مدارس هیئت امنايي حق دريافت شهريه را ندارند اما اين مدارس مي توانند مبالغي را برای برگزاري كلاس هاي تقويتي دريافت كنند. با این وجود البته اغلب والدین این روزها برای ثبت نام فرزندان خود در این مدارس با مشکلی به نام دریافت پول اجباری مواجه شده اند که شاید برخی توانایی پرداخت آن را نداشته باشند.

 شوراي عالي آموزش و پرورش در راستاي كمك به اجراي ماده 13 قانون مديريت خدمات كشوري و ماده 144 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور و قانون تشكيل شوراهاي آموزش و پرورش در استانها و شهرستان ها و سياست مدرسه محوري و به منظور ارتقاي كيفيت برنامه هاي آموزشي و تربيتي مدارس، جلب و توسعه مشاركت هاي مردمي و خيران در احداث و اداره امور مدارس، تقويت نظام مديريتي مالي و اجرايي مدارس مبتني بر گسترش عدالت آموزشي و پيمان سپاری مديريت مدارس، آئين نامه مشاركت هاي مردمي به شيوه مديريت هیئت امنايي در مدارس را تصويب کرد.

عليرضا يوسفي رئيس اداره توسعه مشاركت‌هاي مردمي اداره كل آموزش و پرورش استان خوزستان اظهار كرد: مجوز هیئت امنايي شدن مدارس به صورت موافقت اصولي موقت و براي مدت يك سال صادر مي شود و در صورت احراز استانداردهاي لازم به موافقت قطعي تبديل مي شود. در صورتي كه عملكرد مدرسه هیئت امنايي از نظر شوراي آموزش و پرورش منطقه اثر بخش باشد، اداره مدرسه به صورت هیئت امنایی با رعايت مقررات واگذاري مدارس و حفظ حقوق دولت جمهوري اسلامي ايران بلامانع است.

وي بیان كرد: مدير مدرسه موظف است در تابستان هر سال برنامه سال تحصيلي آينده (شامل رئوس برنامه و دلايل توجيهي، برآورد اعتبارات و محل تامين اعتبارات) را تهيه و جهت تصويب به هیئت امنا مدرسه ارائه دهد و پس از تامين منابع مورد نياز آن را اجرا كند و ضمن همكاري و هماهنگي مستمر با هیئت امنا در پايان سال تحصيلي گزارش عملكرد مدرسه را به تائيد هیئت امنا برساند. اركان مدرسه (مندرج در آئين نامه اجرايي مدارس) در چارچوب وظايف خود با هیئت امنا همكاري خواهند كرد و از توانمندي و ظرفيت هیئت امنا براي بهبود و ارتقاي كيفيت فعاليت هاي آموزشي و تربيتي استفاده مطلوب را به عمل خواهند آورد.

يوسفي در ارتباط با منابع مالي مدارس هیئت امنايي گفت: اين مدارس به شيوه هاي مختلفي از جمله ‌اعتبارات دولت در قالب بخشي از سرانه هزينه تمام شده با توجه به مقررات آموزش و پرورش و در قالب قرارداد فيمابين پرداخت مي شود. اين اعتبارات مطابق تبصره 2 ماده 14 قانون شوراهاي آموزش و پرورش مصوب مجلس شوراي اسلامي به صورت كمك تلقي مي شود. هدايا و كمك هاي مردمي داوطلبانه كه در خارج از فصل (موعد) ثبت نام دانش آموزان در چارچوب مقررات ابلاغي آموزش و پرورش دريافت مي شود. وجوهي كه از طريق شوراي آموزش و پرورش شهرستان يا منطقه با توجه به عملكرد موفق مدرسه به صورت تشويقي در اختيار مدرسه قرار مي گيرد. وجوهي كه از ارائه خدمات آموزشي و پرورشي فوق برنامه (اضافه بر برنامه هاي رسمي آموزش و پرورش) دريافت مي شود. هدايا و كمك هاي نقدي و غير نقدي كه از خير يا خيرين دريافت مي شود، اعتبارات را براي اداره بهتر جذب مي كنند.

فعالیت 65 مدرسه هیئت امنایی در خوزستان

وي اذعان كرد: مدارس هیئت امنايي با توجه به ظرفيت خود موظف به ثبت نام از دانش آموزان واجد شرايط با اولويت محدوده جغرافيايي خود هستند و برگزاري آزمون ورودي و تعيين شرط معدل براي گزينش و ثبت نام دانش آموزان غير محلي در مدارس مشمول اين آئين نامه مجاز است. عملكرد هیئت امنا،‌ توسط اداره آموزش و پرورش شهرستان يا منطقه بررسي، ارزيابي و به شوراي آموزش و پرورش شهرستان يا منطقه مربوط گزارش مي شود. چنانچه نتايج اين ارزيابي براي شوراي آموزش و پرورش شهرستان يا منطقه رضايت بخش بود، اقدامات لازم براي تشويق و تداوم فعاليت آن معمول مي دارد و در صورت رضايت بخش نبودن، شوراي مذكور مي تواند نسبت به انحلال آن اقدام كند، در اين صورت وظاي هیئت امنا تا پايان سال تحصيلي به شوراي مدرسه واگذار مي شود.

رئيس اداره توسعه مشاركت هاي مردمي اداره كل آموزش و پرورش استان خوزستان گفت: در سطح شهرستان اهواز نزدیک به 65 مدرسه به صورت هیئت امنایی در شورای آموزش و پرورش اهواز طرح شده که در حال بررسی، پیگیری و انجام مراحل اداری است. در صورت تصویب شورا تعداد  این مدارس تقریباً 50 درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

یوسفی در ارتباط با فعالیت این مدارس گفت: از نظر کارشناسی چنانچه کیفیت آموزش این مدارس بر اساس دستورالعمل ارتقا پیدا کند مدارس بسیار خوبی برای ارتقای آموزشی هستند. ضمناً جامعه نیز از فعالیت این مدارس استقبال کرده است. به عنوان مثال بعضی از مدارس هیئت امنایی پس از تکمیل ظرفیت مراجعان زیادی برای ثبت نام دارند. وجه تمایز این مدارس نسبت به مدارس دولتی در کیفیت بخشی، برگزاری کلاس های فوق برنامه و استفاده از دبیران با تجربه است.

برای سال تحصیل گذشته تعداد مدارس هیئت امنایی که اقدام به پذیرش دانش آموزان به این شیوه کرده اند شامل دخترانه ابتدايي 27 مدرسه با 11 هزار و 183 دانش آموز، پسرانه ابتدايي 21 مدرسه با شش هزار و 797 دانش آموز، دخترانه متوسطه دوره اول 11 مدرسه با دو هزار و 625 دانش آموز، پسرانه متوسطه دوره اول 14 مدرسه با چهار هزار و 72 دانش آموز، دخترانه متوسطه دوره دوم 13 مدرسه با چهار هزار و 484 دانش آموز، پسرانه متوسطه دوره دوم 20 مدرسه با هفت هزار و 405 دانش آموز، هنرستان هاي فني و حرفه اي دخترانه دو مدرسه با 424 دانش آموز، هنرستان هاي فني و حرفه اي پسرانه چهار مدرسه و يك هزار و 691 دانش آموز و هنرستان هاي كاردانش دخترانه دو مدرسه با 489 دانش آموز بودند.

دریافت وجه اجباری در برخی مدارس

یکی از دانش آموزان ناحیه سه اهواز که در مدرسه هیئت امنایی تحصیل کرده معتقد است که مدارس هیئت امنایی تنها اقدام به دریافت پول می کنند و در قبال این مبالغ دریافتی کار خوبی را ارائه نمی دهند. این دانش آموز ادامه می دهد که من و همکلاسی هایa خود حتی نسبت به تدریس معلم کلاسمان اعتراض کردیم اما مدیر نه تنها آن معلم را تغییر نداد بلکه روش تدریسش هم تغییری نداشت.

مادر یکی از دانش آموزان پسری که در یکی از مدارس هیئت امنایی ناحیه یک اهواز درس می خواند نیز گفت: این مدارس مبالغ زیادی را ما دریافت می کنند اما حتی در تجهیز مدرسه مانده اند و معلوم نیست که این مبالغ دریافتی کجا هزینه می شود.

یکی از دانش آموزان دختر نیز می گوید با فعالیت مدارس هیئت امنایی بسیار موافق هستم چرا که تجهیزات عالی و نحوه تدریس این مدارس را از مدارس دولتی متمایز می کند و باعث ارائه عملکرد بسیار خوبی از سوی مدارس فوق می شود. ضمن اینکه تحصیل دانش آموزان در این مدارس باعث ارتقای وضعیت علمی آنها می شود.

پدر یکی از دانش آموزان دختر نیز در خصوص مشکلات این مدارس می گوید: سال قبل مدرسه ای که نزدیک محل سکونت ما قرار داشت یک مدرسه معمولی دولتی بود که دختر مثل سایر دانش آموزان بدون پرداخت هیچ وجهی در آن درس می خواند ولی امسال به ما اعلام کرده اند که این مدرسه به صورت هیئت امنایی اداره خواهد شد و ما باید پولی را برای این کار پرداخت کنیم.

عدنان کروشاوی افزود: پرداخت پولی که مدرسه از ما درخواست کرده است برای من قابل پرداخت نیست زیرا در توان من نیست به همین دلیل اکنون برای تحصیل فرزند خود با مشکل مواجه شده ام و آنها از ثبت نام آن خودداری می کنند از سوی دیگر رفتن دخترم به مدرسه ای دیگر نیز برای ما سخت است به همین دلیل مدیران آموزش و پروش استان باید در این خصوص چاره اندیشی کنند زیرا همه دانش آموزان محل در این مدرسه درس می خوانند و رفتن به مدرسه ای دیگر برای ما سخت و مشکل است.

کاستی هایی در مدارس هیئت امنایی وجود دارد

مدير كل آموزش و پرورش استان خوزستان در ارتباط با مشكلات برخي اوليا و دانش آموزان در خصوص عملکرد این مدارس گفت: اين مدارس در بهترين مناطق هستند كه داراي بهترين فضاها نيز هستند. مديران اين مدارس به طور معمول بهترين معلمان را براي تدريس انتخاب مي كنند و به طور كلي در هر كدام از مدارس استان چه دولتي و چه غير دولتي كم و كاستي هايي وجود دارد. وجود كمبودها به نوع مدرسه (دولتي و غير دولتي)، فضاي مدرسه يا منطقه آن مدرسه ارتباطي ندارد.

وي افزود: طرح مدارس هیئت امنايي يك طرح جديد است و اجراي بسيار مطلوب و بدون كاستي آن زمان خواهد برد. تمام تلاش ما اين است كه بر اساس دستور العمل كار خود را به نحو احسن و با توجه به چارچوب هاي قانوني دستورالعمل انجام دهيم. معمولاً بيشترين برنامه ريزي هاي آموزش و پرورش براي فضاهاي آموزشي در فصل تابستان انجام خواهد شد بنابراين هم اكنون در حال برنامه ريزي براي مدارس خاص به ويژه مدارس هیئت امنايي هستيم تا زمينه رضايت بيشتر مردم و دانش آموزاني كه در اين مدارس مشغول تحصيل هستند را فراهم كنيم.

در هر صورت وزارت آموزش و پرورش یکی از دستگاه های گسترده و پر جمعیتی است که همیشه با مشکل کمبود اعتبارات مواجه هست. معمولاً کم و کاستی های موجود در این وزارت تنها متوجه آنها نخواهد بود و استانداری ها و برخی نهادهای دولتی دیگر نیز باید در تخصیص اعتبار با این وزارت نهایت همکاری را داشته باشند.

شاید یکی از علل حضور پر رنگ خیرین آموزشی و یا مدرسه ساز در چند سال اخیر رسیدن به این مسئله است که سرمایه گذاری موفق در آموزش و پرورش جواب  خواهد داد. البته اجر معنوی این کار نیز برای آنها محفوظ خواهد بود.