خوزنیوز: نوستالژی مسجدسلیمان _ غلامرضا بهنیا / فوتبال همه گیر شده است. این را دیگر همه می دانیم . اگر پیوستاری رسم کنیم که یکسر آن بی توجهی است ، به تمایل و عشق که می رسد بویژه در بین جوانان این همه گیری بیداد می کند. آخر این پیوستار هم اگر آخری داشته باشد جنون است .

 هر چند در مقاطعی این اقبال عمومی نوسان دارد ولی در مجموع زنده بودن فوتبال دیگر به تب و تاب های  مقطعی وابسته نیست. می دانیم که رفتارهای انسان برآیندی از کلیه فعالیت های شناختی ،  عاطفی ، روانی و حرکتی اوست و چون هر انسانی در عرصه ی تعاملات اجتماعی و در بستر زمانی و مکانی زندگی می کند ؛ فعالیت های ورزشی نیز نباید یک بعدی مورد مطالعه قرار گیرد . اینجاست که پای فرهنگ ، سیاست ، اقتصاد، روانشناسی ، جامعه شناسی و ... به میان کشیده می شود که پرداختن به همه ی این امور صبر ایوب می خواهد و عمر خضر و دانشی که نگارنده از آن بی بهره است . 

انگیزه نوشتن این مطلب راه یابی تیم نفت مسجدسلیمان به لیگ برتر فوتبال است . از مسایلی چون تعیین اهداف ، برنامه ریزی، مجریان ، روشها و امکانات که بگذریم و کم و کیف آن را به اهل فن واگذار کنیم، این موفقیت برای گروهی از افراد میانسال و معدودی از کهنسالان از جنبه های دیگری نیز قابل بررسی است. اگر برای جوانان این موفقیت نوعی تقلای هویت یابی است ، برای تعدادی از « قدیمی ها » نوعی بازیابی هویت از دست رفته است . اینجاست که پای « نفت » به میان می آید.

با افزایش ارتباطات متقابل بین ایرانیان و دنیای خارج، از دوره صفویه و بویژه دوره قاجاریه، به شکل روزافزونی پای ملل اروپایی به ایران باز شد . این ارتباطات تنها منحصر به روابط نظامی و اقتصادی نبود و تعاملات فرهنگی – صرف نظر از قضاوت های ارزشی-  بیشترین حاصل این رفت و آمد ها بود . از جمله این تعاملات حضور روسها در شمال، و انگلیسی ها در بندر بوشهر ، بندر عباس و ... بود . اما از اوایل قرن بیستم که متغیر نفت وارد معادلات می شود ، وارد مرحله ای می شویم که هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی با دوره های قبلی متمایز است.

این بار حرف از « شرکت - شهرها » و یا « مناطق و شهرهای شرکتی » است . مسجدسلیمان، هفتکل، نفت سفید، لالی، آغاجاری، میانکوه، گچساران و ... شکل می گیرد و اهواز و آبادان دوباره زنده می شوند. در این مناطق انگلیسی ها با توجه به لزوم فراهم آوردن وسایل گذران اوقات فراغت برای کارکنان توجه ویژه ای به امور فرهنگی و ورزشی داشتند. در زمینه فعالیت های ورزشی، فوتبال ، والیبال ، بسکتبال ، تنیس ، اسکواش، گلف ، بدمینتون و ... رواج می یابد. اما از بین همه ی این فعالیت ها، اقبال به فوتبال حکایت دیگری دارد.

از جنبه دیگری نیز باید به این امر توجه کرد . فعالیت های ورزشی عرصه ابراز وجود فردی، محله ای ، قومی و حتی ملی شده است. نمونه بارز آن در چند دهه قبل مسابقه فوتبال بین ایران و اسرائیل بود که غوغایی در ایران به ویژه در تهران بر پا کرد و حتی یکی از شعرای نو پرداز – اسماعیل شاهرودی-  را بر انگیخت تا شعری برای این پیروزی بسراید. به خاطر دارم در یکی از جام های جهانی بعد از بازی انگلستان – پرتقال صدرالدین الهی در مجله کیهان ورزشی در یک رویارویی خیالی اوزه بیو و بابی چارلتون را رو در رو قرار داد تا تقابل استعمار زده و استعمارگر را مطرح و حرف هایش را بزند . 

بهرحال راه یابی تیم « نفت مسجدسلیمان » به لیگ برتر بار دیگر نقش فوتبال را بعنوان کانالی برای ابراز وجود مطرح کرد. مسجد سلیمان که از اوائل قرن بیستم از ویرانه های تاریخ سر برآورد و در قالب « شرکت – شهری مدنیت یافته » در بسیاری از زمینه ها مانند تعداد چشمگیر فارغ التحصیلان ، ورزشکاران، هنرمندان و ... به اوج رسید ؛ بعد از خروج شرکت نفت در چنان وضعیتی گرفتار شد که سراغش را باید در غمسرودهایی چون « نفت که آمد و رفت » محمد طاهر یوسفی نژاد گرفت . هر چند از بین بسیاری از « اقلیم های نفتی » مسجدسلیمان توانست در این فراز و فرود اجتناب پذیر و یا اجتناب ناپذیر جان بدر برده و نیمه نفسی بکشد ؛ اما این بار فوتبال محملی شده تا آرزوهای فروخورده چند دهه فراموشی از این کانال برون ریزی شود . 

چند دهه قبل نویسنده ای در سوگ نویسنده ای دیگر نوشته بود : تاریخ لحظاتی را به یاد دارد که مرگ یک تن عقده گشای جمعی شده است ، آیا مسجدسلیمان با این پیروزی می تواند ققنوسی باشد که از آتش بر می خیزد ؟ آیا آن ها که با یادآوری نام هایی چون طهماسبی ، نصیر عباس ، افلاکی ،جمالی ، سلیمانی، سرقلی ، منگشتی امیری و ... دچار احساسات نوستالژیک می شوند و همراه این نام ها دوره اوج مسجدسلیمان را به خاطر می آورند ؛ می توانند شاهد بازگشت اولین شهر نفتی به رونقی دوباره باشند . میزان اهمیت سیاسی ، اقتصادی، فرهنگی و ... مناطق در طول تاریخ همیشه کم و بیش دستخوش تغییر بوده است. آیا می توان آرزومند بود این بار فوتبال به کمک مسجدسلیمان بیاید. مسجد سلیمانی که اکثر ظرفیت های بالقوه برای رشدی همه جانبه را دارد.