در میزگرد بررسی علل پیدایش بی‌آبی یا کم‌آبی، راهکارها در حوزه کشاورزی و صرفه‌جویی آب موضوعات مختلفی از جمله وجود دست‌های پنهانی برای فراری دادن نخبگان و راهکارهای صرفه‌جویی در ۳ حوزه اصلی مطرح و به خاک‌خوردن ایده‌ها و اختراعات پژوهشگران اشاره شد.

خوزستان از مهم‌ترین قطب‌‎های کشور در حوزه آب است و پتانسیل بالای آن در حوزه کشاورزی موجب شده که تعداد بسیاری از مردم به شغل کشاورزی و صنایع مرتبط روی آورند، بدون شک حذف یا قطع این چرخه عواقب جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.

شوری آب در شهرستان‌های آبادان و خرمشهر، ممنوعیت کشت تابستانه در استان خوزستان و دیگر موارد در کنار سوء مدیریت‌ها و دستکاری در چرخه طبیعت این سوال را پیش می‌آورد که آیا این اقدامات خواسته یا ناخواسته انجام شده‌اند و دست‌هایی در پشت پرده گرداننده این امور هستند؟! قطعا پسخ این پرسش را باید از صاحب‌نظران و فعالان این عرصه جویا شد.

بررسی علل پیدایش بی‌آبی یا کم‌آبی، راهکارها در حوزه کشاورزی و صرفه‌جویی آب، وظایف و نقش سازمان‌های مردم نهاد در این حوزه و در مجموع بررسی ابعاد گوناگون حوزه آب در خوزستان، موجب شد تا خبرگزاری تسنیم با میزبانی از استاد برجسته در این زمینه، پژوهشگران نمونه کشوری و فعالان دلسوز استانی میزگردی را برگزار کند.

به همین منظور میزگردی با حضور علی‌محمد آخوندعلی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز، عبدالمجید قبیتی پژوهشگر حوزه کشاورزی و باغبانی، شبنم قنواتی، عضو تشکل مردم نهاد زیست محیطی در خوزستان برگزار شد و موضوعات مورد بررسی قرار گرفت. قسمت نخست میزگرد که مربوط به صحبت‌های آخوندعلی می‌شود را می‌توانید با تیتر "مرگ آرام کارون در هیاهوی خشکسالی و گرد و غبار خوزستان" بخوانید. در ادامه نیز نخست نکات مهم و سپس مشروح بخش آخر این مصاحبه را می‌توانید بخوانید.

*تعبیه مخزن جهت مدیریت خروجی آب دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن با هدف صرفه‌جویی

*استفاده از دو آجر در فلاش‌دانگ‌های سرویس بهداشتی جهت کاهش یک دومی آب و مصرف بهینه

*دولت و جهاد کشاورزی جهت احداث آبیاری نوین به کشاورزان کمک کند

*ضرورت اصلاح الگوی کشت در شهر؛ از ادعای عدم نیاز کهور به آب تا ریشه قوی آن و یافتن منشأ آب‌های تحت‌الارض

قبیتی:صرفه‌جویی در مصرف آب را به سه قسمت تقسیم می‌کنیم. یک مصرف بهینه منازل، ادارات و ارگان‌ها، دوم آبیاری در بخش کشاورزی که شامل باغات و زمین‌های زارعی است و سوم نیز آبیاری در فضای سبز و شهرداری است که هرکدام پیشنهادهای مربوط به خود را دارند.

در استان خوزستان اکثرا از تصفیه آب خانگی استفاده می‌شود و خوزستانی‌ها در سفر به دیگر استان‌ها برای نوشیدن آب، درخواست آب تصفیه را دارند که شاید برای برخی‌ها خنده‌دار باشد. خروجی دفع آب شیرین‌کن براساس ملاک علمی حدود یک به بیست است و برای یک لیتر آب تصفیه شده 20 لیتر آب خروجی خواهیم داشت.

اگر در ساختمان مدیریت و برای آن مخزنی تعبیه شود که نظام مهندسی و شهرداری می‌توانند در این زمینه دخیل و نقش داشته باشند، می‌توان از آن جهت آبیاری باغچه‌ها و گلدان‌ها استفاده کرد و اگر از این حجم آب بهره برده شود که شامل املاح هم است، در واقع تهدید را به فرصت تبدیل کرده‌ایم.

در استان خوزستان از کولرهای پنجره‌ای و اسپلیت دو تکه‌ای استفاده می‌شود که خروجی آبی را به همراه دارند، نظام مهندسی این را جدا کرده اما در واقع این حجم جداشده به فاضلاب می‌رسد. اگر برای این موضوع به صورت مخزن در ساختمان تعبیه‌‌ای انجام شود در برگشت می‌توان برای مواردی همچون شستشوی پارکینگ و خودرو استفاده کرد.

استفاده و جمع‌آوری آب‌های ناشی از شتسشوی خانگی راهکار دیگر موجود برای صرفه‌جویی آب در منازل، ادارات و ارگان‌ها است که این آب در فاضلاب ریخته می‌شود و می‌توان مدیریت کرد.

پیشنهاد بنده برای منازل، ادارات و ارگان‌ها که چندین سال است از این طرح استفاده می‌کنیم و با استان خوزستان سازگار است و از جمله پیشنهادهایی بوده که در چند سال گذشته به عنوان پیشنهاد برتر کشوری شناخته شد، در واقع استفاده از یک یا دو آجر تمیز برای قرار دادن در فلاش‌دانگ‌های سرویس بهداشتی سنتی و فرنگی است و این باعث می‌شود خروجی آب استفاده از سیفون به نصف یا یک سوم کاهش پیدا کند. با استفاده از این روش در واحدها می‌توان صرفه جویی قابل توجهی انجام داد.

راهکار دیگر، استفاده از فشارشکن بر روی شیرهای لوله‌ها جهت صرفه‌جویی ادارات، منازل و کارخانجات بسیار می‌تواند تأثیر گذار باشد.

قبیتی: در کشور همه ادعا می‌کنند که به دنبال استفاده از راهکارهای نوین هستند اما چه میزان به این دستاورد رسیده‌ایم باید بررسی شود. در مزرعه‌ها مشاهده می‌کنیم که کشاورز توسط نگهدارنده رها کرده و زمین غرق از آب شده است، اگر این زمین رسی باشد جاری خواهد شد، اگر همچون قسمت‌های شوش و سرخه، ماسه‌ای باشد، نفوذ پیدا می‌کند و عملا استفاده مفیدی نمی‌شود. در این زمینه پیشنهاد می‌دهیم که دولت و جهاد کشاورزی دست به دست هم دهند و برای مردم و آینده کشور کاری انجام دهند و به کشاورزان و کشت‌ وصنعت‌ها یارانه مخصوص آنها را بدهند و برای ایجاد تسهیلات لازم جهت احداث آبیاری نوین کمک کنند.

کشاورزها باجود آگاهی از میزان بالای آب مصرفی اما به دلیل هزینه فاقد آموزش و انگیزه لازم جهت ورود به این حوزه هستند. اعلام شده که 80 تا 90 درصد هزینه‌ها پرداخت می‌شود اما در برابر متقاضی سنگ‌اندازی می‌کنند و افرادی به دیوار بسته خورده‌اند.

در زمینه زهکشی زمین‌ها توسط کشاورزان نیز باید توجهاتی صورت گیرد و نیازمند هزینه‌ای است که باید با طرح 550 هزار هکتاری رهبرمعظم انقلاب لحاظ شود و باید بررسی شود چه میزان زهکشی شده و در سطحی از این طرح موفق به اجرایی کردن آن شده‌ایم؟

باید بررسی کرد زمانی که طرح 550 هزار هکتاری تائید شد و در چند استان مجاور خوزستان در حال انجام است، سهم استان چه میزان بوده و چقدر توانسته‌ایم پیشرفت داشته باشیم، عدم مدیریت مدیران استانی و کشوری می‌تواند در این بخش تأثیرگذار بوده باشد. اگر نگاه دلسوزانه همراه با پشتیبانی از جوانان صورت گیرد، خوزستان به این صورت نخواهد بود.

قبیتی: در زمینه پیشنهاد ما برای آب کشاورزی در فضای سبز شهری باید گفت که نکته نخست آن است که آبیاری درستی وجود ندارد و اکثرا مردم با ارسال فیلم و عکس شکایت خود را ارسال می‌کنند و الگوی خاصی برای آبیاری به درختان، گل‌ها و فضای سبز وجود ندارد و اقدامات  سنتی در حال انجام است و این مساله ضرر و مشکل همه‌گیری را ایجاد خواهد کرد. استفاده از آبیاری نوین، قطره‌ای و بارانی نسبت به فضاهای مناسب پیشنهاد اصلی ما است.

اصلاح الگوی کشت در شهر باید لحاظ شود. در کمربند اهواز کهور کاشت می‌شود و می‌گویند آب لازم ندارد در صورتی که آنچنان ریشه قوی دارد که خود را به سر منشأ آب‌های تحت‌الارض می‌رساند و نگاه ما ظاهری است.

براساس تحقیقات جدید از گونه‌هایی که کمتر آب مصرف می‌کنند، باید استفاده شود. در این راستا مدیران کلان راغب نیستند یا به دلایلی پیشنهادات را رد یا از تحقیقات استقبال نمی‌کنند و در اجرا سنگ‌اندازی می‌کنند. باید از شرکت‌های دانش‌بنیان که در زمینه مصرف آب و استفاده از انرژی‌های نوین فعال هستند استقبال کرد.

*عدم حمایت ارگان‌های دولتی از ایده‌های نو و اختراع‌های پژوهشگران

*رسالت سازمان‌های مردم نهاد؛ انعکاس مطالبات و مشکلات مردم به سازمان‌ها

*راهکار احیای ظاهری رودخانه کارون توسط عضو سازمان مردم نهاد محیط زیست خوزستان

قنواتی‌زاده: از سوی ارگان‌های دولتی همتی برای حمایت از ایده‌های نو، پژوهش‌ها و اختراعاتی که توسط پژوهگشران کشوری صورت می‌گیرد،  وجود ندارد. این ایده‌ها در مجامع ملی مطرح می‌شود اما متاسفانه در دفاتر تحقیقات مختلف در حال خاک خوردن است و سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند در این‌باره ورود کنند. این سازمان‌ها از دل مردم هستند و باتوجه به ماده‌ای که اخیرا به قوانین اضافه شده و اختیارات این سازمان‌ها را تقویت می‌کند، مطالبات آنها را رنگ و بوی قانونی خواهد داد.

سازمان‌های مردم نهاد می‌توانند با این اختیارات، مطالبات و مشکلات مردمی را به سازمان‌ها منعکس کنند. همچنین این سازمان‌ها می‌توانند پروژه‌های تحقیقاتی، اختراعات و پژوهش‌های ثبت شده در سازمان‌های معتبر را استخراج و با پیگیری‌ها، به دستگاه‌های مربوطه ارائه و در نهایت از دانش بومی استفاده کنند.

قنواتی‌زاده: در زمینه صرفه‌جویی یکی از اعضای سازمان مردم نهاد آب، در زمینه حوضچه‌های پرورش ماهی ثبت اختراعی در کشور داشتند. هنگام برداشت در این حوضچه‌ها مجبور هستند یک سوم آب آن را تخلیه کنند تا بتوان برداشت ماهی انجام شود. این عضو توانسته با راهکاری بدون تخلیه آب حوضچه و هدر رفت آن، ماهی‌ها را با شوک کوچک به قسمتی از حوضچه هدایت کند و برداشت را انجام داد.

در زمینه احیای ظاهری کارون طرحی پیشنهاد شد. یکی از اعضای کمیته پژوهشی سازمان مردم نهاد، طرحی را ارائه کردند که در سال 2008 ثبت شده و به معاونت عمرانی استانداری خوزستان، معاونت سازمان آب و برق، معاونت حفاظت رودخانه‌ها، حفاظت محیط زیست ارائه شده و در حال پیگیری آن هستیم.

این طرح تقریبا یک نودام سد پلاستیکی است که سازمان آب و برق برای احیای ظاهری کارون در نظر گرفته است. سدهای کوتاهی هستند که در خروجی اهواز قرار می‌گیرند و آب در پشت آنها جمع و سطح آب بالا می‌آید و ظاهر رودخانه بهتر خواهد شد.

قنواتی‌زاده: با محیط زیست و همکاری داریم و اداره کل با سازمان‌های مردم نهاد همسو است و بخشی از مجوزهای این سازمان‌ها توسط محیط زیست صادر می‌شود و تسهیل‌گر و تکمیل کننده کارهای یکدیگر هستند. اخیرا در زمینه پسماند و آلودگی پشنهاد داده شد، بخشنامه‌ای مبنی بر حذف کیسه‌های پلاستیکی از نانوایی‌ها صادر کنند ‌و پیگیری‌ها انجام شد و در چند روز اخیر این بخشنامه اعلام کردند و استفاده از این کیسه‌ها دیگر مجاز نیست.

سازمان منابع طبیعی علیرغم اینکه مدیرعامل فهیم و روشنفکری دارد اما متاسفانه پرسنل آن که به ویژه در حوزه ریزگرد کار می‌کنند همکاری رضایتمندی نداشتند. در فروردین ماه سال گذشته، پژوهشگر خانم جعفر زاده به منابع طبیعی معرفی کردیم و گفتیم که ایشان طرحی دارد که می‌تواند در زمینه تثبیت ریزگردها در منطقه جنوب شرق اهواز کمک کند علاوه براینکه باعث احیای خاک، موجب چسبندگی خاک می‌شود.

متاسفانه تاکنون علیرغم جلسات متعدد و نظر مساعد مدیران عامل اما پرسنل آنها سنگ‌اندازی عجیبی دارند، در اصفهان اجرا می‌شود اما در خوزستان که نیاز اولیه به این طرح وجود دارد، اتفاق نیافتاده است. چند روز اخیر، آقای صادق‌آبادی در جلسه مشترک با موضوع ریزگرد طرح فنی و تجاری داشتند و بنا بود که 100 متر مربع از کانون‌های ریزگرد جنوب شرق را به ما دهند و نتایج آن را با زمین‌های اطراف مقایسه کنند، اما دست‌های پنهانی است که در حال فراری دادن نخبگان هستند.