اگر در چند سال اخیر، نام کولبران کُرد به عنوان از جان گذشته‌ترین شهروندان که برای درآمد ناچیزی دل به کوهستان‌های یخ‌زده کردستان می‌ز‌‌نند، بر سر زبان‌ها جاری بوده و یا اشک بسیاری از هموطنان برای آوار شدن معدن یورت یا طبس بر سر کارگران سرازیر شده، به موازات تمام این اتفاقات و هنگامی که همه نگاه‌ها در فضای مجازی معطوف هشتگ‌سازی بود، شغل دیگری برای کم رنگ جلوه دادن غم نان در گوشه‌های دیگری از این سرزمین نمود پیدا کرد که تنها فرق آن با سایر مشاغل جان‌کاه و کاذب، تغییر شکل آن از کوه و کمر به جاده‌های پر پیچ و خم بود.
پیدایش پدیده شوتی‌ها
واژه «شوتی»، برای مردم استان‌هایی همچون بوشهر، لرستان، کردستان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان بسیار آشناست، واژه‌ای که به رانندگانی نسبت داده می‌شود که برای حمل و نقل کالای قاچاق از نقطه‌ای به نقطۀ دیگر، بدون پرداخت حقوق دولتی و خارج از محدودیت‌های جاده‌ای اقداماتی را صورت می‌دهد.
این خودروها که عمدتاً سواری شامل سمند، پژو ۴۰۵، و پارس هستند، غالباً شبانه و بلافاصله پس از بارگیری، به سمت مقاصد خود، بدون استراحت کافی و با سرعت بسیار بالا (دست کم ۱۷۰ ک.م در ساعت) حرکت می‌کنند، جالب است بدانید که بسیاری از فروشگاه‌های پوشاک در سراسر کشور، اجناس خود را از همین شوتی‌ها تأمین می‌کنند، اجناسی که قیمت آنها را بسیار پایین تر از مبلغی که باید از راه قانونی بپردازند، خریداری می‌کنند، به خاطر همین هم پول خوبی به شوتی‌ها می‌دهند.
«شوتی‌ها» یا رانندگان «قاچاق‌بر» تنها واسطه‌هایی هستند که به زعم بسیاری پس از قاچاق مواد مخدر، پرسودترین معاملات غیر قانونی را برای افراد و گروه‌های تبهکار اقتصادی و تجارت غیرقانونی کالا، اصطلاحاً «جوش» می‌دهند.
مشخصات خودروهای قاچاق‌بر
گردانندگان این شغل پنهان یک مشخصه واضح روی خودروهای خود دارند که آن، بالا کشیدن فنر عقب ماشین تا جای ممکن است تا هنگام بارگیری کالاهای سنگین قسمت انتهایی خودرو با زمین و سرعت‌گیرهای احتمالی در مسیر برخورد نکند و این کار تأثیر مستقیمی نیز روی سرعت و شتاب خودرو دارد.
رانندگان این خودروها، نه از پیچ و خم جاده هراسی دارند و نه از جریمه شدن توسط پلیس، این خودروها که اغلب گران‌قیمت هم نیستند، حتی از شلیک گلوله هم هراس ندارند، موتور این خودروها تقویت شده است و اکثراً پیش از طلوع یا پس از نیمه شب، هول زده، صندلی عقب ماشین خود را در آورده به شیشه پنجره‌های عقب ماشین خود، روکش دودی می‌چسبانند و سپس از کف تا سقف فضای خالی پشت صندلی راننده و صندوق عقب خودروی خود را از بسته‌های ریز و درشت باری که مجاز به خروج نیست، پر می‌کنند.
این مشخصات شغل کاذبی بود که به قیمت کسب نان، انسان‌ها را به بازی با جان ترغیب می‌کند، پدیدۀ تقریباً نوظهوری که در زمرۀ کسب و کارهای پنهان و خطرناک است و افراد بسیاری را در نقاط مختلف کشور به نقطه‌ای رسانده که شاید راه و چاره‌ای جز روی آوردن به جاده‌های پر پیچ و خم، بیراهه‌های سنگلاخی، مسیرهای صعب‌العبور کوهستانی و ترجیح فرار بر قرار از چنگال قانون ندارند.
آمار تصاعدی خودروهای شوتی
این پدیده چند سالی است که در جاده‌های مختلف خوزستان با مبدأ استان بوشهر، به‌طور تصاعدی رشد داشته است و متأسفانه همین عامل، ضمن ناامن کردن راه‌های استان، باعث بی نظمی در جاده‌ها نیز شده است.
رانندگان این خودروها به معنای واقعی، «جان بر کف» هستند، به این معنی که هیچ مانعی سد راه آنان نمی‌شود، مگر تصادف یا شلیک پلیس! آنان دیوانه‌وار رانندگی می‌کنند و سالیانه تعداد زیادی از آنها نیز در اثر سرعت زیاد و سرپیچی از فرمان پلیس در جاده‌ها کشته می‌شوند.
کثرت و فراگیری این شغل به جایی رسیده که در حال حاضر، سیستم فعالیت آنها دچار تغییرات شده و غالباً گروهی فعالیت می‌کنند، به‌طوری که چندین خودرو با هم شروع به حرکت کرده و هنگامی که به چند صد متری پلیس‌راه می‌رسند، متوقف می‌شوند. سپس هنگامی که سرستون این خودروها که از قبل در کنار پلیس راه ایستاده، دستور امن بودن جاده را داد، شروع به حرکت می‌کنند.
این حجم از وجود مخاطره در این شغل و آمار بالای تلفات رانندگان در چنین مسیری، نشان دهنده جبر و ناچاری آنان است و در چند سال اخیر که مشکلات بیکاری و اقتصادی رشد بالایی داشته است، تعداد این رانندگان «قاچاق‌بر» نیز رو به ازدیاد گذاشته است.
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی استان خوزستان در این باره با ابراز تأسف از ظهور چنین پدیده پر مخاطره‌ای در بین مشاغل کاذب، اظهار کرد: این کار بسیار خطرناک است چرا که عامل اصلی اکثر حوادث، سرعت غیرمجاز است و این افراد نیز با بارگیری و تغییر در وضعیت وسیله نقلیه، نسبت کنترل وسایل نقلیه را بسیار پایین می‌برند و توان مهار آن را ندارند.
شوتی‌ها با جان و مال و زندگی خود و خانواده معامله می‌کنند
سرهنگ منصور جمشیدی به خبرنگار فارس گفت: برابر مقررات، تغییر وضعیت خودرو منجر به توقیف وسیله نقلیه می‌شود و از تمام این افراد تقاضا می‌کنم به این کار پرخطر ادامه ندهند و در رفتار خود تغییر ایجاد کنند چرا که ضمن توقیف خودرو، برخورد قاطع و قانونی با آنها صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه آنها با جان و مال و زندگی خود و خانواده خود معامله می‌کنند، افزود: در زمینه خودروهای شوتی حوادث بسیار بدی را شاهد بوده‌ایم و تلفات بسیاری نیز در این بین رقم خورده و طی آن جوانان بسیاری جان خود را از دست داده‌اند، همچنین بسیاری از اموال جاسازی شده در این خودروها در اثر تصادفات و واژگونی از بین رفته است.
جمشیدی افزود: تلفات این شغل آمار بالایی را به خود اختصاص داده است و در کمیسیون‌هایی که به طور روزانه برگزار می‌شود آمار نگران کننده‌ای مطرح می‌شود که شامل استان‌های خوزستان، بوشهر، کردستان، کرمانشاه، ایلام و لرستان و دیگر استان‌های همجوار است.
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی استان خوزستان خاطرنشان کرد: حادثه‌های معمول غالباً خسارتی هستند، اما غالب حوادثی که برای خودروهای شوتی رخ می‌دهد، به دلیل سرعت بالا و عدم تعادل در وسیله نقلیه، تلفات جانی است.
به گزارش خبرگزاری فارس، تلاش بسیاری صورت گرفت تا پای حرف‌های یکی از رانندگان قاچاق‌بر «شوتی» بنشینیم و نسبت به مشکلات آنها و دلیل اینکه چرا این شغل را برای امرار معاش انتخاب کرده‌اند، با ایشان گفت‌وگو کنیم، اما در تمام این مدت، نه تنها هیچ یک از آنها حاضر به گفت‌وگو نشد، بلکه اطلاعاتی که در فوق ارائه شد، به‌صورت جسته و گریخته از چند نفر از رانندگان و یا افرادی که با تکنیک‌های شوتی آشنا بودند، جمع‌آوری شد و کمتر کسی حاضر به ارائه اطلاعات در خصوص نحوه انجام این کار بود.
اما سرانجام خبرنگار فارس با استفاده از یک دوست که فردی در اقوام وی به این شغل روی آورده بود، موفق شد با شخصی به نام احمد.ق، گفت‌وگویی را هر چند کوتاه صورت دهد.
تمام مسیر به فکر پولی هستیم که در مقصد دریافت می‌کنیم
این راننده قاچاق‌بر که در ابتدا شغل خود را «شوتی» عنوان کرد، به خبرنگار فارس گفت: شاید دیوانگی باشد، اما حقیقت دارد که که ما با سرعت۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، جان خود را در معرض خطر می‌گذاریم و در تمام مسیر فقط به پولی فکر می‌کنیم که قرار است در مقصد به ما داده شود.
احمد.ق در پاسخ به این سؤال که چرا این شغل را انتخاب کرده است، تصریح کرد: حتماً مجبور بوده‌ام!
او ادامه داد: به خوبی می‌دانم تمام این پول‌هایی که به دست می‌آورم ارزش کوچکترین خطر را ندارد و با کوچکترین اتفاق و یا گرفتاری قانونی از بین می‌رود، اما چه کنیم که خطرات کوچک این کار، کمتر از مرگ و حوادث جبران ناپذیر نیست.
این راننده در ادامه خاطرنشان کرد: مدتی پیش از مسیر قدیمی گچساران به امیدیه در ساعات شب در حرکت بودیم که صدای تیراندازی و ایست پلیس را شنیدیم، به همراه سه خودرو دیگر سرعت خود را افزایش دادیم اما یکی از همکاران من که سرعت بالایی داشت، کنترل خودرو خود را از دست داد و به پایین دره پرت شد و فوت کرد و این تنها یکی از مواردی است که طی این سال‌ها با آن روبرو شدم.
احمد.ق افزود: کار خلاف سرانجام ندارد و ما هم از سر ناچاری به شغل شوت رو آوردیم، هر چه پول در می‌آوریم یا خرج ماشین می‌کنیم یا پول سوخت می‌دهیم و یا مخارج زندگی را تأمین می‌کنیم و اگر روزی نه بار باشد و نه خودرو، نه بیمه‌ای داریم و نه آینده‌ای، مطمئن باشید که اگر یک کار یا سرمایه‌ای داشتم که بتوانم شغلی راه‌اندازی کنم و در آسایش زندگی کنم، هیچوقت سراغ این شغل نمی‌رفتم.
در خواب و بیداری اضطراب و استرس داریم
او یادآور شد: وقتی بیدار هستیم مدام در ترس اینکه گرفتار شویم و یا حادثه‌ای برایمان رخ دهد استرس داریم و در خواب هم کابوس‌های مختلف ما را رها نمی‌کند و بسیاری وقت‌ها با ترس و اضطراب از خواب می‌پرم.
به گزارش خبرگزاری فارس، در این قبیل خودروها، غالباً کاتالیزور اگزوز حذف می‌شود و در برخی از آنها نیز به دودزا مجهز هستند، این رانندگان سعی دارند تا با انتشار دود غلیظ سفید، مانع دید خودروهای تعقیب کننده شوند، گاهی نیز پلاک خود را مخدوش می‌کنند.
یکی از علت‌های سرعت بالای شوتی‌ها، شناسایی نشدن و فرار آنها از دست پلیس است، آنها به طور معمول، در جاده‌ها توقف نمی‌کنند و از مبدأ تا مقصد را با سرعتی بسیار بالا در حال حرکت هستند و هیچ خودروی را پیش گرفته از خود بر نمی‌تابند و سعی دارند با چراغ زدن‌ها مداوم و بوق‌ها بسیار، سد راه خود را برچیده و به حرکت با سرعت خاص خود ادامه دهند.
این خودروها گاهاً در طول یک سفر، بیش از ۷۰۰ کیلومتر را در زمانی کمتر از پنج ساعت طی می‌کنند!
رئیس پلیس راه استان خوزستان نیز در این رابطه، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار کرد: آمار مشخصی از تعداد تردد این خودروها در استان وجود ندارد، اما در روز بیش از هزار مورد از این قبیل خودروها در مسیرهای استان تردد می‌کنند که غالباً از استان بوشهر وارد خوزستان شده و به محورهای اندیمشک، ماهشهر و ایذه تقسیم می‌شوند.
دولتشاهی با بیان اینکه در اکثر محورها این خودروها وجود دارند و حتی در جاده‌هایی مثل آبادان و مسجدسلیمان نیز که به نوعی بن‌بست است، مسیر این خودروها از آنجا عبور دارد، همچنین، ادامه داد: در همه محورهای استان این خودروها در تردد هستند، اما شدت و ضعف دارد، ولی بیشترین تعداد خودروهای شوتی از مسیرهای پاسگاه سربندر، هندیجان، امیدیه، آزادراه خلیج فارس و محور قدیم ماهشهر به اهواز گذر دارند.
وی تصریح کرد: بار این خودروها در حوزه راهور نیست و پس از توقیف، راننده و بار خودروی او در اختیار پلیس امنیت اقتصادی قرار می‌گیرد تا آنها تشخیص دهند که بار او قاچاق است یا خیر! اما راهور در جایگاه خود برخوردهای لازم را با این افراد دارد.
«شوتی‌ها» مسبب بخش زیادی از تصادفات جاده‌ای
رئیس پلیس راه استان خوزستان گفت: این خودروها به خاطر سرعت بالا، سبقت غیر مجاز، حرکات مخاطره آمیز، خلافی خودرو بالا، مخدوش کردن پلاک، توقیف شده و مواردی که نیاز به محاکمه باشند، به مراجع قضایی ارجاع داده خواهند شد.
دولتشاهی، در پاسخ به این سؤال که رفتار پلیس در مقابل این افرادی که غالباً به دلیل بیکاری روی به این شغل می‌آوردند، قابل مماشات است یا خیر، یادآور شد: نمی‌توان به طور قطع عنوان کرد که با ۱۰۰% این افراد برخورد صورت می‌گیرد، چون راهور نیز در حد خود توان دارد و هیچگونه اغماضی وجود ندارد، اما هیچگونه مماشاتی با این خودروها صورت نمی‌گیرد چون حداقل تخلف این افراد، تغییر وضعیت ماشین است و باید خودرو به حالت استاندارد خود بازگردد.
وی افزود: در طول سال تلفات بسیاری به خاطر همین خودروها در جاده‌های استان داریم، استان خوزستان شرایط ویژه و جدا از سایر نقاط کشور دارد و بحث گردشگری، صنعت، کشاورزی و جمعیت استان باعث شده تا تردد بسیاری در جاده‌ها رخ دهد، این خودروها باعث شده‌اند تا مخاطرات بسیاری متوجه سایر خودروهایی که در این جاده‌ها تردد دارند، ایجاد شود.
رئیس پلیس‌راه استان خوزستان خاطرنشان کرد: این خودروها یا خود تصادف می‌کنند یا باعث تصادف می‌شوند و مسبب بخش زیادی از تصادفات جاده‌ای هستند، در جاده‌ها وضعیت بدی را ایجاد کرده و به‌صورت کاروانی با سرعت بسیار بالا در جاده‌های استان و کشور در حال تردد هستند و باعث می‌شوند که جان خود و دیگر مردمی که در محورهای مختلف در حال تردد هستند، به خطر افتد.
به گزارش خبرگزاری فارس، با تمام این تفاسیر، با دو وجه مشترک در این ماجرا روبرو شدیم، یا اینکه قاچاق‌بران از جان گذشتگانی هستند که جانشان در مقابل تکه نانی در جهت گذران معیشت ارزشی ندارد و برای حفظ کیان خانواده از هیچ چیزی ابایی ندارند و فکر می‌کنند که این تلاش، ایشان را روانه جنت برینی خواهد ساخت که دیگر مردان ایثارگر در آن جای دارند و یا اینکه آنان ناقضان مداوم قانون هستند که جایی در بهشت قانون‌مندان ندارند.
