احمدرضا لاهیجانزاده معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست در نشست خبری که به مناسبت روز جهانی تالابها برگزار شد با اشاره به اینکه روز جهانی تالابها امسال در استان کردستان و شهر سنندج برگزار میشود، گفت: 143 تالاب از ایران تحت پوشش کنوانسیون بینالمللی رامسر هستند.
وی ادامه داد: با هماهنگی وزارت نیرو در سال 93 با پیوست قانون حفاظت از تالابها سه میلیون هکتار از وسعت تالابها به ثبت رسیده و در مصوبه اخیر دولت تمامی صخرهها، خورها و علفهای دریایی به وسعت تالابها افزوده شده است.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست با بیان اینکه از 25 مجموعه تالابی به ثبت رسیده در کنوانسیون رامسر 1.4 میلیون هکتار از سرزمین را در بر میگیرند اظهار داشت:45 تالاب در کشور منشأ گرد و غبار محسوب میشوند و اگر در شرایط تالابی قرار نداشته باشند وسعت 2 میلیون و 100 هزار هکتاریشان آسیبزا خواهد بود .
لاهیجانزاده تالاب هامون در استان سیستان مجموعه تالابهای بختگان در استان فارس، تالاب هورالعظیم و شادگان در استان خوزستان را از جمله تالابهایی عنوان کرد که میتوانند منشأ تولید ریزگردها باشند.
وی به توضیح تهدیدهای عمدهای تالابها در کشور پرداخت و گفت:عدم تأمین حقابه، ورود آلودگی از جمله آلودگی فاضلابهای شهری و روستایی و پساب صنعت، تصرفات و تغییر کاربری غیرمجاز تالابها از جمله این تهدیدات است. همچنین ورود گونههای غیربومی و مضر همچون تیلاپیا و سنبل آبی به محیطهای تالابی کشور آسیب وارد کرده است.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه سیاستهای جدیدی را برای مدیریت تالابها آغاز کردهایم ابراز داشت: در قانون حفاظت از تالابها آئیننامههای اجرایی تدوین شده تا با معضلات موجود مقابله شود تعیین نیاز آبی تالابها اولین بحث مورد اشاره در آن است که به صراحت در قانون آمده و وزارت نیرو مکلف به تأمین آن است. همچنین مطالعات نیاز آبی 34 تالاب و مجموعه رودخانهای به پایان رسیده و برای 18 تالاب دیگر در حال مطالبه حقابه هستیم که تا تیرماه این مطالعات به پایان خواهد رسید.
لاهیجانزاده از تدوین برنامه جامع زیست محیطی مدیریت تالابها با کمک مجامع بینالمللی خبر داد و گفت:پایش کمی و کیفی تالابها هم از برنامههای مدنظر ماست که برای انجام پایشهای کیفی سیستم دبیسنج در ورودی رودخانهها نصب میشود تا آب ورودی به تالابها کنترل کنیم.
وی ادامه داد: برای اندازهگیری وضعیت کیفی نیز برخی نمونهها در دست بررسی است.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه با وجود بارشهای اخیر در کشور برخی از تالابها نتوانستند وضعیت مناسبی پیدا کنند به شرایط آبی تالاب گاوخونی را یکی از این تالابها عنوان کرد و گفت: سال گذشته موفق به تأمین حقابه این تالاب نشدیم و مطالبات و اعتراضات خودمان را به گوش وزارت نیرو رساندیم.
وی در ادامه توضیح داد: بر اساس آمار 50 سال گذشته رشته کوه کوهرنگ در سه نوبت بالای 2 هزار میلیمتر بارندگی را تجربه کرده و یکی از این سه نوبت مربوط به سال گذشته بوده که بالای 2200 میلیمتر بارندگی داشته به همین دلیل سد زایندهرود در خرداد ماه 780 میلیون مترمکعب آب ذخیره کرد که در 18 سال گذشته اتفاقی بینظیر بوده است اما باز هم وزارت نیرو حقابه این تالاب را تأمین نکرد
وی افزود:در سال آبی جدید با پیگیریهای انجام گرفته حقابه این تالاب بگونهای رها شد که آب به تالاب برسد اما با توجه به اختلاف نظر میان دو دستگاه از 140 میلیون مترمکعبی که انتظار داشتیم آب وارد تالاب شود حجم قابل توجهی به تالاب نرسید.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست خاطرنشان کرد: وزارت نیرو معتقد است حجم مدنظر از محل رهاسازی سد تأمین میشود ما به دلیل اینکه در میانه راه به مصارف کشاورزی و صنعت میرسد این مشکل به وجود آمده است.
وی از رهاسازی مجدد حقابه این تالاب طی 5 روز گذشته خبر داد و گفت:از آنجایی که مصرف آب در حوزه کشاورزی و صنعت از 15 فروردین به بعد رخ میدهد طبق برنامه جدید رهاسازی آب در بهمن ماه رخ داد و به دلیل بارشهای مناسب شانس رسیدن آب به تالاب بیشتر است.
وی در خصوص وضعیت تالاب هامون نیز گفت: با وجود اینکه در هفتههای اخیر بارش برف قابل توجهی در افغانستان رخ داده و بخش شمالی تالاب سیستان 90 درصد آبگیری شده اما در بخش شمالی این تالاب در محدوده زابل تغییر قابل توجهی را شاهد نیستیم و امیدواریم طی سیلابهایی که در افغانستان به وقوع خواهد پیوست آب تالاب تأمین شود.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست با اشاره به اهمیت تالابهای بینالنحرین اظهار داشت: این تالابها در شرایط پر آبی کامل قرار گرفتهاند و از وسعت 360 هزار هکتار تالاب هورالعظیم که 130 هزار هکتار آن در استان خوزستان واقع شده بر اساس تصاویر ماهوارهای دو روز گذشته 90 درصد این تالاب آبگیری شده که در مقایسه با تصاویر سال 1975 که به عنوان پر بارشترین سال قطاری ثبت شده است هم وضعیت بهتری داریم.
وی افزود: آبگیری این تالاب میتواند بر تعدیل دمای منطقه و کاهش پدیده گرد و غبار مؤثر باشد.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه تالاب شادگان حدود 90 درصد آبگیری شده است به توضیح وضعیت تالابهای استان فارس پرداخت و گفت: با توجه به بارشهای بالاتر از میانگین تالابهای شرق و جنوب شرقی این استان 100 درصد آبگیری شده است تالاب مهارلو حدود 70 درصد پر شده اما دو تالاب تشک و بختگان تنها 30 تا 35 درصد آبگیری شدهاند. یکی دیگر از تالابهای این استان که شرایط خوبی ندارد تالاب پریشان است که در حوزه شهرستان کازرون قرار گرفته و با وجود وسعت 5 هزار هکتاری در اثر بارندگیهای اخیر آبگیری خاصی در آن رخ نداده است این مسأله به دلیل تعداد چاههای مجاز و غیرمجاز اطراف این تالاب است.
لاهیجانزاده با بیان اینکه یک میلیارد نفر از جمعیت معیشت وابسته به تالاب دارند گفت: در روز جهانی تالابها از ژئوپورتال تالابهای کشور که یک برنامه نرمافزاری برای رصد وضعیت تالابهااست رونمایی خواهد شد همچنین در این روز از تمبر تالاب به عنوان تالاب زریوار رونمایی میشود.
وی با اشاره به اینکه از هزینههای رایج برگزاری همایش در روز جهانی تالاب که قرار است در حاشیه تالاب زریوار برگزار شود جلوگیری به عمل آمده است اظهار داشت: به جای هزینههای رایج به خرید لوازم ورزشی با نشان روز جهانی تالاب و تالاب زریوار اقدام کردیم که این لوازم در میان دانشآموزان مدارس اطراف تالاب تقسیم میشود.
وی همچنین از معرفی قهرمان تالاب از سه موضوع علمی تحقیق ، مشارکتهای مردمی و اجرایی خبر داد و گفت:دو محیطبان نمونه تالابی هم در این روز معرفی میشود و سه محیط بان دیگر هم مورد تقدیر قرار میگیرند.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست در پاسخ به سوالی در خصوص آخرین وضعیت اجرای طرح بایوجمی در تالاب انزلی نیز توضیح داد: بر اساس آخرین پهنهبندی وزارت نیرو مساحت تالاب انزلی حدود 25 هزار هکتار استخراج شده اما محدوده اکولوژیکی این تالاب 19600 هکتار است که در حال حاضر 12 هکتار از آن قابلیت آبگیری دارد و بخش زیادی به واسطه رسوبگذاری و تعرض کشاورزی قابلیت آبگیریاش را از دست داده است
وی ادامه داد: بنابر این حجم زیادی از ظرف تالاب به دلیل رطوبات از بین رفته و با وقوع یک بارندگی کم امکان ایجاد سیلاب در روستاهای حاشیه آن وجود دارد که در کنار تهدید اکولوژیکی ورود گونههای مهاجم همچون آزولا و سنبل آبی باید مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه طرح مطالعات بایوجمی یک خودپالایی زیستی بوده و قرار بود با ورود تیمهای تحقیقاتی انجام بشود گفت:پس از انجام یک کار پایلوت در 50 هکتار از کالا و گذشت دو هفته از شروع این طرح از کالا با شکایت چند نفر از اساتید دانشگاه و سازمانهای مردم نهاد حکم توقف اجرای این طرح صادر شد و اجازه ندادند مطالعات نتیجه این کار پژوهشی را مشخص کند.
وی به انجام مکاتبات متعدد با سازمان بازرسی و دادستانی کل کشور خبر داد که بر طبق آن برای کسب اجازه نمونهبرداری از این تالاب سوال شده است.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست در خصوص وضعیت تالابخواری در تالاب میانکاله نیز گفت:بعد از تصویب قانون حفاظت از تالاب و تصویب آئیننامههای اجرایی آن در بهمن ماه سال 96 ستاد ملی تالابها به ریاست معاون رئیسجمهور تشکیل شده و در دومین جلسه درباره وضعیت تالاب میانکاله صحبت شد.
وی ادامه داد: این تالاب به دلیل پسروی تدریجی دریای خزر و عدم تأمین حقابه رودخانهها با افت ارتفاع مواجه شده و از آنجایی که شیب تالاب از سمت غرب به شرق است خشکیدگی از سمت مازندران رخ داده است.
لاهیجانزاده با اشاره به اینکه 10 هزار هکتار از سمت غرب این تالاب و خلیج میانکاله دچار خشکیدگی شده است گفت: این حجم از خشکیدگی میتواند در آینده تبدیل به کانون گرد و غبار شود.
معاون محیط دریایی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه سال گذشته 60 کیلومتر از انحار این منطقه لایروبی شده اظهار داشت: همین لایروبی باعث شد سیلاب فروردین ماه سال گذشته به داخل تالاب هدایت شده و بخشی از تالاب آبگیری و مرطوب شود.
وی خاطرنشان کرد: اما خشکیدگی یک زنگ خطر برای میانکاله محسوب میشود چون باعث تعدی زمینخواران آن خواهد شد.
وی با بیان اینکه نتایج نمونهبرداری تالاب حاکی از میزان شوری تالاب به دلیل ورود املاح مغذی از غرب به شرق است، ابراز داشت: وزارت جهاد کشاورزی موظف به طرح برنامه ویژه برای کاهش ورود سموم به این منطقه شده و تا خرداد ماه برنامه جامع مدیریتی برای تأمین حقابه تالاب و لایروبی آن نهایی خواهد شد.
لاهیجانزاده با بیان اینکه برای برخی از تالابها برنامه 10 ساله تدوین شده و از سال 2020 تا سال 2030 مجموعه استانداریها و دستگاههای ذیربط مکلف به اجرای این برنامهها هستند گفت:موضوع جلسه بعدی ستاد تالابها به وضعیت تالاب انزلی میپردازد تا برنامههای مورد نظر در این زمینه به تصویب نهایی رسیده و به عنوان تکلیف به دیگر دستگاهها ارائه شود.
وی همچنین با اشاره به اینکه سال گذشته با احتساب سهم گرد و غبار اعتبارات بخش تالابها حدود 90 میلیارد تومان بوده است گفت:امسال حدود 100 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده و تفاوت آن با سال پیش این است که عمده این اعتبارات به صورت اسناد خزانه است در حالی که در گذشته به صورت نقدی پرداخت میشد.