جدال میان توسعه و محیط زیست هر روز تلفات بیشتری میگیرد. نکته مهم این است که هر دو جناح از یک هدف غایی برای اجرای برنامهها و موضعگیریهایشان صحبت میکنند؛ ارتقای سطح زندگی در منطقه! اما مشکل اینجاست که در شماری از این جدالها به نتیجه «عاقبت سرکنگبین صفرا فزود» میرسیم و دیگر هم دست هیچ کدام از طرفین موضوع به هیچ جا بند نیست! خبر تازه احداث جاده در منطقه حفاظت شده کرایی یکی از آن جدالهاست. البته سالها است از یک سو فعالان محیط زیست از نگرانیهایشان برای خشک شدن بیشتر منطقه و از بین رفتن پوشش جانوری آسیبپذیر قوچ و میش در صورت عملی شدن احداث جاده صحبت میکنند و از سوی دیگر مسئولان شهرستانهای منطقه از کاهش تلفات جادهای و نزدیکی 50 کیلومتری مسیر به عنوان دلایل احداث هرچه سریعتر جاده یاد میکنند؛ اما این صحبتها اکنون هرچه بیشتر به عمل نزدیک میشود. چه باید کرد که هدف «ارتقای سطح زندگی» در منطقه حساس و رنجور خوزستان محقق شود؟! »
اشتباه «ارومیه» را درباره «کرایی» تکرار نکنید
مدیرعامل سازمان مردمنهاد مرکز حفظ و توسعه زیستبومهای پایدار با اعلام خبر احداث جاده در منطقه حفاظت شده کرایی توضیح داد: منطقه حفاظت شده کرایی (Koraei) با مساحت حدود 40 هزار هکتار در جنوب شهرستان شوشتر در استان خوزستان واقع شده است. این منطقه تنها زیستگاه قوچ و میش در استان خوزستان است. پیوستگی اکولوژیک و قرق مناسب، زیستگاه مطلوبی را برای اینگونه فراهم کرده است، اما متاسفانه تصمیم استان برای احداث جاده میانبر آب گنجی برای دسترسی آسان شهرهای اهواز به مسجد سلیمان این زیستگاه را بهشدت تهدید خواهد کرد. احداث این جاده با وجود مخالفت دفتر زیستگاهها در سازمان محیط زیست، از سوی استاندار خوزستان، اداره کل شهرسازی و نمایندگان مجلس مصرانه پیگیری میشود.
مینا استقامت گفت: یک کشیدگی در شمال به جنوب این منطقه وجود دارد که نقش حایل را بین اهواز و مسجد سلیمان ایفا میکند. اکنون صحبتهای جدی درباره احداث راه در این منطقه شده و این همان اشتباهی است که درباره دریاچه ارومیه مرتکب شدیم.
وی تاکید کرد: روز دوشنبه قرار است همکاران دفتر زیستگاهها و امور مناطق به منطقه بروند و نظر کارشناسیشان را اعلام کنند؛ اما تصمیمگیری درباره احداث جاده برعهده آنها نیست و متاسفانه همیشه در تصمیمگیریهای مسئولان، طبیعت و محیط زیست اولویت آخر بوده است. او درباره ارزشهای محیط زیستی منطقه کرایی گفت: این منطقه زیستگاه قوچ و میش است و با توجه به تغییرات اقلیمی خوزستان حفظ این منطقه بسیار مهم است. قوچ و میش از گونههای جانوری حساسند؛ چرا که مانند کل و بز نمیتوانند مهاجرت کنند. بنابراین احداث جاده نه تنها شکست اکولوژیک را در منطقه به وجود میآورد، بلکه یک تهدید جدی برای اینگونه جانوری محسوب میشود.
جاده، تهدیدی برای میراث و اقلیم منطقه
یک فعال میراث فرهنگی و محیط زیست ساکن خوزستان، به وضعیت نامناسب اقلیمی منطقه اشاره کرد و گفت: خوزستان ظرفیتهای بالقوهای دارد که فعال نشده و اجرای هر نوع طرحی که در تعارض با محیط زیست یا میراث باشد سیاستهای مبتنی بر توسعه پایدار را خدشهدار میکند، به همین دلیل لازم است که به وضعیت موجود توجه شود. هیچ کس راضی به ضررهای مالی و جانی ساکنان منطقه نیست و همه نیز میدانیم که وضعیت راههای خوزستان مناسب نیست.
مجتبی گهستونی ادامه داد: اگر امروز درباره بحرانهای زیستمحیطی در خوزستان صحبت میکنیم، اگر ریزگردها، خشکی رودخانهها و هوای ناسالم زندگی ما را تحت تاثیر قرار دادهاند، همه اینها ناشی از اجرای طرحهای مشابه کرایی در سالهای قبل است؛ طرحهای باری به هر جهت!
دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان ابراز امیدواری کرد مسئولان با انجام مطالعات بیشتر بتوانند به جایگزینی برای این طرح برسند و نمایندگان مردم منطقه در مجلس فقط به فکر کوتاه شدن راهها نباشند! بهتر است کمی بیشتر اندیشه کنند و برای اینکه جلوی یک ضرر را بگیرند باعث ایجاد ضررهای بعدی نشوند.
گهستونی همچنین به اهمیت منطقه از جنبه میراث فرهنگی اشاره کرد و گفت: خوزستان سه اثر ثبت جهانی شوش، چغازنبیل و شوشتر را دارد که در مسیر غرب به شرق استان واقع شدهاند. آثار بیشتری نیز هستند که ظرفیت ثبت جهانی شدن را دارند. نقش برجستههای ایذه و معابد روباز مسجد سلیمان از این جملهاند. بین اقلیم طبیعی و تاریخی خوزستان ارتباط وجود دارد و تعرض به این اقلیم و آثار طبیعی و فرهنگی عواقب خوبی ندارد.
وی عنوان کرد: در نیمه اول سال این ناحیه یک برهوت مطلق است و منطقه حفاظت شده و شکار ممنوع کرایی که کوهستانی و آرام است، مثل نگینی میدرخشد. همچنین منطقه رغیوه که شامل تپههای باستانی ثبت ملی شده است در محل جانمایی جاده مذکور قرار دارد و احداث جاده تهدیدی برای این تپههای باستانی نیز محسوب میشود.
با رعایت ملاحظات محیطزیست مصریم جاده را احداث کنیم
رئیس اداره راه و شهرسازی شهرستان مسجدسلیمان درباره چرایی احداث راه در منطقه حفاظت شده کرایی، با اشاره به بازدید مورخ 25 مرداد ماه هیئت کارشناسی از منطقه گفت: راه قدیم پر پیچ و خم و حادثهخیز بود و یک قرن پیش توسط شرکت نفت احداث شده بود. به همین دلیل از سال 63 جهاد سازندگی خواستار احداث این راه شد و بعد از سال 89 راه و شهرسازی بحث ایجاد جاده جدید را مطرح کرد. 4 شهرستان اندیکا، مسجد سلیمان، لالی و هفتگرد از منافع احداث این راه برخوردار میشوند.
به گفته علی عیدیوندی، مشاور طرح احداث راه، 12 واریانت ارائه داد که همه از همین منطقه حفاظت شده عبور میکنند. در مرحله اول مسیری انتخاب شده بود که 17 کیلومتر راه را نزدیک میکرد و از ارتفاعات پناهگاه حیات وحش میگذشت. محیط زیست مجوز احداث آن را صادر نکرد و تذکراتی را ابلاغ کرد. سپس مسیر دوم پیشنهاد شد که از اهواز آغاز میشود، از ملاثانی، سه راهی نفت سفید، منطقه راهدار و کرایی، روستاهای گلیخون شهولی، پاگچ میگذرد و به میدان ورودی مسجد سلیمان ختم میشود.
او تاکید کرد: احداث جاده جدید مستلزم صرف هزینه هنگفتی معادل 690 میلیارد تومان است؛ اما به چند دلیل اصرار داریم که انجام شود و از محیط زیست هم خواستیم همه ملاحظات را به ما اعلام کند تا انجام دهیم و بتوانیم مجوز را اخذ کنیم. کوتاه شدن مسیر اهوازـ مسجد سلیمان و کاهش تلفات جاده قدیم دو دلیلی است که عیدیوندی برای احداث راه مذکور ارائه میکند.
وی گفت: اکنون ما با لحاظ کردن نکات مختلف به راهی رسیدهایم که دارای شش دستگاه تونل است. 3 دستگاه تونل رفت و 3 دستگاه تونل برگشت و دو دستگاه پل بزرگ منفرد خاص. او تاکید کرد: ما امروز در گرمای 55 درجه به منطقه رفتیم و کارشناسان تهران و خوزستان مسائل را بررسی کردند. قرار است تا یکی، دو ماه آینده ملاحظات و نظرشان را اعلام کنند.
او از راه فعلی به عنوان حادثهخیزترین راه استان خوزستان نام برد و گفت: اگر سازمان محیط زیست همکاری کند و مجوز لازم را بدهد، طی 4 تا 5 سال آینده راه را احداث میکنیم. در مسیر جاده مسجد سلیمان به شهرکرد هم همین روند انجام شد و جاده از تالاب شیمبار گذشت. ما با کمترین خسارت به محیط زیست، جاده را احداث کردیم. با احداث این راه هم 45 دقیقه زمان سفر را کاهش میدهیم که به کاهش مصرف سوخت و استهلاک لاستیک و... میانجامد و مشاور طرح هم اعلام کرده در مدت 3 سال هزینه احداث جاده بازگردانده میشود. به گفته رئیس اداره راه و شهرسازی مسجد سلیمان احداث تونل، گاردریل، فنسهای هشداردهنده، ایجاد راههای ارتباط طبیعی برای وحوش، بذرپاشی و بوتهکاری و نهالکاری از جمله مواردی بود که سازمان محیط زیست برای ایجاد راه متذکر شده است.
احداث راه کرایی برای توسعه لازم است
نماینده مردم مسجد سلیمان در مجلس شورای اسلامی که از جمله موافقان طرح احداث جاده در منطقه کرایی است، اعلام کرد: این طور نیست که جاده به محیط زیست منطقه صدمه بزند. توپوگرافی منطقه تغییر نمیکند، ولی 40 کیلومتر راه مردم را نزدیکتر میکند.
به گفته علی عسگر ظاهری، 3 کیلومتر از 8 کیلومتر راهی که در شرق این منطقه قرار است احداث شود به صورت تونل خواهد بود و تمام نکات ایمنی هم رعایت شده است. او ادامه داد: در حال حاضر ما هر سال در تصادفات رانندگی جاده فعلی شاهد 34 نفر مرگ و 100 نفر جراحت هستیم. جاده موجود اصلا خوب نیست و امکان اصلاحش نیز وجود ندارد و صعبالعبور است. او با تاکید بر اینکه همه ما باید از داشتههای این کشور حفاظت کنیم، گفت: ما با ایجاد حایل و آبشخور حیات جانوری منطقه را حفظ میکنیم. همه علاقهمند به محیط زیست هستیم؛ اما باید کمک کنید که این بحران حل شود. شما ببینید که گاهی زمانیکه بیماری حادث میشود پزشکان مجبورند دست یا پای بیمار را قطع کنند. من نه بخشی کار کردهام، نه محلی. قرار است جامعه توسعه پیدا کند بنابراین احداث این طرح ضروری است.
گزارش: نفیسه حاجاتی
در صورت رعایت ملاحظات زیست محیطی احداث جاده میانبر باعث رونق بیشتر منطقه و خوزستان خواهد شد.
انشاالله