شته گندم از آفت‌های بسیار خطرناک برای محصلات کشاورزی از جمله جو و گندم است که هر ساله در اواخر بهمن و اسفند ماه، در خوزستان شایع می‌شود.

آفتی که شاید با شیوعش بسیاری از مزارع را با سرعت در می‌نوردد و خسارت‌های جبران ناپذیری را به مزارع وارد می‌کند، این آفت بیشتر در اواخر اسفند و بهمن ماه سال جاری در خوزستان شایع می‌شود و بسیار کشاورزان از مواجه شدن با این آفت خانمان‌سوز هراسان هستند.

این آفت که با شته‌های بسیار کوچک در مزارع به سرعت توسعه می‌یابد محصول را به سرعت نابود می‌کند و این مسئله باعث می‌شود تا مبارزه با این آفت نتواند تاثیر چندانی بر میزان خسارت وارده به مزرعه داشته باشد و به این دلیل تنها راه مبارزه با این آفت نامساعد کردن شرایط ایجاد این شته است.

*گرما اصلی‌ترین عامل برای ایجاد شته گندم

یک کارشناس خبره در بخش کشاورزی در این زمینه اظهار داشت: اصلی‌ترین عامل برای ایجاد شته گندم گرمای اواخر فصل سرماست و به این دلیل باید در اواخر اسفندماه که هوا گرم می‌شود به شدت مواظب مزارع گندم و غلات بود که در معرض این آفت هستند.

محمدرضا توسلی با اشاره به نام‌های این آفت افزود: این آفت به شته روسی نیز معروف است زیرا نخستین بار در کشور روسیه گزارش شده است و پس از آنجا در آفریقا نیز مشاهد شد و زمانی که در غلات آمریکا دیده شده خسارت جبران ناپذیر زیادی از نظر اقتصادی و بازار به این کشور وارد کرد.

وی با اشاره به نحوه وارد کردن آسیب توسط این شته به غلات اظهار داشت: این شته ابتدا شیره داخلی برگ غلات را می‌مکد و سپس در این زمینه برگ غلات بویژه گندم را به صورت لوله‌ای درمی‌آورد و در این شرایط عمل فتوسنتز به کندی در گیاه انجام می‌شود و این مسئله به گیاه آسیب وارد می‌کند.

وی با اشاره به زمان رخ‌داد این اتفاق در خوزستان ادامه داد: رخداد این اتفاق در خوزستان اغلب زمانی است که گیاه در مرحله لقاح و عمل‌آوری خوشه است و در این شرایط ناقص انجام شدن عمل لقاح و فتوسنتز باعث نابودی گیاه و کاهش شدید بازده محصول می‌شود و در اکثر مواقع اتفاق افتاده است که هیچ برداشتی از مزرعه شته زده نمی‌شود.

این کارشناس کشاورزی با اشاره به اینکه اصلی‌ترین میزبان این شته گندم و جو است، تاکید کرد: این آفت بیشتر در گندم و جو دیده می‌شود و در شرایط گرم و خشک بسیار رشد زیادی دارد و قدرت تخریب آن چندین برابر می‌شود ولی اگر شرایط میزبانی در مزرعه‌ای و یا شهری مهیا نباشد با اندک بادی امکان دارد که از شهری به شهر دیگر منتقل شود و این شرایط گسترش بسیار سطح تخریب آن را گسترش می‌دهد.

توسلی افزود: سازگاری این آفت با شرایط آب و هوایی بسیار زیاد است، به نحوی که این آفت در شرایط آب و هوایی گرم و خشک و حتی بارانی و مرطوب ماندگاری دارد و بقای خود را تضمین می‌کند و این مسئله باعث می‌شود تا در صورت بروز در مزارع غلات سطح تخریب آن بیش از هر آفتی باشد.

*مواظبت اصلی‌ترین راه است

این کارشناس کشاورزی و زراعت عنوان کرد: اصلی‌ترین راه برای مبارزه با این آفت تشخیص به موقع است و کشاورزان باید در وضعیت گرمای پایان اسفند در مزارع غلات خود حضوری پررنگ‌تر داشته باشند و این مسئله بسیار اهمیت دارد که بازبینی غلات به صورت بسیار ریزبینانه در مزارع انجام شود.

توسلی خاطر نشان کرد: هرگونه تغییر رنگ و حالت در ساقه و برگ غلات بویژه در اواخر اسفندماه باید کنجکاوی کشاورز را درپی داشته باشد و این مسئله باید به بررسی دقیق توسط کارشناسان و یا کشاورزان با تجربه منتهی شود.

کاهش شدید بارش‌های باران در اسفندماه سال‌جاری و گرمای طاقت‌فرسای موجود در خوزستان باعث شده تا مزارع کشت شده گندم دیم به شدت خسارت دیده و این مسئله باعث می‌شود تا حفاظت از گندم‌های آبی به دلیل نیاز داخلی کشور اهمیت بسیار زیادی پیدا کند و بر این اساس باید نسبت به شرایط موجود گندم و جوی استان خوزستان بسیار حساس بود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان در این زمینه اظهار داشت: کشاورزان باید در شرایط کنونی نسبت به آفت شته گندم حساس باشند و اطلاعات مورد نیاز را در این زمینه کسب کنند.

محمدقاسمی‌نژاد تاکید کرد: غلات در خوزستان در سال‌جاری به دلیل نابودی کشت دیم بسیار محدود شده‌است و باید از کشت آبی حفاظت بیشتری شود تا بتوان در این زمینه بیشترین میزان ممکن محصول برداشت شود.

توجه به سلامت غلات، بازبینی مزارع و توجه ویژه به آفت‌ها و آسیب‌های موجود در شرایط کنونی آب و هوایی باعث می‌شود تا خطرات احتمالی از مزارع گندم و جوی استان خوزستان دور شود و در این زمینه باید کوشید تا ظرفیت‌های موجود در بخش کشاورزی استان استفاده کرد و این مسئله تنها با مراقبت ویژه امکانپذیر است.

گزارشگر: مجتبی نارنج‌پور