معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه از سال 89 تا کنون در موج گذار به اقتصاد دانش‌بنیان مبتنی بر نوآوری قرار داریم، گفت: ما برخلاف سایر کشورهایی که اقتصاد دولتی را به دانش‌بنیان تبدیل کرده‌اند، هنوز نتوانسته‌ایم موفق شویم و خروجی‌های دانشگاه هنوز کسانی هستند که به دنبال استخدام دولتی هستند. 

ابراهیم حاجی‌دولو در آیین تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر دانشگاه شهید چمران اهواز که امروز دوشنبه، 20 آذرماه در این دانشگاه برگزار شد، با اشاره به گزارشی توسط سازمان UNCTAD در خصوص وضعیت علم و فناوری در ایران در سه دهه گذشته، اظهار کرد: طبق این گزارش وضعیت ایران را در سه دهه در حوزه آموزش، پژوهش، فناوری و تجاری‌سازی می‌بینیم.

وی افزود: از سال 69 و اتمام جنگ تا سال 79 موج توسعه آموزش عالی، از سال 79 تا 89 موج توسعه پژوهش و فناوری و از سال 89 تا کنون موج گذار به اقتصاد دانش‌بنیان مبتنی بر نوآوری را شاهد هستیم.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به خروجی دهه اول، گفت: در این دهه در دانشگاه‌ها شاهد توسعه دوره‌های تحصیلات تکمیلی، افزایش تعداد دانشگاه‌های دولتی، افزایش دانشجویان علوم و مهندسی و مشارکت فعال زنان در آموزش عالی بودیم. ما از نظر ترویج دانشجو رتبه دوم را در دنیا داریم.

حاجی‌دولو ادامه داد: در دهه دوم، وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تاسیس شدند و نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسید. از خروجی‌های این دهه می‌توان به افزایش انتشارات علمی ایران، افزایش تعداد پارک‌های علم و فناوری، افزایش مراکز تحقیقاتی در دانشگاه‌ها، افزایش تعداد آزمایشگاه‌های تخصصی و افزایش اختراعات داخلی اشاره کرد.

وی با اشاره به موج سوم، تصریح کرد: در این دهه قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و قانون صندوق نوآوری و شکوفایی به تصویب رسید. همچنین قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازها، قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی علم و فناوری تصویب شد و صندوق‌های پژوهش و فناوری و شتاب‌دهنده‌های خصوصی نوآوری افزایش پیدا کردند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز خاطرنشان‌کرد: در موج اول، موفقیت‌های زیادی اتفاق افتاد و در موج دوم، نهادهای پژوهش و فناوری خوبی ایجاد شد. اما در خصوص موج سوم هنوز نتوانستیم اقتصاد دانش‌بنیان و گذار از اقتصاد دولتی به دانش‌بنیان را شکل دهیم. ما برخلاف سایر کشورهایی که اقتصاد دولتی را به دانش‌بنیان تبدیل کرده‌اند، هنوز نتوانسته‌ایم موفق شویم و خروجی‌های دانشگاه هنوز کسانی هستند که به دنبال استخدام دولتی هستند.

حاجی‌دولو در خصوص مشکلات اقتصاد دولتی و منبع‌محور، اظهار داشت: بهره‌وری پایین، عدم اشتغالزایی و بهبود محیط کسب و کار، عدم تولید رقابتی، عدم دستیابی به بازارهای صادراتی، عدم ایجاد صنایع جدید، چالش‌های زیست محیطی و رشد اقتصادی پایین، از پیامدهای اقتصاد دولتی هستند.

وی با بیان اینکه در گزارش این سازمان، پیشنهاداتی نیز برای بهبود کار در دو بخش زیربنایی و روبنایی ارائه شده است، گفت: دانشگاه‌ها هنوز نتوانسته‌اند نظام آموزشی خود را تغییر دهند و برنامه‌های درسی اصلاح نشده‌اند که در این زمینه تأکید زیادی شده است تا تغییرات در حوزه آموزش انجام گیرد و نیرویی تربیت شود که اقتصاد دانش‌بنیان را شکل دهد.

وی ادامه داد: باید پروژه‌ها یا مأموریت‌های کلان فناوری به دانشگاه‌ها سپرده و بودجه مناسبی داده شود. با این کار امکان مشارکت جدی دانشگاه‌ها در تجاری‌سازی فناوری ایجاد می‌شود و بودجه پژوهشی به طور هدفمند تأمین می‌شود. اکنون برخی از وزارتخانه‌ها این کار را آغاز کرده‌اند و امیدواریم که این روند ادامه پیدا کند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: همچنین اصلاح مدل تخصیص بودجه دانشگاه‌ها بر اساس عملکرد نوآوری و کارآفرینی،‌ پیشنهاد دیگری است. در حال حاضر اختصاص بودجه بر حسب سرانه دانشجو و استاد است.

حاجی‌دولو در خصوص پیشنهادات ارائه شده در حوزه روبنایی، اقتصاد، صنعت و تجارت گفت: یکی از دلایلی که در این مدت مشکل داشتیم، این بود که وزارتخانه‌ها انسجام و همکاری نداشتند و تصور این بود که تنها وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باید اقتصاد را دانش‌بنیان کند، در حالی‌که فرایند دانش‌بنیان شدن باید با همکاری تمام نهادها باشد.

وی ادامه داد: اکنون بودجه پژوهش و فناوری 0.5 درصد است که در نهایت باید به چهار درصد برسد. در هیچ کشور پیشرفته‌ای بودجه پژوهشی دولت بیشتر از یک درصد نیست و عمده آن از بخش خصوصی تأمین می‌شود. دولت باید شرکت‌های بخش خصوصی را حمایت کند تا پا بگیرند و نیاز خود را به دانشگاه‌ها بسپارند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به خلاصه‌ای از فعالیت دانشگاه چمران در حوزه پژوهش در یک سال گذشته تصریح کرد: در سال 95 تعداد مقالات چاپ شده در نمایه‌های بین‌المللی، حدود 400 مقاله بود که نسبت به دانشگاه‌های دیگر بسیار پایین است. توزیع مقالات در این دانشگاه، در دانشکده‌های دامپزشکی، علوم و مهندسی بیشتر بوده است.

حاجی‌دولو افزود: تاکنون 37 قرارداد پژوهشی با سازمان‌ها داشته‌ایم که بسیار کم است و انتظار داریم با توجه به تعداد اعضای هیات علمی این دانشگاه، سالیانه 150 قرارداد بسته شود و اعتبار این قراردادها از 20 میلیارد تومان کمتر نباشد. در سال گذشته 630 تقاضا برای تأسیس شرکت در مرکز رشد فناوری به دانشگاه ارجاع شده که در حال حاضر تعداد این شرکت‌ها در مرکز رشد 43 شرکت است و آمار فروش شرکت‌های این مرکز در سال قبل نزدیک به ۵ میلیارد تومان بوده است.

وی عنوان کرد: پژوهانه پرداخت شده در سال گذشته، ۴ میلیارد تومان بوده که طبق برنامه، امسال قرار است به 4.8 میلیارد تومان برسد. همچنین قرار است امسال 2.5 میلیارد تومان به خرید تجهیزات آزمایشگاهی اختصاص یابد و امیدواریم با تغییراتی که در آزمایشگاه مرکزی این دانشگاه انجام می‌شود، درآمد خدمات این آزمایشگاه به مرز یک میلیارد تومان برسد.