمنان سالانه ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌کنیم که ۹۰ درصد آن در کشاورزی، ۳ درصد آن در صنعت و ۷ درصد آن در آب شرب و شهری مصرف می‌شود و راندمان کشاورزی هم تنها ۳۵ درصد اعلام شده است.
وی ادامه داد: استاندار سابق سمنان اعلام کرد که اگر فقط در یک پنجم اراضی کشاورزی یعنی تنها در ۴۰ هزار هکتار اصلاح کشاورزی کنیم، ۱۱۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی خواهیم داشت. آنگاه با همه آن هزینه‌های گزاف قرار است در نهایت ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب منتقل کنیم.
در خصوص انتقال آب خزر گذشته از مسائل محیط‌زیستی، مشکلات حقوقی و سیاسی داریم
این دانش آموخته دانشگاه هلند اضافه کرد: مدیرعامل آبفای استان سمنان اعلام کرده است که یک چهارم آب شرب استان هدر می‌رود. اساتید دانشگاه در روزنامه گاردین در مقاله‌ای نوشته‌اند مشکلات رو به رشد آب در ایران را پروژه‌های انتقال آب حل نخواهد کرد. گذشته از مسائل محیط‌زیستی، مشکلات حقوقی و سیاسی داریم. حوضه دریای خزر بسیار پرتنش است و هنوز به تفاهمنامه کاملی در مورد منابع آب و انرژی آن نرسیده‌ایم.
وی طرح‌های انتقال آب از زاینده‌رود و به زاینده‌رود را نمونه دیگر دانست و گفت: در مجله بسیار معتبر علمی هیدرولوژی طی مقاله‌ای آمده است: «طرح‌های انتقال آب نه تنها مسائل را حل نخواهد کرد که اصفهان و زاینده‌رود را تشنه‌تر هم می‌کند»
به گفته میان‌آبادی، در مجموع هزار و ۸۳۱ مورد اتفاق سیاسی بر سر آب در جهان رخ داده است که ۳۷ مورد آن منجر به درگیری و تنش نظامی شده و بیش از ۳۰ مورد آن در خاورمیانه بوده است. بزرگان دیپلماسی آب اذعان کرده‌اند که اشتباه کرده‌ایم و خطر جنگ‌های داخلی بر سر آب بیش از جنگ‌های بین‌المللی است.
پژوهشگر سیاست گذاری منابع آب تصریح کرد: بحران بین‌المللی دارفور در سال ۲۰۰۳ منجر به کشته شدن ۲۰۰ تا ۴۵۰ هزار نفر شد و بیش از ۲.۵ میلیون نفر را آواره کرد. بان کی مون اعلام کرده است که «ریشه مسائل بحران دارفور، مسائل اقلیمی و آبی است». در غرب کشورمان هم بحران بسیار جدی داعش را داریم که بسیاری از کارشناسان معتقدند یکی از عوامل بسیار مهم و اثرگذار که منجر به بحران فعلی سوریه شد، بحران آب و محیط‌زیست در این منطقه بود. ژورنال علمی AMS، گاردین، نیویورک تایمز و CNN در این مورد مقالات مهمی منتشر کردند.
پروژه‌های انتقال آب محمل بروز اعتراضات سیاسی گسترده است
میان‌آبادی با طرح این پرسش که آیا خطری همچون دارفور، سوریه و ... ما را نیز تهدید می‌کند یا نه؟ گفت: پروژه‌های انتقال آب محمل بروز اعتراضات سیاسی گسترده هستند. قبلاً در آبادان سال ۱۳۷۹، اصفهان ۱۳۹۱، خوزستان ۱۳۹۲ و چهارمحال و بختیاری در سال ۱۳۹۴ اعتراضاتی رخ داد که برخی از آنها کار را امنیتی نیز کرد. بسیاری از طرح‌های انتقال آب ما اصلاً مطالعات اجتماعی ـ سیاسی ندارند و در آنها تنها مطالعات مهندسی انجام شده است.
وی در ادامه اعلام کرد: در شورای امنیت ملی گزارش تأسف‌برانگیزی ارائه شد که از ۱۱ میلیون حاشیه‌نشین خبر می‌داد. طرح‌های متعدد انتقال آب به مشهد در حال مطالعه و اجراست. کمتر کسی است که در کشور به تخلیه روستاها وقوف نداشته باشد. کمترین آمار از تخلیه ۲۵ هزار روستا و ۷۳ درصد جمعیت روستایی خبر می‌دهد. وزیر مسکن حاشیه‌نشینی در مشهد را سه برابر میانگین کشوری اعلام کرده و کسی نمی‌گوید که با طرح‌های انتقال آب و کوچ بیشتر مردم به مشهد، مباحث امنیتی که هم‌اکنون با آن درگیریم، تشدید خواهد شد و این تنها بخشی از تبعات انتقال آب است که اصلاً در مورد آن فکری نشده است.
در مرفه ترین منطقه مسکونی جهان چمن ها را به جای آبیاری رنگ می کنند چرا در استانی که آب ندارد این حجم عظیم چمن‌کاری و گلکاری را شاهدیم، حجم گلکاری که در بلوارهای یک استان دیدم، در بلوارهای هلند مشاهده نکردم این کارشناس آب گفت: در لس‌آنجلس به دلیل خشکسالی، تابلوهای متعددی را از شهرداری این شهر می‌بینیم که نوشته است «به علت خشکسالی نمی‌توانیم چمن‌ها را آب بدهیم» حتی در بورلی هیلز که شاید مرفه‌ترین منطقه مسکونی جهان باشد، شرکت‌هایی هستند که چمن‌های خانه‌ها و بلوارها را سبز رنگ می‌کنند تا برای آبیاری آنها آب مصرف نشود. بعد ما در استانی که بحرانی‌ترین دشت کشور است، تصاویر رنگارنگی از گلکاری و چمن‌کاری را در سراسر شهر می‌بینیم؛ این مقایسه نوع تفکر ما از توسعه است.
میان‌آبادی پرسید چرا در استانی که آب ندارد این حجم عظیم چمن‌کاری و گلکاری را شاهدیم، حجم گلکاری که در بلوارهای این استان را دیدم، در بلوارهای هلند که چهار سال در آن کشور زندگی کردم، مشاهده نکردم. عید امسال شهرداری یکی از استانهای کشور ۱۰ میلیون بوته گل در این شهر کاشت و اعلام هم کرده‌اند که با آمدن تابستان، گل‌های بهاری را عوض می‌کنیم و چهار میلیون بوته گل تابستانی به جای آنها می‌کاریم. این در حالی است که میزان افت آب‌های زیرزمینی در این استان ۱۱۲۵ میلیون مترمکعب در سال است که این میزان بیشترین کسری مخازن آب در کشور به شمار می‌رود؛ بعد ما این آب را می‌کِشیم و با آن گلکاری می‌کنیم.
در کشور «توهم توسعه» داریم
وی با بیان اینکه در کشور «توهم توسعه» داریم، تصریح کرد: می‌خواهیم با پول نفت، آب را بیاوریم تا در استانی که یک منطقه خشک است، کاروان گل راه‌اندازی کنیم و در جاده‌های اطرافش هندوانه و خربزه بکاریم و محصولش را به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر کنیم؛ یعنی آب کشور را مفت بدهیم و آب عمان را شیرین کنیم و با قیمت گزاف به کشور بیاوریم.
پژوهشگر سیاست گذاری منابع آب در پایان با بیان اینکه مشکل آب کشور ما در حکمرانی آب است، اعلام کرد: در هلند شهرداری‌ها متولی مدیریت آب هستند و شهرداری که تراکم می‌فروشد، باید دستش را در جیبش ببرد و از درآمدهایش برای تأمین آب هزینه کند.
