طی روزهای اخیر و جاری شدن سیل در خوزستان و لرستان که موجب به بار آمدن خسارتهای بسیاری شد بار دیگر نشان داد که توجه به عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در کنار ساختن سد و آببندها برای ذخایر منابع آب باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
کافی نبودن سدها و آببندها ازجمله دلایلی است که سبب میشود به محض شدت گرفتن بارشها در برخی از استانهای کشور شاهد جاری شدن سیل و تخریبهای گسترده باشیم. طی روزهای اخیر و جاری شدن سیل در خوزستان و لرستان که موجب به بار آمدن خسارتهای بسیاری شد بار دیگر نشان داد که توجه به عملیات آبخیزداری و آبخوانداری در کنار ساختن سد و آببندها برای ذخایر منابع آب باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. با این حال و با علم به اینکه کار ساخت سد بختیاری در استان خوزستان در دستور کار قرار دارد، استاندار خوزستان با بیان اینکه عملیات ساخت این سد حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته، اعلام کرد: «در صورت تکمیل سد بختیاری، میتوان سیلابها را کنترل و در جهت تأمین آب، به استان خوزستان کمک کرد.»
خشکسالیهای اخیر در استانهای مختلف کشور موجب شد تا ساخت سد و آببندها به فراموشی سپرده شود؛ موضوعی که با شدت گرفتن بارشها در سال گذشته و جاری و خسارتهای ناشی از آن و هدررفت آبهای جاری باعث شد تا دوباره ایجاد این زیرساختها مورد توجه قرار بگیرد. در این میان خوزستان ازجمله استانهایی به شمار میرود که در دو دهه گذشته با خشکسالی شدید مواجه شده است و این مهم تأثیر بسیاری در بروز ریزگردها در این منطقه داشته است. با این وجود چند سال قبل بود که کارشناسان اعلام کردند با آغاز ترسالیها در ایران نیاز است که در زمینه مهار بارشها اقدام اساسی انجام بگیرد؛ چراکه بیتوجهی به این موضوع میتواند ضمن هدررفت منابع آبی ناشی از بارشها خسارت بسیاری به اماکن و زیرساختها وارد کند. سرانجام ادامهدار بودن بارشها در بهمنماه در خوزستان موجب شده تا بسیاری مناطق روستایی دچار خسارت شدید شود. میزان خسارت اخیر بارندگی شدید و آبگرفتگی زمینهای کشاورزی و تأسیسات زیربنایی در برخی مناطق خوزستان بیش از ۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال برآورد اولیه شده است. این در حالی بود که بارشهای اخیر باعث تخریب ۸۷۰ کیلومتر از راههای استان و نیز خسارت به ۵۰۸ دهنه پل شد.
کنترل سیلابهای خوزستان با ساخت سد بختیاری
همانطور که گفته شده کاهش بارندگیها در سالهای اخیر ازجمله دلایلی است که موجب شده تا لایروبی رودخانهها و حفظ و نگهداری آببندها به فراموشی سپرده شود؛ موضوعی که با شدت گرفتن بارشها و جاری شدن سیل شدید دوباره توجه به این موارد را بر سر زبانها انداخت.
در این میان ساخت سد بختیاری روی سد دز ازجمله مواردی بود که از چند سال گذشته بهشدت مورد توجه قرار گرفت به طوری که هماکنون حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، که اگر این سد تکمیل شود، میتواند به کنترل سیلابهای خوزستان کمک کند. به گفته سازندگان، سد و نیروگاه برقآبی بختیاری بلندترین سد دوقوسی بتنی جهان است که روی رودخانه بختیاری و میان دو کوه ساخته از سال ۱۳۹۲ در حال ساخت است که با ساخت آن سالانه ۱۵۰۰ مگاوات به توان تولید برق کشور افزوده میشود. استاندار خوزستان با بیان اینکه این سیلابها و بارانها، رحمت الهی هستند و بیشتر میتوانیم از آنها بهره ببریم، در این خصوص میگوید: «سد بختیاری در بالادست سد دز قرار دارد و حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد نیز پیشرفت فیزیکی داشته است؛ اگر این سد تکمیل شود، میتواند این سیلابها را کنترل و ذخیرهسازی و به استان خوزستان کمک کند.» غلامرضا شریعتی میافزاید: «امسال در خوزستان در شش ماه ابتدایی سال با شدیدترین خشکسالی مواجه بودیم و اکنون نیز که در شش ماه پایانی سال هستیم در حال تجربه کردن بهترین ترسالی سالیان اخیر هستیم.» این در حالی است که سد بختیاری میتواند تا ۵ میلیارد مترمکعب آب را ذخیرهسازی و به تولید حدود ۲ هزار مگاوات برق اقدام کند. از طرفی احداث این سد میتواند به ذخیرهسازی روانآبها برای مصرف بهموقع از آنها کمک کند.
نیاز به نوسازی آببندها و لایروبی رودخانهها
یکی از مهمترین عوامل تخریب سیلبندها در گذشته و بهویژه در سیلاب سال ۹۵ در خوزستان آسیبی بود که کشاورزان و روستاییان برای برداشت آب به سیلبندها وارد کرده بودند. روستاییان و کشاورزان برای برداشت آب از چند نقطه در سیلبندها منافذی را ایجاد کردند که این مهم موجب صدمه به سیلبندها شد. این در حالی بود که با توجه به اینکه بیشتر سیلبندها قدمت زیادی دارند با ایجاد چنین منافذی در زمان بروز سیلاب و افزایش سطح آب رودخانهها دچار خسارت و تخریب میشوند. این در حالی بود که در سال ۹۵ سیلبندها در شوش و روستاهای آن و روستاهای شوشتر و باوی و بخش مرکزی اهواز به کلی از بین رفت؛ و ۲۰ هزار هکتار از زمینهای کشاورزی و ۳۶ روستای این شهرستان پس از رهاسازی آب از سد دز دچار سیلاب شد و به زیر آب رفت و بالغ بر ۹ هزار میلیارد ریال خسارت به برخی مناطق خوزستان وارد شد؛ لذا این مهم میطلبد تا ساخت و ترمیم آببندها در کنار لایروبی رودخانهها بهشدت مورد توجه قرار بگیرد.
منبع: جوان آنلاین
لطفا چاپ شود