یکی از عوامل  ضروری برای پیشگیری از حوادث و اتفاقات، ارتقای سطح آگاهی مردم و خصوصاً گروههای در معرض خطر است. معلومات، آگاهیها، نگرش، اعتقادات و باورهای افراد در مورد هر موضوعی نظیر حوادث چهارشنبه سوری عوامل مستعدکننده رفتار سالم و پیشگیری از این حوادث را تشکیل می دهد. این عوامل در فرد ایجاد انگیزه می نمایند تا رفتار خود را تغییر دهد و از بروز این حوادث جلوگیری نماید.

آموزش سبب افزایش آگاهیها در این زمینه می گردد، نگرشهای مطلوب را برمی انگیزد و نهایتاً مهارتها و رفتارهای پیشگیری از حوادث مذکور را تشکیل می دهد. هر اندازه افراد درباره عواملی نظیر ترقه، مواد منفجره و محترقه دیگر و آتش بازی، که احتمال وقوع حادثه را افزایش می دهند،  بیشتر بدانند در آن صورت بهتر خواهند توانست از احتمال وقوع این حوادث پیشگیری نمایند.

۱ _ آموزش والدین:

والدین نه تنها نیازمند آموزش درباره خطراتی هستند که در سایه استفاده از مواد منفجره و آتش افروزی فرزندان آنها را تهدید می کند، بلکه به همان اندازه نیز نیازمند به آموزش درباره مشکلاتی هستند که کودکان در یادگیری راجع به این خطرات، با آنها مواجه می باشند.  آموزش به والدین در مورد خطرات احتمالی ناشی از سر و کار داشتن با مواد منفجره و محترقه و نیز در مورد حوادث احتمالی ناشی از آتش بازی و همچنین آموزش آنها در زمینه اصول ایمنی و پیشگیری از این حوادث، نقش مهمی در جلوگیری از بروز چنین حوادثی  دارد.

والدین،  می توانند اطلاعات مربوط به اصول پیشگیری از حوادث را آموخته و به فرزندان خود منتقل نمایند . چرا که پدر و مادر بانفوذترین افراد در نزد کودکان و نوجوانان هستند.

۲- آموزش به کودکان و نوجوانان:

کودکان ذاتاً کنجکاو هستند و همزمان با رشد آنها بر کنجکاوی و رشد مهارتهایشان افزوده می شود که این امر آنها را در معرض خطر قرار می دهد. برنامه هایی که برای حفاظت بچه ها در مقابل صدمات صورت می گیرد بایستی کنجکاوی آنها و تغییرات مداوم در مهارتهای آنها را در نظر بگیرد.در مورد نوجوانان نیز باید این موضوع را در نظر گرفت که نوجوانی دوره ای است که افراد در آن دوره دست به تجربه می زنند و هویت خود را شکل می دهند.

 لازم به ذکر است که به هریک از کودکان و نوجوانان باید مفهوم خطر و صدمات جسمی ناشی از آن را آموزش داد به ویژه در مواقعی که این افراد دیگران را به دلیل رفتار نامناسب خود در معرض خطر قرار می دهند. این افراد را بایستی از خطرات تماس با مواد منفجره و محترقه یا از خطرات ناشی از آتش بازی، آگاه نمود و کمکهای اولیه مورد نیاز در موقع بروز حوادث را آموزش داد و باید احساس مسئولیت در پیشگیری از این حوادث را در این گروه سنی به وجود آورد.

 نقش مدرسه در پیشگیری از حوادث چهارشنبه سوری

مدرسه می تواند نقش مهمی در آموزش پیشگیری از حوادث چهارشنبه سوری داشته باشد. آموزش مهارتهای زندگی در مدارس، کودکان را قادر می سازد تا به حفظ و ارتقای سلامت خود بپردازند. در واقع در مدرسه امکان آموزش دانش آموزان و آماده ساختن آنها برای یک زندگی مسئولانه در جامعه و در نتیجه  کاهش دامنه آسیب ناشی از استفاده نابه جای مواد محترقه و منفجره و آتش افروزی وجود دارد.

کودکان نیروی عظیمی هستند که باید در برنامه ریزی و اجرای فعالیتهای آموزشی از جمله آموزش پیشگیری از حوادث چهارشنبه سوری، آنها را دخالت و مشارکت داد. در واقع اگر این نیروی عظیم را در پیاده کردن برنامه های بهداشتی از جمله آموزش در زمینه پیشگیری از حوادث مذکور، دخالت و مشارکت دهیم و احساس مسئولیت در مورد سلامت و خود و جامعه را به آنها انتقال دهیم، در رسیدن به اهداف بهداشتی و ارتقای سلامت افراد راهی کوتاهتر پیموده ایم. فراموش نکنیم که دانش آموزان امروز شهروندان ما و والدین فردا هستند. بنابراین انتقال حقایق مربوط به حوادث چهارشنبه سوری و راههای پیشگیری از آن، به این افراد، یک سرمایه گذاری بلندمدت است.

نقش رسانه‌های جمعی در پیشگیری از حوادث
 
تلویزیون مهمترین وسیله ارتباطی در برابر کودکان تجلی یافته است و فضای خالی کودکان را سخت اشغال کرده است.

اثر بخشی برنامه های تلویزیونی روی رفتارهای افراد، خصوصاً  کودکان و نوجوانان، در برنامه های پیشگیری از اعتیاد ثابت شده است.

 از این رو بسیج کردن رسانه ها، چه رادیو و تلویزیون، چه رسانه  های چاپی نظیر مطبوعات در راستای آموزش پیشگیری از حوادث مربوط به استفاده بی رویه از مواد محترقه و منفجره در آخرین چهارشنبه سال می تواند در کنار برنامه های دیگر تأثیری شگرف و تقویت کننده داشته باشد.

آمنه عالی وند / کارشناس ارشد روان شناسی بالینی مرکز بهداشت 7 شرق اهواز