خواه از اندیمشک وارد شهر شوید یا از جاده شوشتر و شوش زیبایی این شهر را خواهید دید، دزفول از چهار طرف سرسبز و پایدار و با دز همیشه جاری در خوزستان میدرخشد. این شهر در جلگههای خوزستان در حدود پنج هزار سال پیش محل زیست انسان بوده و نمادی از تاریخی پرشکوه و دارای طبیعتی بکر و زیبا است.
دزفول را میتوان آمیزهای از تاریخ و فرهنگ خوزستان دانست، شهری که خاطرات تلخ و شیرین خوزستان را از پل ساسانی تا خمپارههای عراقی چشیده و برگی از تاریخ را در خود جای داده است. محلیها و اهالی دزفول به این شهر دسفیل یا دژپل میگویند، علاوه بر این دزفول در طول تاریخ با نامهای دیگری چون اَوان، دزپل و روناش نیز خطاب میشده است.
دزفول بخشی از تاریخ پرشکوه شوش به شمار میآید، تپههای باستانی چغامیش با قدمتی حدود ۶ هزار ساله که گنجینه ارزشمندی از هزاره هفتم قبل از میلاد مسیح تا شکوفایی تمدن شوش را دربردارد در دزفول است. هلن کنتور از باستان شناسانی که در جریان کشف تپههای تاریخی خوزستان حضور داشت، به دزفول لقب "شهری از سپیده دم تاریخ" را داد.
نخستین دانشگاه ایران و خاورمیانه یعنی "گندی شاپور" نیز در دزفول قرار دارد، این دانشگاه در زمان ساسانی ساخته شد و بیش از ۱۷ قرن قدمت دارد. این مرکز دانشگاهی که در ابتدا دانش یونانیان را به ایران انتقال میداده و در زمان حکومت اسلامی نیز دانشهای پزشکی را از سرزمینهای یونان و هند به گندی شاپور انتقال مییافته است.
دزفول در دوران جنگ تحمیلی از اهداف اصلی موشکهای عراقی قرار گرفت و جنگ مانند ترکشی به تن شهر فرو رفت. بیشتر ویرانیهای ناشی از جنگ هشت ساله در دزفول بازسازی شده اما خاطرات آن هیچگاه پاک نخواهد شد، مردم دزفول در چهارم خرداد هر سال که به عنوان روز مقاومت و پایداری نامگذاری شده است دور هم جمع شده و به یاد شهیدان و ترکشهایی که بر بدن شهر اصابت کرد جمع خواهند شد.
"دز همیشه جاری" عبارتی که بر دیوارهای شهر نقش بسته است، دز برای دزفول فراتر از یک جریان آب در شهر میباشد؛ همانطور که زایندهرود در اصفهان و کارون در اهواز به بخشی از هویت شهر تبدیل شدهاند. دز در زندگی مردم دزفول نقش اساسی دارد تفریح، اقتصاد، صنعت و در بسیاری از ابعاد زندگی مردم نقش دارد؛ اغلب پسران دزفولی در تابستان شنا را در دز فرامیگیرند و این اتفاق به رسمی در دزفول تبدیل شده است.
دز خط ساحلی دیدنی دارد که در دزفول از "علیکله" آغاز شده و تا پل ساسانی پیش میرود. سد تنظیمی دزفول در شرقیترین نقطه شهر قرار دارد و در بخش جنوبی آن ساحل تفریحی "علیکله" واقع شده است. علیکله که مکان تفریحی حفاظت شده و تجهیز شدهای است و کانال آبی موازی با دز برای آب تنی کودکان در آن ساخته شده. این بوستان در کنار سد تنظیمی دز لوکیشن سکانس آغازین فیلم "تنگه ابوقریب" نیز میباشد.
در ادامه رود دز در دزفول پل جدید قرار دارد، پلی که بزرگراه اندیمشک دزفول را در ضلع شمالی دز به خیابان شریعتی در ضلع جنوبی وصل میکند. در زیر پل جدید سازههای آبی دزفول واقع شده، این سازهها در واقع آسیابهای آبی هستند که در زمان ساسانی ساخته شد. در درون هر آسیاب دو سنگ وجود داشته که سنگ بالایی با قدرت آب به چرخش درآمده و چرخ پایینی را میچرخوانده و گندم و دیگر محصولات آسیاب میشدند.
در ادامه رود دز و نقطه غربی شهر مهمترین سازه تاریخی در دزفول یعنی پل ساسانی قرار دارد. این پل با قدمت هزار و ۷۰۰ سال به دستور شاپور اول پس از غلبه بر والرین و با استفاده از اسرای رومی ساخته شد تا راه ارتباطی بین جندی شاپور و سرزمین بینالنهرین باشد. این پل در ۱۴ دهنه و با مسالحی چون ساروج و آهک بنا شد.
پل ساسانی که به آن پل رومی و پل قدیم نیز میگویند در زمان صفویه بازسازی و ساختمان فعلی آن بر روی ساختمان قبلی بنا شد. بخش عرشه پل اما نتوانست دوام بیاورد و تخریب شد، در نهایت این بخش از پل در زمان رضا شاه پهلوی با مصالح جدید مانند سیمان و فلز ساخته شد و ساختاری بسیار متفاوت نسبت به دیگر بخشهای پل داشت.
موزه مردم شناسی دزفول در حمام کرناسیون شهر برپا است. این حمام که در زمان قاجاریه و به دست استاد معزی ساخته شده، در بافت تاریخی شهر قرار دارد که میتوان در آن با سبک زندگی مردمان محلی نیز آشنا شد. حمام از دو بخش مردانه و زنانه تشکیل شده که بخش مردانه آن تبدیل به موزه مردم شناسی شده است.
قدم زدن در بازارهای شلوغ و پر شور دزفول بسیار هیجان انگیز است، خرما در دزفول مانند دیگر شهرهای خوزستان به وفور یافت میشود اما در کنار آن ارده اعلا دزفولی نیز قرار دارد که ترکیب این دو معجونی را خواهد ساخت. دزفول شهر خراطی است و این شهر یکی از مراکز این صنایع دستی میباشد.
برای گشت و گذار در دزفول و این منطقه از خوزستان اسفند و فرودین بهترین ماههای سال است، در این ایام بهار در خوزستان اتفاق افتاده و هوای بسیار مطبوع بهاری لذت گشت و گذار در طبیعت و تاریخ دزفول را دو چندان میکند./ایمنا