بعضی ها بر اين اعتقادند که جهت گيرها در استان خوزستان فاقد يک راهبرد مشخص است يا به تعبيری مادر استان خوزستان اولويت های خود را مشخص نکرده ايم و نمی دانيم به کجا می خواهيم برويم . بعضی معتقدند مديريت اجرايي بدون مشورت گرفتن از صاحب نظران همواره راه خود را با آزمون و خطاطی کرده است و اجرا از تئوری و نظر به جدا افتاده ساده تر اينکه ارتباط معنی داری بين دانشگاه و اجرا وجود نداشته است ، از طرفی بعضی ها بر اين باورند که عدم يکنواختی قومی و وجود باورها و آداب و رسوم متفاوت و طرز تلقی های مختلف از مسائل اجتماعی و اقتصادی بر آيند حرکت به جلو را در استان پايين می آورد و در نهايت عده ای هم جاذبه های بعضی از مناطق کشور را عامل فرار سرمايه های انسانی و نقدينگی از استان می دانند که منجر به عقب ماندگی استان خوزستان می شود . به نظر ما همه ديدگاههای بالا به نوعی درست است اما اگر بخواهيم جمع بندی از نظرهای مختلف داشته باشيم می توان گفت که چهار عامل در عقب افتادگی استان موثر بوده اند که اتفاقا اين چهار عامل چهار ويژگی برجسته استان خوزستان می باشند يعنی چهار ويژگی که بايستی به عنوان موتور حرکت استان باشند به عنوان عوامل بازدارنده عمل می کنند.

اين چهار ويژگی عبارتند از :
1 ـ مرزنشينی ؛ استان خوزستان دارای بيش از چند صد کيلومتر مرز آبی و خشکی با چندين کشور حاشيه خليج فارس و ارتباط با آبهای آزاد جهان می باشد اما اين ويژگی نه تنها به اقتصاد استان در جهت صادرات و واردات رونق خاصی نبخشيده بلکه به عنوان يک تهديد بوده است به طوری که همواره شرايط را برای سرمايه گذاری در استان با خطر مواجه کرده است و 8 سال جنگ تحميلی و خسارت وارد شده به زيربناهای اقتصادی در استان بر کسی پوشيده نيست . يعنی در عمل استان خوزستان سپر بلای کشور شد ولی هرگز معادل آسيب های وارد آمده به استان توجه نشد و اين مساله منجر به فرار بسياری از شرکتها و تجار و سرمايه گذاران به ساير نقاط کشور شد و اين موضوع در محاسبات برای بازسازی در نظر گرفته نشد بلکه اعتبار بازسازی فقط به جاهايي که به لحاظ فيزيکی آسيب ديده بود تعلق گرفت و بسياری از مسائل روانی جنگ که منجر به عدم رغبت سرمايه گذاران و بالا رفتن ريسک سرمايه گذاری شد در نظر گرفته نشد .
2 ـ تنوع قومی ؛ تنوع قومی می تواند يک ويژگی مثبت برای استان خوزستان باشد چرا که اين تنوع باعث تعامل و رقابت جهت بهبود شرايط اقتصادی می تواند عمل کند به طوری که هر قوم برای اينکه از نظر شاخص های زندگی از ديگر عقب نماند تلاش خواهد کرد تحصيل کرده های بيشتری داشته باشد ، محيط زندگی اش پاکيزه و سالم باشد و اين موارد نيازمند صرفه جويي و پس انداز بيشتر می باشد اما اين تنوع قومی کمتر تبديل به رقابت مثبت شده است و بيشتر تبديل به تعارض و همديگر را به عقب کشيدن شده است در صورتيکه در قالب برنامه های فرهنگی می توان اين تعارض را به تعامل مثبت در جهت بهبود و پيشرفت مکان گرفت .
3 ـ آب و هوا ؛ شرايط اقليمی استان با دمای متفاوت و مناسب زمينه را برای سرمايه گذاری مختلف در بخش کشاورزی و صنعت فراهم کرده است اما اين شرايط آب و هوايي که يک ويژگی مثبت برای سرمايه گذاری است به عامل بازدارنده و به عنوان عامل در جهت فرار سرمايه اعم از انسانی و نقدينگی عمل می کند معمولا افراد  ماهر و کارآفرين که به نحوی سرمايه ای به هم می زنند در نقاط ديگر کشور اقدام به خريد ملک و زمين می کنند و بجای اينکه از گرمای خورشيد در جهت سرسبزی استان استفاده کنيم و بجای اينکه از گرمای خورشيدی انرژی استحصال و از اين طريق آب را از عمق زمين بيرون آورده و زمين لم يزرع را کشت کنيم و سرسبز نماييم اقدام به انتقال خانواده خود به سرزمينی ديگر می کنيم ، در حاليکه خوزستان حداقل 6 ماه از سال بهترين آب و هوای کشور را دارد و مابقی آن بهترين شرايط را برای ايجاد کشت و صنعت های مختلف و توليد شکر ، خرما ، مرکبات و صيفی جات را دارد ، اگر آب و هوا که بعضا باعث افزايش هزينه در سبد خانوار می شود بنحوی در سطح ملی برای آن اقدامی شود نه تنها افراد اقدام به انتقال سرمايه خود نمی کنند بلکه سرمايه گذاری مضاعف هم می نمايند . افزايش هزينه دستمزد هزينه حمل ونقل هزينه نگهداریواستهلاک وافزايش فرار سرمايه ازتبعات عدم استفاده بهينه از شرايط آب وهوايی است
4 ـ نفت و گاز ؛ البته صنعت نفت و گاز اثرات مثبت اقتصادی بسياری برای استان خوزستان داشته و اگر انقطاعی صورت نمی گرفت و صنايع پايين دستی اين صنعت در استان خوزستان شکل می گرفت اين صنعت به تنهايي می توانست مشکل بيکاری را در استان مرتفع نمايد و از طـرفی فرآوری اين ماده حياتی نه تنها صادرات غــير نـفـتی استان بلکه کل کشور را سامان بخشيد. اما به دلايل مختلف از جمله جنگ صنايع پايين دستی اين صنايع به درستی شکل نگرفت، و از طرفی روال زندگی طبيعی مردم را در استان دچار دگرگونی کرده روی اقتصاد کشاورزی تاثير گذاشت بدين نحو که کشاورز را از روی نخل و داخل مزرعه به پشت ميز نشينی کشاند اگر به وضعيت صادرات خرما در سال 53 دقت شود دقيقا متوجه تاثير منفی افزايش قيمت نفت در توليد و صادرات خرمای استان خوزستان خواهيم شد در اين سال با توجه به اينکه قيمت نفت به بالاترين حد خود رسيده بود صادرات خرما تقريبا رها شد و بدين طريق نسلی که روی خرما و نخيلات کار می کرد به نگهبانی و پشت ميز نشينی در صنعت نفت روی آوردند و از طرفی ديگر اختلاف سطح درآمد در صنعت نفت و ديگر بخشهای اقتصاد استان باعث تغيير ذائقه بخشی از مردم شد و زندگی در ساير جاهای کشور را به زندگی در خوزستان ترجيح دادند و در نهايت اين اختلاف درآمد به افزايش قيمت ها در استان دامن زد به طوری که کسانی با درآمد بالا قدرت خريد بيشتری داشتند و اين قدرت خريد بيشتر تقاضای بيشتر را بوجود آورد در حالي که ساير بخشهای اقتصادی متناسب با اين بخش نبودند فشار مضاعفی را تحمل کرده و می کنند .    

چه بايد کرد

اول از هر چيز بايد « امنيت سرمايه گذاری » ايجاد کرد تا سرمايه از استان به ساير مناطق منتقل نشود؛ يعنی تثبيت شرايط فعلی و جلوگيری از فرار سرمايه اعم از نقدينگی و سرمايه های انسانی (کسانی که در استان کارآفرين هستند) يعنی کسانی که علاوه بر ايجاد فرصت شغلی برای خود می توانند برای ديگران هم اشتغال ايجاد نمايند .
دوم ترغيب و تشويق سرمايه گذاران به فعاليت در استان و ايجاد زمينه سرمايه گذاری. روشن است که استان خوزستان از آب شيرين فراوان و زمين مستعد بسيار مناسب برخوردار است بنابراين بايستی زمينهای حاصلخيز زير سدهای استان را به سرمايه گذاران بخش خصوصی واگذارکرد . در حال حاضر نظام بهره برداری از زمينهای کشاورزی استان مناسب نيست . اراضی مستعد کشاورزی در زير سدهای بزرگ يا به صورت سنتی توسط خرده کشاورزهای سنتی با پايين ترين راندمان کشت می شوديا اصلا کشت نمی شود ؛ در صورتی که هر يک هکتار زمين کشاورزی در شمال خوزستان حداقل مخارج يک خانواده را می تواند تامين کند . در مواردی هم که کشاورزی استان موفقيتهای داشته ، صنايع تبديلی متناسب با ظرفيتهای تولید کشاورزی ايجاد نشده است در نتيجه محصولات عمدتا ضايع می شوند . از طرفی  انبار و سردخانه مناسب جهت نگهداری محصولات کشاورزی در استان وجود ندارد که بايستی از طريق بخش خصوصی نسبت به اين امر اقدام نمود .
راه حل ديگر اينکه تسهيلات تکليفی بانکها در استان بايستی با توجه به توانمنديهای منطقه ای يا به تعبيری آمايش سرزمين توزيع شوند نه براساس ملاک محروميت و از سر دلسوزی و ترحم بلکه تسهيلات بانکی به جايي که برگشت سرمايه در آن به سرعت ميسر است ، تزريق شود و در نهايت تسهيلات به افراد توانمندی که قابليت انجام کار را دارند و مناسب با تسهيلات از آورده مناسبی برخوردار هستند ، داده شود؛ در غير اينصورت تسهيلات به انبوه سوله های غير فعال تبديل خواهد شد که تا به حال چنين سياستی موفق نبوده است و رقم های نجومی از سپرده های مردم نزد بانکها عملا بدون اينکه تبديل به توليد و اشتغال شوند معطل مانده اند .
با توجه به اينکه کشور عراق عمده واردات خود را (5 ميليون تن کالا ) از طريق بندر عقبه اردن وارد می کند و بسيار برای اين کشور به صرفه است که از طريق بنادر خوزستان اقدام کند اگر فقط 3 ميليون تن کالای کشور عراق از بنادر استان وارد شود نياز به 15 هزار کاميون جهت حمل و نقل اين مقدار کالا لازم است که می تواند بخش قابل توجهی از بيکاری را مرتفع نمايد .
مساله ديگری که قابل توجه است ايجاد شبکه های آبياری زير سدها بالاخص سد کرخه است اگر بتوان در قالب رديف طرح احيا و توسعه زمينهای کشاورزی استان که در زمان جناب آقای مهندس مقتدايي پایدار شد مبلغ قابل توجهی جهت ايجاد اين شبکه ها تخصيص گرفت اقتصاد کشاورزی استان متحول خواهد شد .
مساله ديگر اينکه تقريبا صنعت جهانگردی با توجه به ظرفيت های عظيم باستانی در استان خوزستان بدون متولی است و طلب می کند اين صنعت به صورت ويژه مورد توجه قرار گيرد در اين صورت صنعت هتل داری هم رونق خواهد گرفت و سرمايه گذار بخش خصوصی ترغيب خواهد شد در اين زمينه سرمايه گذاری کند .
مساله ديگر توجه ويژه به فضای سبز در استان می باشد با توجه به آب کافی در استان زمينه براس سرسبز کردن استان فراهم است اين سرسبزی روی هوای استان تاثير خواهد گذاشت و در نتيجه شرايط آب و هوايي که همانطور که گفته شد نه تنها به عنوان يک عامل منفی بلکه به عنوان يک عامل و ويژگی مثبت عمل خواهد کرد در نتيجه فعال کردن نهضت سبز در استان از ضروريات می باشد ، بقول ناصر خسرو شاعر معروف قرن پنجم وقتی از اطن ديار در آن زمان عبور می کرد نقل به مضمون گفته است که « طول استان را سفر کردم از انبوه درختان خورشيد را مشاهده نکردم » پس خاک و هوا و آب استان مناسب درخت و درختکاری است ، طبعا در آن شرايطی که آن شاعر بزرگوار گذر کرده نبايستی در فصل تابستان گرما از 35 و يا 40 درجه بالاتر برود .
مساله ديگر توزيع اعتبارات عمرانی و تسهيلات بانکی است ؛ به نظر ما اين اعتبارات و تسهيلات اگر براساس محروميت و ضريب بيکاری توزيع شود بدين معنی است که ما اعتبارات و تسهيلات به جايي تزريق کرده ايم که امکان بازگشت سرمايه در آن کم است پس بايستی ضمن توج به مناطق محروم عمده تسهيلات به مناطقی داده شود که توجيه اقتصادی دارد و امکان توليد و اشتغال و بازگشت سرمايه وجود دارد و از طرفی فشار را از روی دوش بانکها کم کنيم تا بانکها بتوانند سپرده های مردم را در  مناطقی که امکان بازگشت سرمايه وجود دارد تزريق نمايند البته ايجاد کشت و صنعت های بزرگ و تغيير نظام بهره برداری در استان ، روی آوردن به صنايع تبديلی کشاورزی ، استفاده از انرژی خورشيدی ، و ايجاد صنايع پايين دستی صنايع جانبی و صنعت نفت و گاز هم می توانند به عنوان سياستهايي در دستور کار قرار گيرند که در ادامه به آنها خواهيم پرداخت.

ميراث فرهنگی

کشور مسلمان مالزی بيش از 80 ميليارد دلار درآمد ارزی دارد که 80 درصد اين درآمد يعنی حدود 64 ميليارد دلار آن از قبل صنعنت گردشگری است با اينکه مالزی تقريبا فاقد ميراث فرهنگی قابل توجهی است در صورتيکه بعضی از شهرهای استان خوزستان دارای قدمت 7 هزار ساله هستند و می توان در صورت محيا بودن شرايط و سرمايه گذاری در اين بخش نه تنها برای کل بيکاران استان بلکه برای کل کشور ايجاد اشتغال نمود قابل توجه اينکه اينکه اين درآمد ارزی برابری می کند با کل درآمد حاصل از فروش نفت خام کشور ما ، از طرفی استان خوزستان با قريب 13 رودخانه آب شيرين و خاک مستعد وجود چندين سد و وجود آب و هوای مناسب کشت های صنعتی می تواند قطب کشاورزی کشور باشد اما اراضی کشاورزی از حالت يکپارچگی در اثر نظام ارث بری تکه تکه می شوند و توجيه اقتصادی خود را از دست می دهند و مضافا بهره برداری از اين اراضی در اثر گران شدن نهاده های کشاورزی و عدم توان کشاورزی خرده پا به حداقل می رسد .