یکم مردادماه به عنوان روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‎ای نامگذاری شده است؛ اما امروزه ورزش زورخانه‎ای در ایران که یکی از ورزش‎های پهلوانی و کهن است به دلیل نبود یک استراتژی فرهنگی موثر و مشخص و همچنین عدم وجود عزمی ملی، قربانی مدرنیته گشته و در معرض هجوم ورزش‌های مدرن و بین‌المللی قرار گرفته است. این در حالی است که به تبع این هجوم، نقش و کارکردهای اجتماعی، فرهنگی و ورزشی زورخانه‎ها را نیز با مخاطره مواجه کرده است. اما در این میان و در تلاقی سنت و مدرنیسم نیز تنها ورزش‌هایی توانستند در عرصه‌های بین‌المللی مطرح شوند که در روند مدرنیزاسیون غربی خود را با استانداردهای جدید وفق دادند.

از زمان‎های گذشته فعالیت‎های بدنی مردم مانند کشاورزی و صنعتگری شرایطی به وجود می‎آورد که افراد جامعه عموما بدنی ورزیده و روحیه‎ای با نشاط داشتند. اقلیم چهار فصل ایران با کوه های سر به فلک کشیده و جنگل های انبوه شمال و دامنه زاگرس، مردمانی را تربیت می کرد که علاوه بر داشتن روحی بلند، ذهنی خلاق و آماده، بدنی ورزیده داشتند. در این شرایط پهلوانان بنام و بسیاری، گمنام در زورخانه ها و میادین سوارکاری و چوگان یا در قالب شاطران و دوندگان صحرا و پیک فعالیت می کردند؛ عیاران و جوانمردانی که قبل از زورمندی و توانایی‎های خارق العاده خود، به مردم‎داری، فتوت، گذشت، امانت داری و تمسک به ائمه اطهار مشهور بودند. آنان فضیلت‎های انسانی بسیار زیادی را نهادینه ساختند؛ وفای به عهد، گذشت که خصلت مردان نام گذاشتند، سفره داری، سحرخیزی، چشم‎پاکی، کمک به مستمندان و نیازمندان، تعریف از بزرگان و خواندن اشعار و ضرب المثل ها و حکایات زیبا و پرمغز که جوانان و نوجوانان را شیفته سجایای اخلاقی آن‎ها می کرد.

امروز روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‎ای است؛ روزی که به احترام ارزش‎های والای انسانی، همه کلاه از سر برمی‎داریم و به پا می‎خیزیم تا در چهره ورزشکاران کشور، مدال‎آوران و افتخارآفرینان، نور انسانیت، پاکی و جوانمردی جستجو کنیم. به احترام ورزشکاران، داوران، مربیان، علاقمندان و دست اندرکارانی از کوهنوردان گرفته که بر فراز قله‎ها نفس می‎زنند تا شناگران، دوندگان، ورزشکاران صبحگاهی و ... تا مادری که در خانه خود با حرکات ورزشی تلویزیون نرمش می‎کند و در وهله اول به فرهنگ اصیل ورزش توجه دارند؛ چرا که این فرهنگ در خون، رگ و پوست ایرانیان جای دارد.

امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تاکید بر حرفه‌ای کردن ورزش، ورود الگوهای کاذب و منفی به جامعه ورزشی، این محیط پاک و مقدس را مورد تاثیر قرار داده و در بسیاری مواقع به جای این‎که ورزش جنبه‌های انسانی را مورد تاثیر قرار دهد، خود مورد تاثیر الگوهای بی‌پایه و ناهنجار قرار می‌گیرد و این ناهنجاری‌ها سبب از بین رفتن اخلاق و روح معنوی حاکم بر ورزش این کشور است.

متاسفانه اخلاق در ورزش جای خود را به پول و قدرت داده و امروز می‌بینیم حرف اول ورزش ما در دستان کسانی است که از پول و قدرت برخوردارند و آن را به جای رساندن به جایگاه حقیقی، به سمت امیال و منافع خود سوق می‌دهند و از این‌رو است که پول جای اخلاق را می‌گیرد و هدف ورزش به بیراهه می‌رود.

ورزش پهلوانی و زورخانه ای ريشه در تاريخ و آیين‌های قهرمانی و سنتی كشور دارد و از همين رو فعاليت در آن به نوعی پاسداشت فرهنگ ايرانی است؛ اما متاسفانه جوانان، این روزها کمتر به ورزش‌های باستانی روی می‌آورند و به سمت اين‌گونه ورزش‌ها نمی‎روند. در خوزستان نیز ورزش پهلوانی، زورخانه ای و هنرهای فردی مدت ها است که از لحاظ مالی در تنگنا و مضیقه است اما با وجود این، هیات استان تلاش دارد تا چراغ این رشته فرهنگی ورزشی کم‎فروغ نشود.

اگرچه شاید امروز ورزش باستانی دارای رونق کم‌تری باشد اما هنوز هم برای کسانی که در گودهای زورخانه پیر شده‌اند، خاطره‌انگیز است. ورزش پهلوانی و زورخانه‎ای که از دیرباز در خوزستان شکل گرفته، برای نزدیک شدن به جایگاه واقعی و اصلی نیاز به حمایت‎های مسوولان استان دارد تا از دیگر استان‎های ایران عقب نیافتد.

محمدعلی حمایتی از پیشکسوتان ورزش زورخانه‎ای خوزستان در گفت‎وگو با ایسنا، این بخش از ورزش استان و کشور را دارای فرار و نشیب بسیار دانست و گفت: آقای تلوکیان بعد از سال‌ها به سمت ریاست فدراسیون در آمد که بسیار فعالیت‌های مثبتی را در این حوزه انجام می‌داد ولی نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد و بر چه اصلی او را از کار برکنار و شخص دیگری را جایگزین کردند.

وی عنوان کرد: در خوزستان نیز من تلاش بسیاری کردم و بیش از دو سال طول کشید تا بتوانیم آقای افخمی را به عنوان ریاست هیات بر سر کار بیاوریم و در حال حاضر نیز از زمان حضور آقای افخمی تحول نسبتا خوبی در ورزش زورخانه‌ای استان ایجاد شده است. در مجموع در خوزستان متاسفانه مسوولان، این ورزش را بسیار کوتاه می‌گیرند و به آن توجه نمی‌کنند و این مساله در اهواز نمود بیشتری دارد. به عنوان مثال شوشتر و دزفول که بسیار کوچکتر از اهواز هستند، هر یک دارای سه تا چهار زورخانه هستند ولی اهواز یک زورخانه دارد که آن هم دستخوش حوادث قرار می‌گیرد.

پیشکسوت ورزش زورخانه‎ای خوزستان  با بیان این‎که مسوولان باید به این ورزش توجه ویژه داشته باشند، افزود: چند روز پیش به همراه یکی از سردارانی که از تهران آمده بود، به پادگان شهید درویش رفتیم و زورخانه‌ای را در آن جا افتتاح کردیم که باعث خوشحالی کل پرسنل نیروی انتظامی شد که این نشان از اهمیت این نوع ورزش دارد.

وی با اشاره به این‎که ورزش پهلوانی و زورخانه‎ای به لحاظ روانی نیز به بسیار می‌تواند روی فرد تاثیرگذار باشد، خاطر نشان کرد: به عنوان مثال، خود من حدود 10 سال به همراه مرشد به زندان کارون می‌رفتم و به زندانیانی که به جرائم مختلف در بند بودند، ورزش زورخانه‌ای را آموزش می‌دادیم و از بین آن‌ها تیم می‌ساختیم و به شهرهای تبریز، کرمانشاه و سنندج فرستادیم تا در قالب تیم خوزستان در مسابقات زندان‌های کشور رقابت کنند. این کار باعث شد تا برخی از زندانیان پس از آزادی حتی اقدام به تاسیس زورخانه کنند که این نشان از تاثیرگذاری ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای در روان فرد دارد.

حمایتی یادآور شد: خود ورزشکاران حتی بعضاً اذعان دارند که ورزش باستانی و پهلوانی باعث تقویت بعد دیانتی نیز می‌شود و چه بسا بسیاری از آن‎ها بوده‌اند که پس از گرایش به زورخانه، حلال و حرام نیز در زندگی آن‌ها معنا پیدا کرد. زمانی که یک ورزشکار می‌آید و در گود زورخانه بر صورت بی‌نماز لعنت می‌فرستد، خود نمی‌تواند از این معنویت به دور باشد و خود باید این چیزها را رعایت کند.

در ادامه عبدالمحمد کارآزما از مربیان کشتی پهلوانی استان و از پیشکسوتان ورزش زورخانه‎ای نیز با اشاره به این‎که در قبال این ورزش در استان خوزستان یک سری کم‌کاری‌ها و بی‌توجهی‌ها صورت گرفته است، عنوان کرد: باوجود این بی‎توجهی‎ها، در شهرستانی مثل دزفول حدود چهار زورخانه وجود داشت که هر یک بنا به دلایلی تعطیل شدند که این خود باعث دوری علاقمندان به ورزش‌های باستانی می‌شد.

وی افزود:‌ خوشبختانه این ورزش در استان‌های دیگر مثل کرمان، قم، یزد و اصفهان رونق خوبی دارد و حتی فعالیت در آن از تهران بیشتر است اما این که چرا این ورزش در خوزستان دیگر آن چنان رونق ندارد، به اختلاف نظرهای شخصی بازمی‌گردد که در سطح باشگاه‌ها و محلات وجود داشت و باعث فاصله افتادن بین آن‌ها شد.

این پیشکسوت ورزش زورخانه‎ای خاطر نشان کرد: اهواز نیز به دلیل نداشتن مکان جهت زورخانه و انجام فعالیت باستانی، عملاً فعالیت چشمگیری در این زمینه ندارد. زمانی یک زورخانه در خیابان لشگر اهواز وجود داشت که آن نیز از رونق افتاده است که اهم دلیل آن نیز به عدم همکاری مدیرکل ورزش استان در این زمینه برمی‌گردد.

وی گفت: خود من تیم کشتی پهلوانی را برای مسابقات کشوری به شهرستان بردم آن هم با ضعیف‌ترین امکانات و این در حالی بود که تیم‌های دیگر با لباس‌های مرتب، هزینه رفت و آمد و ... در مسابقات شرکت کرده بودند و ما مجبور بودیم در خیابان جلوی رستوران‌ها بایستیم و خورش قیمه، قیمت کنیم! در مجموع حمایت‌هایی که باید از سوی مدیرکل ورزش استان در این رشته انجام شود، به دلیل طرفداری بیشتر از ورزشی مثل فوتبال انجام نمی‌شود و ورزش زورخانه‎ای کمتر جلوه پیدا کرده است.

کارآزما با اشاره به رییس هیات ورزش های پهلوانی و زورخانه ای خوزستان نیز عنوان کرد: در حاضر آقای افخمی در هیات استان تلاش‌هایی می‌کند؛ حتی پیش از او نیز آقای محمدعلی حمایتی بود که از جان و دل و مال در این ورزش سرمایه می‌گذاشت. اگرچه در حال حاضر آقای افخمی تلاش‌های بسیار خوبی می‌کند ولی باز هم نیاز است که مدیرکل ورزش و جوانان استان از او حمایت کند تا زحمات رییس هیات نتیجه دهد.

وی افزود: در روایات هست که پیغمبر(ص) دین اسلام را به کمک حضرت خدیجه(س) که زن ثروتمندی بود، توانست به سرمنزل برساند. بنابراین این موضوع در ورزش نیز باید اتفاق بیافتد. روسای هیات باید حمایت مالی شوند تا بتوانند ورزش زورخانه‌ای استان را احیا کنند. زمانی نوجوانان به ما مراجعه می‌کردند و ما از آن‌ها شهریه دریافت نمی‌کردیم و اجازه می‌دادیم بیایند و تمرین کنند که با همین افراد توانستیم در مقطعی چندین مقام قهرمانی کشور کسب کنیم. در حال حاضر پتانسیل در خوزستان وجود دارد ولی وقتی به نوجوان می‌گوییم "هر ماه حدود 60 هزار تومان شهریه پرداخت کن" قطعاً این کار را نمی‌کند؛ چرا که هزینه برای یک نوجوان سنگین است.

پیشکسوت کشتی پهلوانی خوزستان روی آوردن افراد به ورزش زورخانه‎ای و پهلوانی را در گرو خانواده‌ها و طرز فکر آن‎ها دانست و تصریح کرد: خانواده‌ها و طرز فکر آن‏ها بسیار در سوق پیدا کردن فرزندان‎شان به سمت ورزش زورخانه‌ای و باستانی اهمیت دارد. از طرفی وقتی یک نونهال یا نوجوان می‌بیند دوستش به دنبال ورزش مدرسه مثل تکواندو یا جودو رفته است ناخودآگاه به آن سمت سوق داده می‌شود. با وجود این گاهی نیز خانواده‌هایی هستند که ذاتاً در رشته‌های اصیل فعالیت دارند و به عنوان مثال پدر خانواده از گذشته در کشتی بوده است و هنگامی که پسر خودش را از کودکی با خود سر تمرینات می‎بُرد، آن کودک نیز ناخواسته به سمت آن رشته سوق پیدا می‌کرد، کما این که این موضوع را در گذشته در خانواده خادم دیده‌ایم که رسول و امیر راه پدرشان محمد را در پیش گرفتند و به کشتی سوق پیدا کردند. این موضوع در ورزش زورخانه‎ای نیز باید اتفاق بیافتد.

او با اشاره به یکی دیگر از دلایل کم‎رنگ شدن گرایش افراد به ورزش پهلوانی و زورخانه‎ای، خاطر نشان کرد: در گذشته کشتی پهلوانی و هنرهای فردی در یک حیطه بودند و هر دو جزو فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ای بودند ولی به تدریج جدا شدند و کشتی پهلوانی به فدراسیون کشتی واگذار شد و این باعث شد نفراتی هم که به زورخانه می‌آمدند به تدریج از این فضا دور شوند و به نظر من با این کار و جدا کردن کشتی پهلوانی از ورزش زورخانه‌ای، ظلم بزرگی به ورزش پهلوانی کشور شد.

به گزارش ایسنا، شاید برای خیلی‌ها‌ که شناخت زیادی از مرام‌نامه پهلوانی و آیین و سنت زورخانه ندارند‌، سرد شدن تنور داغ رقابت‌های کشتی پهلوانی و بی‌‌ارزش شدن بازوبند پهلوانی خیلی مهم نباشد و این اتفاق را هم در کنار خیلی از مسایل که این روزها رنگ‌باخته‌؛ بی‌اثر و بی‌‌ارزش بدانند. اما شکی نیست که بی‌توجهی به پهلوانی و پهلوان در جامعه ممکن است آثاری زیان‌بار و غیر‌قابل‌ جبران در ‌پی داشته باشد.

پرورش روح پهلوانی و توجه به پهلوان و مرام و معرفت موجود در این رشته، ضامن سلامت روحی و معنوی جامعه امروزی است که متاسفانه این روزها می‌رود که به فراموشی سپرده شود.

نگاهی به گذشته ایران نشان می‌دهد پیش از تشکیل نیروهای انتظامی و نظامی، پاسبان و گزمه و نظمیه، این پهلوانان و عیاران و لوتی‌ها‌ی معتقد به بزرگی مولا علی(ع) و رشادت امام حسین(ع) بودند که دفاع از ناموس و میهن و خاک را بر عهده داشتند. این پهلوانان بودند که به مشکلات محل رسیدگی می‌کردند و دست نیازمندان را می‌گرفتند. دلیل این بی‌تفاوتی و کمرنگ شدن روح پهلوانی چیست؟! خدا می‎داند... اما باور کنید که باید این موضوع را جدی گرفت.

در هیچ دوره‎ای بحث دستگیری از نیازمندان، بحث توجه به همسایه، بحث گلریزان برای کسانی که در تنگنا قرار دارند‌، بحث حمایت از ضعفا، احترام به بزرگ‌تر و کسوت و خیلی مسایل دیگر این‌قدر ضعیف و بی‌رونق نبوده است.

عمده دلیل مسایل ذکر‌شده‌ چیزی نیست جز عدم توجه لازم به این رشته بومی و ملی و مذهبی که مسبب آن نیز افرادی هستند که از این رشته اطلاع و شناخت خوبی نداشتند و نتوانستند به توسعه آن در کنار رشته‌ها‌ی وارداتی سرعت بدهند.

عدم توجه به ورزشکاران و گود مقدس زورخانه باعث شد تا دیگر کسی به فکر کسب بازوبند پهلوانی نباشد.

شکی نیست که امروزه ورزش در تمام دنیا ورزش حرفه‌ای و قهرمانی شده و دیگر حتی در کشور خود ما هم به ورزش پهلوانی توجه خاصی نمی‌شود‌، ا‌ما  از این موضوع هم نباید غافل شد که حمایت از کشتی پهلوانی در کنار ایجاد روح معرفتی در جامعه می‌تواند آینده کشتی قهرمانی ما یعنی همین کشتی آزاد و فرنگی را هم تضمین کند.

مگر نه این‌که بزرگانی همچون غلامرضا تختی، عبدا... مجتبوی، محمد خادم، نبی سروری، عباس زندی، منصور مهدی‎زاده، علیرضا سلیمانی، ناصر گیوه‌چی، علی غفاری، منصور رئیسی، محمدعلی صنعتکاران، حسین سلطانی‌نژاد، مهدی یعقوبی، عباس جدیدی، رسول خادم و امیر‌رضا خادم، از گود زورخانه به دنیای قهرمانی راه پیدا کردند؟

ما راه‌مان را گم کرده‌ایم‌، وگر‌نه پهلوانی در دل و وجود ایرانیان بوده و هست. توجه به کشتی پهلوانی و ترویج روح برادری و بزرگ‌منشی بدون کمک مسوولان میسر نیست. دست تمام آنانی را که می‌خواهند و می‌توانند در راه بازگشت به اصل‌مان؛ یعنی داشتن جامعه‌ای همراه با روحیات پهلوانی و بزرگ‌منشی گام بردارند را باید بوسید.

کاش مسوولان ورزش کشور و ورزشکاران در رده‌های حرفه‌ای به جای این‎که روزبه‌روز غرق در مدرن کردن ورزش و دور شدن آن از مباحث اخلاقی شوند، به خود بیایند و ارزش‌های پهلوانی را پاس بدارند، امید است روزی برسد که ورزش باستانی سرمشق و سرلوحه جامعه ورزش قرار گیرد و شاهد پرورش ورزشکارانی با منش پهلوانی باشیم و این میراث را به آیندگان نیز منتقل کنیم.