مقاصد سنتی، همچنان در صدر سفرها
طبق نتایج این نظرسنجی بیش از ۹۰درصد از ۶۵۸ مصاحبه‌شونده که از بازدیدکنندگان عمومی نمایشگاه بودند، اظهار کرده‌اند که طی یک‌سال گذشته در داخل کشور سفر کرده‌اند. در این میان، حدود سه چهارم آنان (۵/ ۷۶درصد) بیش از یکبار در داخل ایران به سفر پرداخته و اکثریت افراد در این بازه زمانی ۲، ۳ سفر داخلی (۶/ ۳۵درصد) داشته‌اند و به‌طور میانگین، ۲ تا ۴ روز را به این نوع از سفرهای خود اختصاص می‌دهند. استان‌های گیلان با ۶/ ۱۲درصد و با محوریت رشت، مازندران با ۱/ ۱۱درصد و با محوریت تمام استان، اصفهان با ۱۰درصد و با محوریت مرکز استان، خراسان رضوی با ۷/ ۸درصد و با محوریت مشهد، هرمزگان با ۳/ ۶درصد و با محوریت کیش و سپس قشم، آذربایجان‌شرقی با ۷/ ۵درصد و با محوریت تبریز و فارس با ۶/ ۴درصد و با محوریت شیراز به ترتیب ۷ مقصد نخست این گروه از مصاحبه‌شوندگان بوده‌اند. این یافته مطابق با پیش‌بینی‌هایی است که گروه مدیریت ایده‌های گردشگری در نسخه اول گزارش، یعنی نظرسنجی سال ۹۵ داشته است. در نظرسنجی سال ۹۵، فعالان صنعت گردشگری در پاسخ به اینکه مهم‌ترین مقاصد گردشگران داخلی در سال ۹۶ کدام استان‌ها خواهند بود، به ترتیب استان‌های خراسان رضوی (۱۷درصد)، مازندران (۱۶درصد)، اصفهان و فارس (هر کدام ۱۳درصد)، گیلان (۱۰درصد)، جزیره کیش (۸درصد) و آذربایجان‌شرقی (۳درصد) را نام برده بودند.
نظرسنجی اخیر نشان می‌دهد گردشگران داخلی در عمل، همچنان مقاصد آشنا و رایج را ترجیح می‌دهند و به غیر از استان مازندران، توسعه گردشگری در سایر مقاصد به‌صورت متمرکز در یک نقطه مهم که معمولا مرکز استان بوده، اتفاق افتاده است. با این همه یک نکته مهم در زمینه مقاصد داخلی، ورود استان آذربایجان‌شرقی (با محوریت تبریز) به جمع ۶ مقصد نخست گردشگران داخلی است. همچنین فاصله اندکی که میزان سفرها به استان‌های اردبیل، کرمان و تهران با یکدیگر و با هشتمین استان (یزد) دارد، حاکی از ظهور مقاصد جدیدتری در آینده بسیار نزدیک است. پیش‌فرض اولیه انجام پیمایش در شهر تهران این بوده که عمدتا با مشارکت شهروندان ساکن تهران انجام خواهد شد. با این پیش‌فرض، جایگاه تهران در جدول زیر جلب توجه می‌کند؛ زیرا، تهران که ۱/ ۳درصد از مجموع پاسخ‌ها را به خود اختصاص داده است، مشخصا مقصد سفر حداقل ۳/ ۸درصد از پاسخ‌دهندگان در بازه زمانی گفته‌شده، بوده است که نشانه‌ای از ظهور یک مقصد جدید تلقی می‌شود. در همین حال، استان‌های خراسان شمالی، البرز، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام، خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان به ترتیب کم‌بازدیدترین استان‌ها توسط مخاطبان این پیمایش بوده‌اند.
یزد در جایگاه اول
این پیمایش همچنین مقاصد نوظهور را از نظر ۴۶۱ بازدیدکننده متخصص در نمایشگاه گردشگری سال گذشته معرفی کرده است. در این پرسش استان‌هایی که براساس نظرسنجی سال قبل از آن به‌عنوان مقاصد کلاسیک و همیشگی شناسایی شده بودند، از گردونه استان‌های کشور حذف شدند و از پاسخ‌دهندگان خواسته شد تا استان‌هایی را که از پتانسیل کافی برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری در آینده نزدیک برخوردارند، نام ببرند تا به‌این طریق بتوان مقاصد نوظهور آینده را شناسایی کرد. براساس این پاسخ‌ها، استان «یزد» با ۴/ ۱۳درصد، نخستین مقصد نوظهور است که با توجه به پیمایش بازدیدکنندگان عمومی نیز، بعد از مقاصد کلاسیک و همیشگی قرار دارد و به واسطه قرارگیری در مثلث کلاسیک ایران (اصفهان-فارس-یزد) در عمل نیز وارد سبد سفر گردشگران داخلی شده است. پس از ثبت جهانی یزد نیز، این استان بیش از گذشته مورد توجه فعالان گردشگری قرار گرفته است.
از سوی دیگر، استان «هرمزگان» با ۴/ ۱۲درصد دومین مقصد نوظهور از نگاه متخصصان عنوان شده است. جزیره کیش که به‌عنوان مقصدی کاملا شناخته شده در این استان واقع شده و در این پرسش مورد سوال نبوده، واسطه‌ای برای انتشار تدریجی مسافران به سایر نواحی این استان از جمله جزیره قشم شده است. براساس پیمایش بازدیدکنندگان عمومی نیز استان هرمزگان در بازه زمانی بهمن ۹۵ تا بهمن ۹۶ مقصد تعداد قابل‌توجهی از مسافران داخلی بوده و از همین رو می‌توان گفت جزو مقاصد نوظهور با رشد سریع است. استان «سیستان و بلوچستان» هم با ۷/ ۱۰درصد از مجموع پاسخ‌ها و با محوریت چابهار سومین مقصد نوظهور از منظر متخصصان بوده است. مطرح شدن این استان در سال‌های اخیر در میان متخصصان گردشگری عمدتا به دلیل فعالیت‌های منسجمی است که این استان اخیرا انجام می‌دهد که از آن جمله می‌توان به تورهای آشناسازی برگزار شده برای راهنمایان و... اشاره کرد.
البته نمی‌توان تاثیر ثبت جهانی سفال کلپورگان سال‌جاری متعلق به این استان را نادیده گرفت. اما با توجه به نتایج پیمایش بازدیدکنندگان عمومی، این استان در عمل هنوز وارد سبد سفر ایرانیان نشده است. استان «کرمان» نیز با ۲/ ۸درصد، دیگر مقصد نوظهور از نگاه متخصصان عنوان شده است. این استان اخیرا به دلیل نزدیکی به مثلث کلاسیک ایران (اصفهان-فارس-یزد) و اقبال گردشگران داخلی و خارجی به کویرنوردی و کلوت‌های مرکزی مقصد تعداد قابل‌توجهی از مسافران داخلی بوده است. متخصصان استان «کردستان» را در زمره مقاصد نوظهور آینده مطرح کرده‌اند، اما میزان سفرها به این استان در یک سال گذشته موید این مطلب نیست، بنابراین درخصوص این استان نیز نباید انتظار سرعت رشد بالایی را داشت. ششمین مقصدی که هم مدنظر متخصصان بوده و هم گردشگران به آن سفر کرده‌اند، استان «تهران» با ۶/ ۴درصد است؛ همان‌طور که پیمایش بازدیدکنندگان عمومی نیز نشان می‌دهد، این استان در آینده بسیار نزدیک، وارد سبد سفر گردشگران داخلی خواهد شد. اگرچه متخصصان مصاحبه‌شونده برای استان «کرمانشاه» امتیازی برابر با تهران در نظر گرفته‌اند، اما پیمایش بازدیدکنندگان نشان می‌دهد حداقل در آینده نزدیک این پتانسیل بالفعل نخواهد شد. این موضوع درخصوص استان «خوزستان» نیز صادق است.
در همین حال، شواهد حاکی از آن است که جایگاه استان «همدان» با ۱/ ۴درصد در میان مقاصد مورد توجه بازدیدکنندگان و متخصصان نسبتا یکسان است. با مقایسه تطبیقی جایگاه این استان در میان مقاصد یک سال گذشته بازدیدکنندگان و انتظار متخصصان درخصوص مقاصد نوظهور، می‌توان انتظار داشت این استان با سرعتی متوسط و در آینده‌ای نه‌چندان دور به‌عنوان یک مقصد نوظهور مطرح شود. از نظر متخصصان مصاحبه‌شونده، به ترتیب استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، مرکزی، سمنان، البرز، قم و ایلام هر یک با کسب کمتر از یک درصد از مجموع پاسخ‌ها، از کمترین شانس ممکن برای تبدیل شدن به مقصد گردشگری برخوردارند.
خوشبینی به توسعه سیستان و بلوچستان
از نظر ۳۱۲غرفه‌دار مورد مصاحبه در حاشیه یازدهمین نمایشگاه گردشگری که بهمن ۹۶ برگزار شد، استان «یزد» با ۱۷درصد از مجموع آرا در صدر مقاصد نوظهور قرار دارد؛ موضوعی که نظر مختصصان مصاحبه‌شونده در این نظرسنجی را نیز تایید کرده است. فاصله بین آرای مقصد نخست با رده‌های دیگر حاکی از آن است که جایگاه مناسبی برای این استان در اذهان غرفه‌داران شکل گرفته است. اگرچه بیشترین سفرها طی یک سال گذشته پس از استان یزد به استان «اردبیل» صورت پذیرفته است، اما همچون متخصصان، غرفه‌داران نیز اقبال چندانی به این استان نشان نداده‌اند.
استان «سیستان و بلوچستان» ۹درصد از مجموع پاسخ‌ها را با محوریت چابهار کسب کرده و دومین مقصد از نگاه غرفه‌داران بوده است. اما به‌رغم این موضوع، تا زمان انجام این نظرسنجی‌ها، یعنی بهمن ۹۶، هنوز به‌عنوان یک مقصد بالفعل، وارد سبد سفر گردشگران داخلی نشده است. برآورد می‌شود میزان سفرهای داخلی به این استان شاهد رشد تدریجی باشد. استان «هرمزگان» با ۴/ ۸درصد و با محوریت جزیره قشم، سومین مقصد نوظهور از نگاه غرفه‌داران است که در بازه زمانی بهمن ۶۵ تا بهمن ۹۶ تعداد قابل‌توجهی از بازدیدکنندگان عمومی به این استان سفر کرده‌اند. «کردستان» و «کرمان» هرکدام با ۹/ ۵درصد همزمان چهارمین مقصد نوظهور مدنظر غرفه‌داران بوده‌اند. چنانچه اشاره شد این دو استان مورد توجه متخصصان نیز قرار گرفته‌اند. مقایسه این یافته‌ها با نتایج حاصل از پیمایش بازدیدکنندگان عمومی نیز نشان داده که استان کرمان نیز به واسطه نزدیکی به مثلث اصفهان-فارس-یزد و همچنین گرایش گردشگران به کویرنوردی مورد اقبال گردشگران داخلی قرار گرفته و بنابراین می‌تواند یکی از مقاصد نوظهور گردشگری محسوب شود. اما وضعیت استان کردستان در نقطه مقابل استان اردبیل قرار دارد، به این معنی که به‌رغم توجه غرفه‌داران به این استان، اما توجه گردشگران داخلی به آن جلب نشده است.
پنجمین مقصد نوظهور مدنظر غرفه‌داران به‌طور هم زمان استان‌های «لرستان» و «همدان» بوده‌اند که هر یک ۴/ ۵درصد از مجموع پاسخ‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. مقایسه تطبیقی نظرات غرفه‌داران با نظرات متخصصان نشان داده غرفه‌داران نگاه مثبت‌تری نسبت به استان همدان دارند. مقایسه این نگاه با فهرست مقاصد داخلی بازدیدکنندگان عمومی طی یک سال گذشته حاکی از آن است که این استان با سرعتی متوسط و در آینده‌ای نه‌چندان دور به‌عنوان یک مقصد نوظهور مطرح شود. اما استان لرستان به‌رغم اینکه مورد توجه غرفه‌داران بوده، هم از نظر متخصصان و هم از نظر بازدیدکنندگان عمومی هنوز در اولویت‌های میانی قرار دارد.
درخصوص استان «خوزستان» نیز اگرچه این مقصد با ۳/ ۴درصد از مجموع آرا ششمین مقصد جدید مدنظر غرفه‌داران بوده، اما پیمایش بازدیدکنندگان نشان داده حداقل در آینده نزدیک این پتانسیل بالفعل نخواهد شد. استان «گلستان» هم با ۱/ ۴درصد به‌عنوان هفتمین مقصد توسط غرفه‌داران انتخاب شده است. این استان دقیقا هفتمین مقصد غیر از مقاصد همیشگی است که بازدیدکنندگان طی یک سال گذشته به آنجا سفر کرده‌اند، بنابراین می‌توان گفت مقصد نوظهور دیگری که در آینده نزدیک محبوبیت خواهد یافت، استان گلستان است. در همین حال، اگرچه هم متخصصان و هم بازدیدکنندگان عمومی استان «تهران» را به‌عنوان یک مقصد نوظهور با سرعت رشد بالا مطرح کرده‌اند، اما غرفه‌داران این استان را در اولویت‌های میانی قرار داده‌اند. اما از نظر غرفه‌داران مصاحبه‌شونده، به ترتیب استان‌های قم، کهگیلویه و بویراحمد، البرز و سمنان هر یک با کسب کمتر از یک درصد از مجموع پاسخ‌ها مسیر سختی را برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری پیش‌رو دارند. تجمیع نظرات سه گروه عنوان شده نشان داده است چهار استانِ «هرمزگان»، «یزد»، «کرمان» و «تهران» مقاصد نوظهور در آینده بسیار نزدیک خواهند بود. همچنین سه استانِ «همدان»، «گلستان» و «خوزستان» در آینده‌ای نه چندان دور و با رشد تدریجی و پیوسته تبدیل به مقصد خواهند شد.
دنیای‌اقتصاد :
