خوزنیوز/ طاهره عیدی زاده: پدیده ریزگرد‌ها که از آن تحت عنوان مه‌مان ناخوانده یاد می‌شود و هر از گاهی استانهای جنوب و جنوب غربی کشور را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد كه در اثر عوامل مختلفی از قبیل خشک سالی، ساخت سد‌ها و انتقال آب کارون به شهرهای دیگر کشور، عدم مالچ پاشی در نقاط مرزی کشور و... دانست.

آقای رئیس جمهور، خوزستان هم خوشحال شد و هم گریست

با روی کار‌ آمدن دولت یازدهم حسن روحانی در نخستین جلسه هیات دولت و حتی پیش از استقرار کامل دولت مسئله نجات دریاچه ارومیه و لزوم توجه جدی به آن را مطرح کرد در نتیجه کارگروه مشترکی با عضویت وزیر نیرو، وزیر کشور، وزیر کشاورزی و رییس سازمان حفاظت محیط زیست با مسوولیت وزارت نیرو برای نجات دریاچه ارومیه تشکیل شد.

براین اساس ۲۰ شهریور ۹۲ وزارت نیرو با صدور فراخوانی و با توجه به اقدام‌های برنامه ریزی شده و انجام شده پیشین در مورد دریاچه ارومیه از تمام صاحبنظران درخواست کرد تا طرح‌های پیشنهادی خود را مطرح کنند و نظرهای مشورتی را نیز در مورد طرح‌های ارائه شده در سامانه‌های مذکور اظهار کنند. کارگروه نجات دریاچه ارومیه موظف شده در عرض دو ماه نتایج بررسی‌های خود را به دولت و مجلس اعلام کنند.

حسن روحانی قبل از پیروزی در انتخابات و در مصاحبه‌های انتخاباتی خود گفته بود: دریاچه ارومیه فقط یک واقعیت زیست‌محیطی نیست، بلکه با هویت، احساسات و عواطف مردم عزیز آذربایجان گره خورده است.


گلایه اساسی از مسئولین و خصوصا رئیس جمهور منتخب این است که فریاد چند ساله مردم و مسئولین استان خوزستان در خصوص فاجعه‌های زیست محیطی موجود چرا تا کنون به جایی نرسیده است و سوال اصلی اینجاست که فاجعه‌هایی نظیر آلودگی آب شرب، هجوم ریزگرد‌ها، خشک شدن تالاب‌ها، بروز و تشدید بیماری‌ها، شوری آب کارون به خاطر وجود معدن موسوم به تپه‌های نمکی در دریاچه این سد و انجام اقدامات غیر کار‌شناسی در این پروژه عظیم کشوری و... آیا آستانه لازم را قرار گرفتن بمب زیست محیطی خوزستان در دستور کار دولت کسب نکرده‌اند؟

خوزستان هنوز می‌جنگد، این بار با واژه زالو وار محرومیت بر بلندای پیکرش

 یک بررسی کوتاه در خصوص معضلات ایجاد شده توسط ریزگرد‌ها لیستی بلند بالایی از بیماری‌ها را در مقابل کار‌شناسان قرار می‌دهد که یک تخمین سرانگشتی در مورد ابعاد فاجعه آمیز این بحران زیست محیطی را به چیزی مانند یک جنگ شبیه می‌سازد.

 عفونت‌های دستگاه تنفسی، ایجاد حساسیت‌های آلرژیک، ایجاد بیماری‌های مزمن ریوی، اثرات مضر آلودگی هوا بر افراد سالم و افراد مبتلا به بیماری‌های چشمی، ضرر صد چندان ریزگرد‌ها برای سلامتی مصدومان شیمیایی و یادگاران جنگ تحمیلی که عموما در استان‌های جنوبی و غربی کشور زندگی می‌کنند، تاثیر بر بیماری‌های گوارشی، تأثیر بر ناباروری زنان و عقیمی مردان، افزایش سقط جنین در استان‌های جنوبی و... از جمله مشکلاتی است که تاثیر ریزگرد‌ها بر آن‌ها توسط کار‌شناسان تایید شده است.

مردم خوزستان با وجود قرار گرفتن در یکی از استراتژیک‌ترین استان‌های کشور و نشستن بر روی گنج عظیمی از ثروت خدادای به نام نفت، وجود مکان‌های مهم باستانی و مذهبی و گردشگری در جهت توسعه توریسم، امکان کشت چهار فصل محصولات کشاورزی و وجود منابع آبی عظیم کشاورزی، امکان مراوده اقتصادی، تجاری، گردشگری و توریسم درمانی با کشور هم مرز عراق و همسایگان حوزه خلیج فارس، وجود صنایع دستی متنوع و کاربری و... همچنان با واژه محرومیت به معنای واقعی کلمه دست و پنجه نرم می‌کند.

اهواز شهر تنفس ممنوع، بوی بد هوا ناشی از تولید الکل

سید شریف حسینی نماینده مردم اهواز در شهریور ۹۱ در مصاحبه با رسانه‌ها در خصوص بوی بدی که در مناطق مختلف شهر اهواز منتشر می‌شد گفته بود: سازمانهای متولی باید از مدت‌ها قبل وارد این ماجرا می‌شدند و منشا این بو را پیدا می‌کردند با این حال ما متوجه شده‌ایم این بو شبیه‌‌ همان بویی است که در خرمشهر متصاعد می‌شود و منشا آن الکل است و نتیجه پیگیری‌ها به این نتیجه ختم شد که این بو ناشی از فعالیتهای به دست آورن الکل از ساقه محصول نیشکر در جاده آبادن و خرمشهر است که بوی تند ناشی آن به مناطق مسکونی اهواز به خصوص آنهایی که به اینجاده نزدیک هستند می‌رسد.

با این حال تا کنون و در این تاریخ که شهریور ماه ۹۲ در شرف اتمام است هیچ تمهیدی از سوی مسئولین ذیربط برای این مشکل اندیشیده نشده است و شهروندان اهوازی همچنان با بوی بد هوا علاوه بر گرمای بالای ۵۰ در. جه تابستان، شرجی و فاجعه ریزگرد‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.

آلودگی ریزگرد‌ها به اورانیوم تایید شد

وجود شرایط غیر عادی و بحرانی در کشور عراق که یکی از مراکز بحران زیست محیطی در خصوص خشک شدن تالاب‌ها و توسعه ریزگرد‌ها است باعث آلوده شدن این ریزگرد‌ها به انواع و اقسام بیماری و انتقال آن به کشور ما و خصوصا استان خوزستان می‌شود.

در خردادماه ۹۲ یک عضو کمیسیون کشاورزی٬ آب و منابع طبیعی با انتقاد از بی‌توجهی مسئولان نسبت به نفوذ روزافزون ریزگرد‌ها به داخل مرز‌های ایران٬ نسبت به آلوده بودن ریزگرد‌ها به موادی نظیر اورانیوم (برجای مانده از کاربرد سلاح‌های شیمیایی حمله آمریکا به عراق) ٬ هشدار داد.

عباس پاپی‌زاده تأکید کرد: ریزگرد‌ها بیش از ۱۴ استان کشور را درگیر خود کرده و لطمات جدی را به اقتصاد و سلامتی مردم شهر‌های مختلف کشور وارد کرده ‌است. در ابتدای پیدایش پدیده ریزگرد‌ها، هر چه مردم استان‌هایی نظیر خوزستان در اینباره اعتراض می‌کردند٬ اعتراضشان راه به‌جایی نمی‌برد و مسئولان تنها زمانی به فکر حل این مشکل افتادند که این پدید دامن شهر‌های نظیر تهران را نیز گرفت.

مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان: بیش از سه میلیون هکتار از تالاب‌های خوزستان خشک شده
به گفته «احمدرضا لاهیجان‌زاده» در نخستین همایش منطقه‌ای آبشار شوی در دزفول، بیش از سه میلیون هکتار از تالاب‌های خوزستان خشک شده و دمای استان سه درجه افزایش یافته است.

وی همچنین گفته است: مهم‌ترین تالاب‌های خوزستان تالاب بین المللی شادگان، تالاب هورالعظیم، بامدژ و تالاب می‌انگران ایذه هستند که خشک شدن تالاب هورالعظیم یکی از دو فاجعه بزرگ زیست محیطی جهانی در سال ۲۰۰۰است و تا کنون به کانون تولید ریزگرد در منطقه تبدیل شده است. خشک شدن این تالاب‌ها باعث ایجاد بادی با سرعت سه متر بر ثانیه می‌شود که در ‌‌نهایت موجب بلند شدن ریزگرد‌ها از این منطقه و سرازیر شدن آن‌ها به سمت ایران می‌شود.

در استان خوزستان به علت کمی ارتفاع آب دریا در قسمتی از کرانه‌ها (بین اروند رود تا رأس تویشه) و جریان رودخانه‌ها، در بعضی نقاط باتلاق‌های وسیعی ایجاد می‌شود که به علت دارا بودن آب دائمی و وجود گیاه نِی به مقدار زیاد، «هور» نامیده می‌شود.

یکی از این تالاب‌ها، هورالعظیم یا (هور الهویزه) است که به عنوان بزرگ‌ترین هور استان خوزستان در دشت آزادگان واقع است و از آب‌های کرخه، دویرج و اروند رود تشکیل می‌شود. این هور دارای ۱۰۰ کیلومتر طول و ۱۵ الی ۷۵ کیلومتر عرض است. هورالظعیم که یک‌ سوم در ایران و دو سوم آن در عراق واقع شده، از غرب به وسیله رود دجله و از شرق به وسیله جلگه همواری در خاک ایران محدود است. هور الظعیم یکی از زیستگاه‌های حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال، روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیربت و انواع ماهی کپور از جمله حیات ‌وحش منحصر به فرد این تالاب هستند. بیشترین تعداد پرنده‌های در معرض خطر در این تالاب بسر می‌برند و این تالاب از نظر حجم و نوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است. یکی از کارکردهای مهم تالاب، جلوگیری از طوفان شن و گرد و خاک است. تالاب‌ها میزان رطوبت را بالا می‌برند و خشک شدن هور العظیم در ایران و در عراق میزان وقوع طوفان‌های شن را در سال‌های افزایش داده و سبب شده است این استان در ۳ سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود ۲۱ برابر استاندارد مواجه شود.


کسی مواظب هور العظیم نبود

بعد از آنکه کمیسیون اقتصادی دولت در سال ۸۷ با این توجیه که هورالعظیم میدان مشترک نفتی ایران و عراق است با واگذاری بیش از هفت هکتار از اراضی محدوده تالاب هورالعظیم به وزرات نفت موافقت کرد مخالفتهایی با این واگذاری و تخریب یکی دیگر از تالابهای جنوب ایران آغاز شد.

معاون وقت سازمان محیط زیست در گفتگو با خبرنگاران از مجادله دائم با مدیران نفتی برای جلوگیری از تخریب تالاب و برداشت نفت از بستر هورالعظیم در دوران تصدی‌اش بر معاونت محیط طبیعی خبر داده بود و البته در تارنمای اینترنتی‌اش نیز از ایرانیان خواسته بود «مواظب هور العظیم باشند.»


بر اساس مصوبه وزیران در سال ۸۷ به نقل از ایسنا عضو کمیسیون اقتصاد که به وزارتخانه‌های نفت و جهاد کشاورزی ابلاغ و رونوشت آن برای سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شده است، میزان ۷۵۲۰ هکتار از اراضی ملی پلاک‌های ثبتی ۲۲۹۰ و ۲۸۱۵ و ۲۸۱۳ و ۲۱ اصلی واقع در دشت آزادگان - استان خوزستان جهت عملیات حفاری با رعایت قوانین زیست‌محیطی به مدت ۵ سال در اختیار وزارت نفت قرار می‌گیرد که پس از قطعیت استخراج نفت، بهره‌برداری از محل هر یک از چا‌ه‌های استخراج نفت با شعاع ۲۵۰ متر از نقطه استخراج به مدت ۳۰ سال به وزارت نفت واگذار می‌شود.

به گفته لاهیجان‌زاده در سال ۹۰ شرکت نفت ۱۲ نفر شاغل در هسته‌های زیست محیطی در تالاب هورالعظیم را اخراج کرد که با این اقدام سکوت اطلاعاتی در تالاب هورالعظیم به وجود آمد که این امر نتیجه بی‌اعتنایی شرکت نفت به قوانین و مقررات بود. همچنین نقاط متعددی از محدوده تالاب بویژه در بخش شمالی تخریب شده و این در حالی‌است که هیچ‌گونه هماهنگی برای فعالیت در این قسمت‌ها با محیط ‌زیست صورت نگرفته و این تخریب‌ها همچنان ادامه دارد.


به گفته برخی مدیران محیط زیست خوزستان، تخریب مناطق تالابی و قطعه قطعه کردن تالاب، عدم ارائه برنامه‌های احیایی، جلوگیری از ورود آب به مخازن و ممانعت از تبادل آبی، استقرار واحدهای غیرمجاز اغلب در قسمت شمال تالاب، عدم مدیریت پسماند‌ها و فاضلاب‌ها در محیط تالابی، آتش‌زدن حوضچه‌های نفتی در تالاب و تخلیه پسماندهای نفتی در محدوه تالابی از جمله تخلفات میدان نفتی آزادگان در هورالعظیم بود.

در تازه‌ترین اقدام سومین جلسه مشترک مجریان پروژه‌های نفتی غرب کارون و اداره کل حفاظت محیط زیست استان خوزستان در محل تالاب هور العظیم برگزار شده است.

به گزارش روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان: احمدرضا لاهیجان‌زاده مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان در جریان بازدید از تالاب هورالعظیم و حوضه نفتی آزادگان در سومین جلسه مشترک مجریان پروژه‌های نفتی غرب کارون با بیان این مطلب که تالاب هورالعظیم یک ثروت ملی با اهمیت جهانی است و هزاران سال قدمت دارد، گفت: مردم این منطقه می‌توانند صد‌ها سال دیگر هم از مواهب این تالاب که ثروت طبیعی است بهره‌مند شوند.

وی با بیان اینکه تالاب قابل قیمت گذاری نیست در خصوص فواید این تالاب نظیر تاثیر مثبت بر کاهش پدیده گرد و غبار، ارتقاء سطح معشیت و اقتصاد منطقه، مباحث گردشگری، شیلات، دامداری، تنوع زیستی، مهاجرت پرندگان و بسیاری از پتانسیل‌های این تالاب مطالبی بیان نمود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در خصوص فعالیت‌های نفتی در این تالاب گفت: به منظور کاهش آسیب به تالاب و استخراج نفت در این حوزه تمهیدات لازم دیده شده که در آن با احداث پل‌های متعدد، تبادل آبی بین قسمت‌های مختلف تالاب برقرار می‌گردد. وی همچنین از جانمایی وآماده شدن مکانی در خارج از محدوده تالاب جهت دفن گل حفاری به روش مدرن خبر داد.

مساحت این تالاب در فاصلة‌ زمانی حدود ۲۰ سال (۱۳۶۷-۱۳۴۵) بین ۵۶۰ هزار تا ۴۵۰ هزار هکتار گزارش شده است. به دلایل مختلف به مرور زمان بخش وسیعی از آن خشک شده و در سال ۱۳۷۰ وسعتی معادل ۳۱۰ هزار هکتار داشته است. تاکنون ۶۷ درصد از مساحت تالاب از بین رفته و در حال حاضر مساحت کل تالاب ۱۰۲ هزار هکتار است. بنا به اظهار کار‌شناسان بروز خشک سالی‌ها، محدود شدن منابع آب بالا دست و استفاده از آب برای مصارف کشاورزی از علل کاهش محدوده تالاب اعلام شده است.