برای دوستداران تاریخ کهن ایران، سفر به ایذه با پیشینه تاریخی 4000 ساله‌اش، سفری به‌یادماندنی است. این شهر شگفت‌انگیز جابه‌جا رد تاریخ چند هزار ساله ایران را بر صخره‌ها و سنگ‌های خود چنان نقش کرده که به شهر «نگارکنده‌های سنگی و صخره‌ای ایران» معروف است.

کول فرح، باریکه نقش‌برجسته‌ها و ستون‌ها

محوطه باستانی «کول ‌فرح» باریکه‌ای میان دو کوه واقع در هفت کیلومتری شمال خاوری شهر ایذه است. شش نقش‌برجسته و تعداد زیادی ستون تاریخی در این منطقه بر جای مانده است؛ آثاری که به‌دست رومن گیریشمن، باستان‌شناس شهیر فرانسوی، کشف و معرفی شده‌اند. در این سنگ‌نگاره‌ها که شبیه تخت‌جمشید هستند می‌توان بسیاری از نشانه‌های تمدنی چند هزار ساله را حس کرد. نیایشگاه‌ها، قربانگاه‌ها، جشن‌ها و مجازات‌های مردمان آن دوره به‌خوبی در تصاویر به‌جای‌مانده هویداست و دیدار از آن، خاطره‌ای ماندگار و تجربه‌ای بی‌مانند است.

ملاقات با شیرهای سنگی

روستای کهباد در خروجی شرقی شهر ایذه، روستایی با قدمت 5000 ساله است که به نسبت جمعیت خود، بیشترین شهید داوطلب در جنگ ایران و عراق را داشته است. اینجا محل سنگ‌نگاره شهسوار است و یک گورستان باستانی عظیم با تعداد زیادی بردشیر را در خود جای داده است. بردشیر یا شیرسنگی تندیسی است که مردمان این مناطق به نشان شکوه و بزرگداشت قهرمانان خود بر روی مزار آنها می‌گذاشتند. سنگ‌تراشان هنرمند پیکره شیرها را با دستان خود از سنگ‌های سخت و صخره‌ها درحالی می‌تراشیدند که از کنار دارای نقش شمشیر، تفنگ، اسب و مهر و تسبیح بودند و روی کمرشان هم مشخصات متوفی کنده‌کاری شده است. تندیسی هم در روستای شمی در نزدیکی این شهر وجود دارد که پوشش و فرهنگ مردان روزگاران چند هزار سال پیش را مشخص می‌کند، نام این تندیس مرد شمی است.

شیمن، بسته کامل گردشگری

نقطه بعدی جالب توجه در ایذه، روستایی بختیاری‌نشین با نام «شیمن» است؛ روستایی که با هوای فرح‌بخش و داشتن شالیزارهای برنج، پوشش گیاهی متنوع از انجیر کوهی و انگور تا مورد، انار و بلوط و آبشار زیبایش به‌همراه حوضچه‌های پرورش ماهی قزل‌آلا و کتیبه‌های سنگی قدیمی بر دل کوه‌هایش، یک بسته کامل گردشگری است. گفته می‌شود کوه‌های تاریخی شیمن پیش‌تر، محل زندگی حیوانات وحشی مانند پلنگ ایرانی و خرس بوده‌اند که این روزها البته نشانی از آن‌ها نیست و تنها می‌توانید قدم‌زدنشان را در میان کوه‌های پرغرور شیمن تصور کنید.

پرنده‌های غمگین میانگیران

تالاب میانگیران، تالابی زیبا با یونجه‌زارهایی است که می‌شود در آن‌ها صدای پرندگان را شنید. خوتکاها و لک‌لک‌های سفید و سیاه و سایر پرنده‌ها در این تالاب در رفت‌وآمدند و بعضی‌هایشان به همراه پرندگان مهاجر آواز می‌خوانند اما ناگهان به خاطر می‌آوری در چند سال اخیر به دلیل رعایت نکردن مسائل زیست‌محیطی و حفاظت از این گنجینه بکر حال تالاب هم خوش نیست.

اشکفت سلمان، غار کتیبه‌های شگفت‌انگیز


وقتی برای اولین بار گام در شهر ایذه بگذارید، مطابق تمام تصورات قبلی، خود را در یک شهر کوچک ایل‌نشین می‌بینید؛ شهری که یکی از مأواهای ایل بزرگ بختیاری پس از یکجانشین‌شدن ایشان شده و از زمان تخت قاپوی عشایر ایران با تغییر نام از مالمیر به ایذه رشد کرده است، این روزها هم ایذه با جمعیت 117 هزار نفری‌اش، شهری تمام عیار است. اگر به دنبال جایی برای آشنایی با فرهنگ غنی ایلیاتی هستید، انتخاب درستی انجام داده‌اید اما گمشده شما «آنزان»، یکی از مبادی تمدن بشری و یکی از پایتخت‌های سلسله تاریخ‌ساز عیلام است که می‌تواند شما را در پاییز دل‌انگیز مناطق شرقی خوزستان به ایذه بکشاند. برای ملاقات با اولین شگفتی این منطقه باید سراغ اشکفت سلمان را بگیرید. اشکفت در گویش لری به معنای غار است و اشکفت سلمان غاری در قسمت جنوب باختری شهر ایذه است، در مجموع چهار کتیبه مربوط به زمان‌ هانی، شاهنشاه عیلامی، در بیرون و درون این غار موجود است. در یکی از سنگ‌نگاره‌ها، حجاران دربار ‌هانی، حدود 2700 سال پیش از میلاد پادشاه، همسر و دو فرزندش را بر دل سنگ‌ها به تصویر کشیده‌اند تا نحوه پرستش ایزد عیلامی، تاریشا، روی سنگ‌ها ماندگار شود و همچنین روی کتیبه‌اش با خط میخی نحوه استیلای پادشاه بر آنزان و اطرافش که در آن زمان «آیاپیر» خوانده می‌شد، ذکر شده است. بر سنگ‌نگاره‌های نیایشگاه تاریشا، برای نخستین بار می‌بینیم که زنی دوشادوش یک مرد در مراسمی مذهبی ایستاده است.

اشکفت سلمان جایی است که در آن با تماشای حکاکی تمدن بر سنگ نگاره‌های ایذه، دچارحس لذت و غرور می‌شوید. روستای خونگ اژدر در 12 کیلومتری شمال ایذه هم دو کتیبه دارد که یکی متعلق به دوران عیلامیان و دیگری متعلق به دوران اشکانیان است. تنوع و فاصله زمانی آثار باستانی این منطقه گواه این است که آیاپیر، آنزان، مالمیر یا ایذه پیوسته محل رشد و تعالی تمدن بشری بوده است.

مرجع / ایران آنلاین