پژوهشگران مرکز تحقیقات فیزیک پلاسما موفق به طراحی و ساخت تفنگ پلاسما جت شدند که با استفاده از آن در فاز حیوانی توانستند زخم دیابت سگ مبتلا را در یکی از باغ وحش‌های کشور درمان کنند؛ ضمن آنکه توانستند با استفاده از آن روشی را برای درمان یکی از بیماری‌های پرندگان ارائه دهند.

دکتر حامد نیکمرام، مجری طرح، آغاز مطالعات خود را با راه‌اندازی آزمایشگاه پلاسمای سرد در مرکز تحقیقات فیزیک پلاسمای واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد دانست و به خبرنگار ایسنا گفت: در این آزمایشگاه با اجرای پروژه‌های مختلف، کاربرد انواع پلاسما در حوزه‌های مختلف را مورد بررسی قرار دادیم که برای این منظور منبع تغذیه چند منظوره ساختیم تا از این طریق بتوانیم انواع مختلف پلاسما را ارزیابی کنیم.

وی زمینه تحقیقاتی خود را در تحصیلات تکمیلی میکروبیولوژی صنایع غذایی در دانشگاه ارومیه ذکر و خاطرنشان کرد: اساس این تحقیقات استفاده از پلاسما بوده و به تدریج این تحقیقات گسترش یافته است.

نیکمرام، استفاده از پلاسما در ضد عفونی کردن مواد غذایی را از جمله این تحقیقات نام برد و ادامه داد: در این تحقیقات از پلاسمای سرد برای ضد عفونی کردن ادویه‌جات و انواع پودرهای غذایی استفاده کردیم، ضمن آن که تاکنون از تکنولوژی پلاسمای سرد برای استریل کردن آب، انواع آب میوه‌ها، خشکبار و نمونه‌های غذایی در مقیاس آزمایشگاهی استفاده کردیم.

این محقق اضافه کرد: علاوه بر آن از پلاسما برای از بین بردن سم آفلاتوکسین پسته استفاده شد که کاربردی کردن این روش برای از بین بردن این سم در پسته نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

وی در این باره توضیح داد: برای از بین بردن سم آفلاتوکسین نیاز است تا مدت زمان زیادی در حدود 20 دقیقه پسته‌ها در معرض تابش پلاسما قرار گیرد که در این صورت هم توجیه اقتصادی ندارد و هم تابش زیاد پلاسما به پسته موجب تغییر طعم آن خواهد شد.

نیکمرام با تاکید بر این که پسته حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب است، اظهار کرد: در حال حاضر برای از بین بردن این سم از «ازن» استفاده می‌شود که تابش طولانی مدت این گاز نیز منجر به تغییر طعم این محصول غذایی خواهد شد.

به گفته وی، ازن یکی از ترکیبات پلاسما است؛ از این رو نیاز است تا با ادامه مطالعات روش‌هایی را برای کاهش مدت زمان تابش پلاسما به پسته ارائه دهیم.

این محقق با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه پلاسمای پزشکی گفت: در این مطالعات در تلاش بودیم راهکاری برای استفاده آسان از پلاسما در حوزه پزشکی ارائه دهیم که در این راستا موفق به طراحی و ساخت «تفنگ پلاسما جت» شدیم.

مجری طرح با تاکید بر این که بر خلاف دستگاه‌های پلاسما جت موجود، در این دستگاه نیازی به اتصال به منبع تغذیه اختلاف پتانسیل جداگانه نداریم، ادامه داد: این دستگاه با اتصال به برق 220 ولت و وارد کردن گاز هلیوم به آن می‌تواند پلاسمای مورد نیاز را تولید کند.

نیکمرام پلاسمای تولید شده در این تفنگ را از نوع قابل تحمل برای بافت زنده دانست و اظهار کرد: سایر پلاسماهای تولید شده که برای آفت‌زدایی به کار می‌رود، به دلیل توان بالایی که دارند، قابل استفاده برای بافت زنده نیستند.

وی کاربردهای این تفنگ را درمان زخم‌های مزمن مانند زخم‌های دیابتی و بستر، انعقاد خون و از بین بردن عوامل عفونت ذکر کرد و یادآور شد: در زخم‌های مزمن، مقادیر زیاد عفونت اجازه نمی‌دهد که زخم‌ها به سرعت بهبود یابند و زخم همواره مزمن باقی می‌ماند؛ ولی پلاسما قادر است با از بین بردن عفونت، زخم را ترمیم کند.

به گفته مجری طرح، پلاسمای اعمال شده بر زخم موجب از بین بردن عفونت می‌شود، بدون آن که به سلول‌های سالم آسیب وارد کند.

این محقق با تاکید بر این که مدت زمان تابش پلاسما بر روی زخم‌های مختلف با عمق‌های متفاوت یکسان نیست، اضافه کرد: برای زخمی 3 بار در روز و برای زخم دیگر روزی 5 بار اعمال می‌شود.

وی به انجام کارآزمایی‌های بالینی در فاز حیوانی اشاره کرد و گفت: فاز حیوانی در باغ وحشی در «کردان» اجرایی شد. در این باغ وحش سگی مبتلا به دیابت همراه با زخم‌های زیادی بود که با استفاده از این تفنگ یک هفته روزی 5 دقیقه پلاسما به این زخم‌ها اعمال شد که پس از یک هفته این زخم‌ها بهبود یافت.

درمان زخم دیابتی سگ مبتلا با پلاسما

نیکمرام به نتایج تحقیقات انجام شده بر روی موش آزمایشگاهی مبتلا شده به دیابت اشاره کرد و گفت: با این روش موفق به درمان زخم دیابت در موش شدیم.

وی نمونه دیگر را استفاده از این تفنگ برای درمان بیماری «بامبل فوت» پرندگان ذکر کرد و یادآور شد: بر اثر این بیماری، کف پای پرنده دچار زخم و خونریزی شده بود که با استفاده از این روش علاوه بر قطع خونریزی، این زخم نیز بهبود یافت.

درمان بیماری بامبل فوت پرندگان با پلاسما

مجری طرح، انعقاد خون را یکی از مزایای تفنگ پلاسما جت نام برد و خاطر نشان کرد: با تابش پلاسما، فاکتورهای انعقادی فعال می‌شوند؛ از این رو منجر به قطع خونریزی خواهد شد و از این خاصیت می‌توان در اتاق‌های عمل برای انجام جراحی‌های حساس استفاده کرد.