یک کارشناس و نویسنده ادبیات کودک در خوزستان گفت: کمبود فضای مطالعه و زیرساختهای توزیع و نشر کتاب‌های کودک و نوجوان نشانه عدم درک صحیح از نیازبه کتابهای این گروه سنی در سطح استان است.

ارمغان کاظمی با بیان اینکه در خوزستان با کمبود فروشگاه‌های عرضه کتاب کودک مواجه هستیم گفت : مراکز توزیع و فروش کتاب کودک در استان محدود به چند مرکز کانون پرورش فکری کودک است که صرفا فقط در چند منطقه مستقر هستند و این امکان برای سایر شهروندان وجود ندارد که دسترسی راحتی به  این مراکز توزیع داشته باشند .

وی ادامه داد : طی ۲ سال اخیر به دلیل گرانی کاغذ و مواد اولیه انتشار کتاب‌ کودک به دلیل لزوم استفاده از کاغذ با کیفیت بالا، ناشران را متضرر کرده است  و  بسیاری از آثار نویسندگان در صف انتشار مانده است که متاسفانه نوبت به نشر کتابشان نمی‌رسد که همین عامل انگیزه فعالیت در این حوزه را برای نویسنده و ناشر کاهش می‌دهد .

این کارشناس کتاب کودک ادامه داد : مسائل و مشکلات فعلی بازار کتاب و کاغذ، کتاب کودک دیگر مثل گذشته چاپ نمی‌شود و  ، از اولویت‌های آخر ناشرین شده است و جز برخی ناشران نامدار کتاب کودک در پایتخت دیگر ناشری به این حوزه به صورت جدی نمی‌پردازد و همه به سراغ کتاب‌های پرفروش‌تر که ریسک کمتری دارند رفته‌اند.

کاهش رونق کتاب کودک به دلیل مشکلات اقتصادی

کاظمی کاهش رونق نشر کتاب را از مشکلات و دغدغه های اجتماعی و اقتصادی خانواده‌ها عنوان کرد و گفت : از سکه افتادن رونق کتاب کودک و نوجوان ناشی ازعوامل متعددی چون کاهش سرانه مطالعه ، کم بودن تقاضا در بازار ، مشکلات اقتصادی، متنوع شدن کالاهای فرهنگی رقیب کتاب و ... است .

وی افزود : برای ناشران ،کتاب‌های ترجمه درحال رشد نسبت به کتاب‌های تالیف شده صرفه بیشتری دارد به دلیل اینکه کتاب را بدون هزینه تالیف با همان قیمت کتاب تالیف شده و گاهی بیشتر به چاپ می‌رسانند.

این تصویرگر کتاب کودک ادامه داد : انتشار کتاب کودک مشکلاتی نسبت به سایر بخش‌های صنعت نشر دارد ، کتاب کودک به جذابیت نیاز دارد چون در نگاه نخست کودک کتاب را به خاطر زیبایی ظاهری‌ انتخاب می‌کند و بعد به محتوا می‌رسد که در این مرحله ، محتوا او را به عنوان خواننده کتاب نگه می‌دارد و به مطالعه علاقه‌مند می‌کند .

کاظمی افزود : جذابیت ظاهری کتاب به تصویرگری، گرافیک، انتخاب فونت مناسب، صفحه‌آرایی، نوع کاغذ، مقوا و تزیینات کتاب بستگی دارد، که نمی‌توان این عوامل را از کتاب کودک حذف کرد ، هرچند بسیاری از ناشران، کتاب کودک را بدون این معیارها منتشر می‌کنند که در مجموع باعث کاهش فروش و ریزش مخاطب می شود .

 این تصویرگر کتاب کودک با اشاره به تنوع فرهنگی مردم خوزستان و سر آغاز کتاب کودک با این محتوا اظهار داشت : نوشتن کتاب برای کودکان یک کار تخصص و حرفه‌ای حساس است، باید به صورت ویژه در این گروه سنی فعالیت کرد و در خوزستان که رنگین کمان اقوام است می توان با تکیه بر عناصر فرهنگی خاص این اقدام کارهای خوبی ارایه داد.

وی اضافه کرد: انواع محتوای فرهنگی موجود در مضمون لالایی‌ها، مثل‌ها، ترانه‌های کودک ، افسانه‌های خردسالان، داستان‌های ماجرایی ، حماسی ، عاشقانه و اسطوره‌ها که همه تولید تخیل ، تفکر و واقعیت خرده فرهنگ‌های استان هستند می‌توانند اساس ادبیات کودک و نوجوانان دراستان باشند .

وی با اشاره به  ارزش‌هـای ادبیـات کتاب کودک گفت : توجه به محتوای کتاب کودک ،گسترش ۲دنیای خیال و واقعیت و رابطه آنها با هم ، انتقال میراث فرهنگی و ادبی از نسلی به نسل دیگر، ایجاد نگرش‌های مثبت به فرهنگ خود و دیگر فرهنگ‌ها، به دست آوردن تجربه‌های گوناگون فرهنگی و لذت سرگرمی رابرای این گروه سنی به ارمغان می‌آورد.

 لزوم توجه به صفحه آرایی کتاب کودک

این تصویرگر کتاب‌های کودک و نوجوان ادامه داد : کتاب کودک از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که باید در صفحه آرایی و طراحی کتاب کودک مدنظر گرفته شود ، متاسفانه در بسیاری از کتاب‌های کودک این شاخصه ها دیده نمی‌شود .

کاظمی ادامه داد : اصل مهمی که در صفحه آرایی کتاب کودکان باید مدنظر باشد رعایت سادگی و پرهیز از پیچیدگی ، ســفید خوانی، یعنی وجود ســطوح ســفید علاوه بر حاشــیه ها و رعایــت آن در صفحه آرایی کتاب کودک بســیار ضروری اســت از این‌رو نباید صفحات از تصویر و نوشــته کاملا پر شوند و سفیدی نداشته باشند.

وی افزود : صفحه آرایی کتاب کودک باید به القای نوعی نشــاط و ســرزندگی کمک کند و تداعی حالتی جدی و عبوس را نداشته باشد ، در طراحی کتاب‌ کودک ۲ صفحه مقابل هم باید یک تابلو و یک صفحه بزرگ را متناسب با اندازه کودک به نمایش ب‌گذارد و طراح با تخصص خود این ۲ صفحه را به هم پیوند دهد تا به صورت یک تابلوی کامل دیده شوند ؛ یکــی ازروش‌های رایج برای رســیدن بــه این هدف، ادامه تصویــر ازیک صفحه به صفحه مقابل است.

این نویسنده وتصویرگر کتاب کودک از طراحی و تایپ کتاب کودک گفت و افزود : در صفحه آرایی کتاب‌های کودک باید حــروف با تصویر بافته شــده باشد و شــکل ابتدای ســطرها درامتداد تصویر باشــد ، این روش، در صفحه آرایی بســیار کاربرد دارد.

رنگ در طراحی کتاب کودک

کاظمی با بیان اینکه برخی از کتاب‌های کودک از کیفیت رنگ مناسبی برخوردار نیستند گفت : در صفحه آرایی کتاب‌های کودک از زمینه‌های تمام صفحه رنگی برای جذب مخاطب کودک استفاده می‌شود ، این زمینه هــای رنگی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که با تصویرسازی‌ها ترکیب مناسبی داشته باشند و از جلوه آنها نکاهند.

وی افزود : متاسفانه ناشران به دلیل گرانی کاغذ گلاسه که از چاپ و کیفیت مناسبی در رنگ‌بندی حین چاپ برخوردار است، از این کاغذ استفاده نمی‌کنند و همین عامل باعث می‌شود کیفیت کتاب کاهش پیدا کند و از جذابیت آن برای این گروه سنی کاسته شود.

این نویسنده و تصویرگر کتاب‌ اظهار داشت : در صفحه آرایی کتاب کودک علاوه بر طراحی ســاختار کلی ، نیاز اســت که صفحه آرا شــناخت کافی از مفهوم ترکیب‌بندی هنری و بــه طور کلی مبانی هنرهای تجسمی داشته باشد تا بتواند در صفحه‌های کتاب عوامل بصری مطلوبی را خلق کند ؛ جای گذاری درست،‌ برش مناسب تصاویر و تعیین صحیح جایگاه قرارگیری متون در صفحه آرایی کتاب کودک بسیار اهمیت دارد .

کاظمی با بیان اینکه طراح جلد در برقراری ارتباط با جذب کودک مهم است اظهار داشت :شناسایی گروه سنی مخاطب کتاب کودک ،اطمینان از اینکه تصویر جلد پیش نمایش داستان را در اختیار خواننده قرار می‌دهد ، رنگ‌ها مطابق با روال و فضای داستان باشد ، ابعاد کتاب باید متناسب با گروه سنی باشد و  از فونت‌هایی استفاده کرد که دید بصری مناسبی برای کتاب ایجاد کند.

خانواده‌ها در انتخاب کتاب معیارهای یک کتاب مناسب کودک را در نظر بگیرند

وی از جمله اولویت های انتخاب کتاب کودک را نام نویسنده و شاعر، تصویرگر و ناشر عنوان کرد و اظهار داشت : والدین هنگام تهیه کتاب باید تلاش کنند اثری مناسب را در اختیار کودکانشان قرار دهند که از نظر نگارش متون تخصصی و حرفه‌ای در حوزه کودک و نوجوان به چاپ رسیده باشد .

این نویسنده کتاب کودک ادامه داد : تصویرگری کتاب کودک در کنار ادبیات کودک و نوجوان، بخش مستقلی درهنر است که به طور کاملا هدفمند و مخاطب‌شناسانه در راستای این نوع از ادبیات پیش می‌رود و در واقع بخش هنرمندانه کتاب را تشکیل می‌دهد که در انتقال معنا و مفهوم متن بسیار موثر است.

کاظمی ادامه داد :  تصویرگری کتاب که متشکل از گرافیک و نقاشی است دستاوردی است که پیوستگی دائم با متن دارد و همیشه مبتنی بر روایت و قصه است ، چرا که مخاطب آن تصاویر، کودکان هستند .

کمبود کتاب کودک در مدارس 

این نویسنده و تصویرگر کتاب کودک اظهار داشت : کتابخانه های مدارس با کمبود کتاب کودک مواجه هستند ، به دلیل اینکه دغدغه آنها مطالعه و بالابردن سرانه مطالعه آزاد برای دانش آموزان نیست ، بسیاری از کتابخانه‌های مدارس، کتاب جدید و به‌روز ندارند و علاوه بر آن کتابداران حرفه‌ای که با این حوزه آشنایی داشته باشند هم در مدارس حضور ندارند  تا دانش‌آموزان را به کتابخوانی علاقه‌مند کنند .

وی افزود : باید کتاب و کتابخوانی را در مدارس به یک فرهنگ تبدیل کنیم که دانش آموزان با توجه به علاقه‌مندی های خود به دنبال مطالعه کتاب بروند و از مدرسه مطالبه کتاب‌های به روز و موضوعی را داشته باشند .

روزملی ادبیات کودک و نوجوان

کاظمی با اشاره به روز ملی کتاب در تقویم ملی کشور اظهار داشت : هجدهم تیرماه  روز درگذشت «مهدی آذریزدی»  روز ادبیات کودک و نوجوان در تقویم رسمی کشور ثبت شده است ، پیشنهاد می‌کنم در این روز از طریق سازمان‌ها و اداراتی که امکان نشر ، توزیع و ... را در اختیار دارند فعالیت بزرگی دراین زمینه به مدت یک هفته انجام دهند تا کمکی به افزایش سرانه مطالعه و فرهنگ سازی در حوزه کتاب کودک کنند .

مهدی آذریزدی مؤلف مجموعه کتاب‌های "قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب" و "قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن" است که جلد نخست آن در سال ۱۳۳۶ انتشار یافت.

انتشار هشت هزارو۹۰۰ جلد کتاب کودک در سال گذشته

این نویسنده و تصویرگر کتاب کودک با اشاره به روند انتشار کتاب کودک در کشور اظهارداشت : بر اساس آمار موجود  در سال گذشته ،  پنج هزارو ۳۳۰ جلد کتاب ترجمه و سه هزارو ۶۵۰ جلد کتاب تالیفی کودک در کشور منتشر شده است که این تعداد نسبت به سال ۱۳۹۷ ، ۱۱‌درصد رشد در حوزه ترجمه و ۵۵ درصد کاهش چاپ کتاب‌های تالیفی را نشان می دهد و این مسئله می‌تواند زنگ خطری برای حوزه کتاب کودک در کشور باشد.

کاظمی افزود : بخشی از آینده کشور به فرهنگ مکتوب بستگی دارد و تولید این بخش با مخاطرات جدی مواجه شده است ، بنابراین باید به این نکته توجه کرد که حمایت از نشر کتاب کودک به نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده نشر بزرگسال و حتی جامعه است .

وی ادامه داد : در بسیاری از کشورهای جهان مطالعه کتاب‌های غیردرسی امری نهادینه شده و کتابخوانی از دوران کودکی آموزش داده می‌شود در حالی که در ایران متاسفانه چنین آموزش‌هایی وجود ندارد و بیشتر تکیه بر مطالعه کتاب‌های درسی است و هدف، گذراندن امتحانات و موفقیت در امور تحصیلی است که این کار به تدریج کودکان و نوجوانان را از علاقه به مطالعه دور می‌کند.

کاظمی خاطرنشان کرد : ادبیات کودک را باید جدی گرفت ، و باید برای این نسل قدمی جدی برداشت تا کمکی به ادبیات کودک کرده باشیم ؛ بهتر است مسئولانی که برای ادبیات کودک تصمیم می‌گیرند کارشناس ادبیات کودک بوده و جدی بودن آن را باور داشته باشند.