اگر از هر شهروند اهوازی در خصوص مشکلات و معضلات این شهر سوال شود بی درنگ به مشکلات قطعی آب، کیفیت پایین و به ویژه شوری آن اشاره می کند؛ بنابر آنچه که کارشناسان حوزه آب می گویند «ای سی» (EC) یا واحد سنجش میزان شوری آب اهواز بین 1500 تا 1600 میکرو موس بوده اما این میزان در شهری مثل تهران بین 400 تا 500 است و از سوی دیگر کدری آب شرب اهواز موجب شده تا از دیرباز در هر خانه این شهر یک دستگاه آب شیرین کن نصب و استفاده شود.
«زهرا» 32 ساله ساکن اهواز در خصوص کیفیت آب این شهر به خبرنگار ایرنا می گوید: آب اهواز کدر همراه با خاک است و مزه ی شوری می دهد.
وی ادامه می دهد: «این آب نه تنها برای آشامیدن بلکه برای استحمام نیز مناسب نیست.»
به گفته این ساکن شهر اهواز، شستن موی سر با این آب نمکی، علاوه بر سفیدک و شوره زدن مو موجب ریزش آن می شود.
«حنیف» که خود را ساکن یکی از مناطق حاشیه ای اهواز معرفی می کند نیز می گوید: «پسربچه 6 ساله ام تا چند وقت پیش به صورت مداوم اسهال می شد؛ پس از انجام آزمایش نمونه های انگل در روده و معده حسین دیده شد و دکتر گفت که پسرم از این به بعد باید فقط آب معدنی به جای آب لوله کشی مصرف کنه.»
شهروندان اهوازی علاوه بر کیفیت پایین از مشکل قطعی آب در برخی روزها به ویژه در فصول گرم سال گلایه دارند و معتقدند آنطور که باید و شاید به مشکلات آبی مرکز استان خوزستان توجه نمی شود.
در همین ارتباط «مهدی قمشی» استاد دانشگاه شهیدچمران بر صحبت های شهروندان اهوازی مهر تایید زده و می گوید: «آب شرب اهواز چسبناک و کیفیت آن بد و شور است».
وی علت شوری آب اهواز را اینگونه عنوان می کند: رودخانه کارون منبع اصلی تامین آب شرب اهواز است و «ای سی» آن بین 2 هزار تا 2 هزار و 700 میکروموس تخمین زده می شود و به این دلیل آب این کلانشهر شور است.
به گفته این استاد دانشگاه، در تصفیه خانه ها میکروب زدایی شده اما نمک زدایی به دلیل هزینه بر بودن آن کمتر انجام می شود.
وی به کدورت آب اهواز نیز اشاره و تصریح می کند: کدورت به دلیل زمان بر بودن امر تصفیه اجتناب ناپذیر است و در زمستان این میزان کدری به دلیل بارندگی و بیشتر شدن زمان تصفیه مشهودتر است.

** وجود 40 هزار انشعاب آب غیرمجاز در اهواز
در همین ارتباط مدیرعامل شرکت آبفا اهواز با بیان اینکه وظیفه شرکت متبوعش تولید و توزیع آب شرب بوده و تامین منابع آبی بر عهده شرکت آب و برق منطقه ای است، به خبرنگار ایرنا می گوید: آب شرب اهواز در شرایط معمولی 30 درصد از کارون، 60 درصد از طرح غدیر و 10 درصد از شوشتر تامین می شود و هر کدام از این منابع نقصان پیدا کند مشکلاتی در خدمت رسانی خواهیم داشت.
کریمی تصریح می کند که از تیر امسال و به واسطه خشکسالی و برخی عوامل دیگر، سهم اهواز از پروژه آب رسانی غدیر کم و آب کارون جایگزین کرخه شد؛ این مساله کیفیت آب شرب اهواز را کاهش داد و دلیل آن نیز میزان «ای سی» بالای آب کارون است.
وی می افزاید: از طرف دیگر کانال انتقال آب غدیر از کرخه تا شهر اهواز 104 کیلومتر است و امسال کشاورزان روستاها و مناطقی که این کانال آب از آنجا عبور می کند با شکستن این کانال، آب برداشت می کردند و همین موضوع موجب شد که 23 آبان آب غدیر به سمت اهواز قطع و شرکت آبفا مجبور شد تا 90 درصد از آب شهر را از کارون تامین کند.
کریمی همچنین یکی از عواملی که موجب کاهش کیفیت آب در شهر اهواز می شود را موضوع انشعابات غیرمجاز عنوان و تصریح می کند: بیش از 40 هزار انشعاب از 320 هزار انشعاب آب این شهر غیرمجاز است.
به گفته این مقام مسئول، نصب انشعاب غیرمجاز از مبادی غیراستاندارد آب در برخی مناطق اهواز علاوه بر ایجاد مشکلات بهداشتی برای شهروندان، کل شبکه را تحت تاثیر داده و موجب افت فشار و کیفیت آن می شود.
وی همچنین گفته که در این راستا زیرساخت هایی برای رساندن آب بهداشتی و زدن کنتور در مناطق حاشیه ای شهر ایجاد شده که مشارکت بیشتر شهروندان را می طلبد.
وی ادامه می دهد: 3 هزار کیلومتر شبکه آب در اهواز کشیده شده که 61 درصد آن قدمت بالای 40 سال دارد؛ رسوبات 40 ساله طعم و مزه آب را تغییر می دهد و پس از مدتی از باز کردن شیر آب این مزه از بین رفته و طعم آب عادی می شود.

** توسعه تصفیه خانه های اهواز
مدیرعامل آبفا اهواز همچنین عنوان کرد که سال گذشته برای بی نیازی از طرح غدیر و شوشتر، بخشی از فرایند تصفیه خانه گروه ملی فولاد را تغییر دادیم و از این طریق آب شرب جنوب غرب اهواز تامین شد.
وی با بیان اینکه توسعه طولی شبکه آب در شرق شهر اهواز فاصله محل تولید تا توزیع را زیاد کرده و موجب افت فشار شده بود، می گوید: یک سری مخازن در منطقه حصیر آباد سال ها پیش ساخته شده بود که تنها 50 درصد آن آبگیری می شد که در آنجا یک ایستگاه پمپاژ نصب و یک خط انتقال 7.4 کیلومتر کشیده و از این طریق مشکل در خرداد امسال حل شد.
کریمی با اشاره به قطع آب رسانی طرح غدیر از کرخه به اهواز (23 آبان امسال) تصریح می کند: پس از این اتفاق 90 درصد آب اهواز به ناچار از کارون تامین و تلاش شد تا قطعی آب نداشته باشیم.
مدیرعامل آبفا اهواز با بیان اینکه امسال همزمان با اجرای طرح های مختلف آبی در اهواز چندین بارش نیز رخ داد، افزود: این بارندگی ها کدورت آب را بالا برد و زمان تصفیه را افزایش داد به نحوی که تولید آب شرب از 420 هزار مترمکعب به 280 هزار مترمکعب کاهش یافت و این موضوع افت فشار در شبکه را موجب شد.
وی تاکید می کند که کدربودن آب به دلیل فرسودگی شبکه است اما روزانه و در چند مرحله نمونه گیری از آب شرب انجام می شود تا مشکل بهداشتی نداشته باشد.
کریمی همچنین گفت که با کمک دولت 110 کیلومتر از شبکه فرسوده آب اهواز نوسازی شد و این نوسازی از نقاط فرسوده تر آغاز شده و طی چند سال آینده به نرم مناسبی می رسیم.
مدیرعامل آبفا اهواز با بیان اینکه 9 تصفیه خانه در اهواز وجود دارد، می گوید: برخلاف کلانشهرهای دیگر امسال تنش آبی نداشتیم.

** فاضلاب و گنداب
تامین آب و کیفیت پایین آن در شهر اهواز یک مشکل و نبود شبکه فاضلاب و جمع آوری آب های سطحی مشکل بزرگتر این شهر است.
کافی است تا اندک بارانی در شهر ببارد تا تمام آن در وسط خیابان های شهر حتی در محله های برخورداری نظیر کیانپارس جمع شود و علاوه بر مشکلات در عبور و مرور موجب بروز بیماری های مختلف در شهروندان شود.
علی یکی از ساکنان منطقه کیانپارس اهواز از بوی فاضلاب و تعفن شدید آن گلایه کرده و می گوید: «وقتی بارون میاد بوی لجن و فاضلاب می پیچه تو شهر و مگس و پشه پر میشه تو محله ها».
وی ادامه می دهد: «بوی تعفن و لجن بچه ها رو مریض می کنه».
جاسم که خود را معلم یکی از مدارس اهواز معرفی می کند به خبرنگار ایرنا می گوید: بارش باران نعمت است اما دعا می کنم باران نبارد تا سیل در اهواز راه نیفتند.
وی ادامه می دهد: اهواز شبکه فاضلاب ندارد و بیماری های پوستی و عفونی در کمین دانش آموزانم است.

** 55 درصد شبکه فاضلاب اهواز فرسوده است
مدیرعامل آبفا اهواز همچنین از فرسودگی 55 درصد شبکه فاضلاب این شهر خبر داده اما در عین حال می گوید که معضل جمع آوری آب های سطحی کمر شرکت آب و فاضلاب اهواز را شکسته است.
وی تاکید می کند: بیشتر مناطق این شهر به ویژه محله های حاشیه ای خروجی آب های سطحی ندارد و با بارش اندک بارانی، داد از نهاد شهروندان بلند می شود و تقصیر بر گردن آبفا می افتد اما باید درنظر داشت که متولی آب های سطحی شهرداری است.
کریمی معتقد است: با توجه به ظرفیت شبکه فاضلاب باید تراکم فروشی در خیابان ها و محله ها انجام شود اما متاسفانه تراکم فروشی و توسعه شهر به صورت بی مهابا انجام می شود.
به گفته این مقام مسئول، رشد عمودی و افقی شهر بی رویه ادامه دارد و به طور منطقی باید طرح جامع شهرداری اهواز منطبق بر طرح جامع فاضلاب باشد اما متاسفانه نیست.
وی ادامه می دهد که شهرداری اهواز باید با ایجاد شبکه جمع آوری اب های سطحی راه تنفس فاضلاب شهر را باز کند.
مدیرعامل آبفا اهواز افزود: شهردار این کلانشهر اخیرا در مصاحبه ای پذیرفته که جمع آوری آب های سطحی بر عهده شهرداری است اما با توجه به هزینه سرسام آور احداث این شبکه و اینکه سالیانه شاید 4 بار هم باران در اهواز نبارد این پروژه مقرون به صرفه نیست.
کریمی همچنین بازکردن دریچه های فاضلاب شهر اهواز به هنگام بارندگی را امری اشتباه دانسته و می گوید: اگر آب های سطحی مستقیم به فاضلاب ها وارد شود املاح، رسوبات، مصالح ساختمانی و زباله همه به داخل فاضلاب می ریزد و مشکلاتی بزرگتر را رقم می زند.
وی با بیان اینکه خیابان و معابر اهواز شیب طولی ندارد، می افزاید: احداث 2 جاده ساحلی در چپ و راست رود کارون باعث شد تا آب های سطحی به کارون نریزد و بر مشکلات بیفزاید.

** به داد مردم برسید
بسیاری از کارشناسان حوزه آب معتقدند که مشکلات آب و فاضلاب خوزستان باید به صورت ملی، کلان و یکپارچه دیده شود؛ بدین معنی که برای رفع مشکلات تامین آب، نگاه استانی و منطقه ای به نگاه ملی و سراسری تبدیل و تصمیم گیری ها نیز براین اساس اتخاذ شود.
در همین ارتباط مدیرعامل آبفا اهواز نیز می گوید: برای نجات اهواز از مشکلات آب و فاضلاب باید مدیریت آب های سطحی مدنظر قرار گیرد و این مشکلات اراده، اعتبارات مناسب و نگاه پشتیبانی دولت مردان را می طلبد.
قمشی استاد دانشگاه چمران نیز می گوید: براساس نرم ها و شاخص های جهانی باید 40 درصد آب شیرین از منابع آبی استحصال شود و مابقی (60 درصد) برای اکوسیستم باقی بماند اما در ایران این موضوع رعایت نشده و تقریبا 90 درصد استحصال انجام می شود.
این استاد دانشگاه ادامه می دهد: 40 درصد منابع آب در اروپا در موضوع کشاورزی مصرف می شود اما در ایران 90 درصد آب شیرین در کشاورزی مصرف می شود؛ نکته جالب ماجرا اینجاست که در کشورهای پیشرفته دنیا اینگونه نیست.
وی همچنین گفت که می توانیم آب صنعت را از پساب تامین کنیم چرا که بخش کلی آن صرف خنک سازی بخش تولید می شود و نباید آب شیرین صرف خنک سازی شود.
به نظر می رسد که با توجه به مسائلی که مطرح شد موضوع مدیریت آب یکی از اساسی ترین سرفصل های امروز برای مقابله با خشکسالی این روزهای مناطق جنوبی کشور است؛ از سوی دیگر مطمئنا خشکسالی و موضوع کمبود آب در نگاه اول موضوعی زیست محیطی و علمی است اما نباید از مشکلات و تبعات اجتماعی آن نیز غافل شد که این امر نگاه ویژه دولت و دولت مردان و تمامی مسئولان امر در این حوزه را می طلبد.