خوزنیوز: دکتر ثقه الاسلام فوق تخصص خون و انکولوژی، سرطان معده و علائم آن را این چنین معرفی می‌نماید: سرطان معده ، بیماری بدخیمی است که از بافت پوششی داخلی معده منشاء می گیرد.

این بیماری در مراحل اولیه محدود به معده بوده ولی با گذشت زمان می تواند به اعضای مجاور معده نظیر کبد و روده بزرگ و حتی اعضای دور دست نظیر تخمدان ها دست اندازی و تهاجم کند و در مواردی  منجر به در گیری منتشر داخل شکم و لگن شود. بدیهی است لایه ی عضلانی جدار معده و نیز سیستم لنفاوی آن می تواند درگیر بیماری بدخیم و سرطانی شوند که نام گذاری های متفاوتی داشته و مورد بحث ما نیستند.

در پاره ای از موارد نیز، معده می تواند خود مورد تهاجم بیماری سرطانی در یک عضو دیگر بدن قرار بگیرد.

میزان فراوانی و بروز سرطان معده در کشورهای در حال توسعه و با شاخص های پائین تر بهداشتی فراوانی بیشتری دارد. در گذشته، فراونی زیادی در کشورهای شرق دور نظیر ژاپن داشته است که این امر مرتبط با عادات غذائی ویژه ی مردم در آن مناطق بود. درحال حاضر نیز، فراوانی بیماری در کشورهای آسیائی بیش از کشورهای غربی است. در ایران نیز، متاسفانه این بیماری از فراوانی چشمگیری بر خوردار است، به طوری که مهم ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان به شمار می رود. بروزاین بیماری با بالا رفتن سن افزایش می یابد و بیشترین میزان بروز آن مربوط به دهه های 6 و 7  زندگی است. فراوانی این بیماری در مردها بیشتر است.

 عوامل موثر در بروز بیماری:

اگر چه علت قطعی پیدایش سرطان معده به درستی مشخص نیست ولی آن چه مسلم می باشد اینست که هر عاملی که در طول زمان و به صورت تکرار شونده منجر به تحریک لایه ی پوشش داخلی معده (مخاط) شود می تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. مهم ترین عامل، میکروب ها و قارچ ها هستند که بر روی مواد غذائی با ماندگاری طولا نی رشد می کنند و می تواند در طول زمان منجر به  تحریک مداوم مخاط  معده و ایجاد تغییرات بدخیم در آن شوند.

فرآورده های غذائی نظیر ترشی جات، شوری ها، غذاهای خشک شده و یا دوداندود شده(نظیر ماهی دودی) محیط مناسبی برای رشد میکروب ها و قارچ ها به شمار رفته و مصرف زیاده از حد آن ها می تواند در بروز سرطان معده موثر باشد.

فرآورده های غذایی صنعتی نظیر انواع کنسروها،  سوسیس و کالباس به علت وجود مواد نگه دارنده حاوی عوامل شیمیایی نظیر نیترات می توانند تحریک مخاط معده را ایجاد نموده و در بروز بیماری نقش داشته باشد.

آلودگی دستگاه گوارش با یک میکروب شناخته شده به نام  هلیکوبا کریز از عوامل شناخته شده موثر در بروز سرطان معده است.  متاسفانه آلودگی با این میکروب، به خصوص در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی فردی فراوانی قابل توجهی دارد.

علامت ها و نشانه های بیماری :

سرطان معده سیری تدریجی و موذیانه دارد و در بسیاری از موارد زمانی نشانه دار می شود که پیشرفت زیادی کرده است. مهم ترین علامت در این بیماران کاهش وزن است. کاهش وزن در این بیماری بسیار چشمگیر بوده، به طوری که گاه بیمار نیمی از وزن خود را در مدت زمان کوتاهی از دست می دهد. کم شدن وزن، به میزان بیشر از 10 درصد، در مدت زمان کمتر از 6 ماه و بدون توجیه مشخص، به طور قطع مستلزم پی گیری تشخیصی است. بیماران مبتلا به سرطان معده ممکن است به علت خونریزی خفیف و مداوم از توده سرطانی دچار تغییر رنگ مدفوع شوند. این نشانه در صورتی که مرتبط با مصرف داروهایی نظیرمکمل آهن نباشد، نیازمند بررسی می باشد.

هم چنین این قبیل خونریزی در طول زمان منجر به از دست رفتن ذخیره ی آهن بیمار شده و کم خونی فقر آهن را به دنبال خواهد داشت. در هر بیمارمبتلا به کم خونی، لازم و ضروری است که علت بروز آن ریشه یابی شود و چنان چه کم خونی ناشی از فقر آهن، تشخیص داده شود، بررسی دستگاه گوارش الزامی است. ناراحتی های معمول گوارش نظیر درد و احساس سوزش در بخش های فوقانی شکم، می توانند تنها نشانه های این بیماری باشند. لذا در صورت بروز تکرار شونده نشانه های گوارش، به خصوص در سنین بالای40 سال، بررسی دستگاه گوارش الزامی است. در موارد پیشرفته ی بیماری، استفراق خونی، دردهای منتشر و شدید شکم و لگن، زردی و برآمدگی شکم ناشی از تجمع مایع در شکم و لگن می تواند دیده شود.

 روش های تشخیص بیماری :

این بیماری حتی در مرحل ابتدائی به سادگی با روش های درون بینی (اندوسکپی) قابل تشخیص است. پزشک پس از مشاهده ی هرگونه زخم یا توده ی مشکوک از آن نمونه برداری می نماید و این نمونه ها پس از بررسی توسط آسیب شناس، تفسیر و گزارش خواهند شد. در صورت وجود شواهد بدخیمی در گزارش آسیب شناس لازم است، بیمار جهت تعیین طرح درمان به پزشک فوق تخصص خون و سرطان بالغین مراجعه نماید.

امروزه، از ابزارهای تشخیصی متفاوت نظیر سونوگرافی، سی تی اسکن و آندوسونوگرافی جهت بررسی میزان پیشرفت بیماری و تصمیم گیری شیوه درمانی استفاده می شود.

 درمان بیماری :

جراحی، درمان قطعی سرطان معده است. چنانچه بیماری به دلیلی قابل حذف توسط جراحی نباشد، سایر اقدامات درمانی انجام شده فقط و فقط جنبه ی تسکینی خواهد شد و بیماری علاج پذیر نخواهد بود. این موارد شامل بیمارانی است که یا به لحاظ شرایط عمومی بدن قادر به تحمل تحمل جراحی نیستند و یا این که پیشرفت بیماری در آنها به حدی است که جراحی، بیماری را حذف فیزیکی نخواهد کرد.

همیشه باید بخاطر داشت، حتی پس از یک جراحی موفقیت آمیز مجموعه ای از سلول های بدخیم در بافت های اطراف باقی خواهند ماند که می توانند منشاء عود بیماری شوند. بنابراین در بیشتر بیماران، پس از انجام جراحی، بسته به میزان گسترش تومور اولیه لازم است اقدامات درمانی تکمیلی شامل شیمی درمانی، پرتو درمانی و یا هر دو انجام شود .

در برخی بیماران، با توجه به این که گستردگی بیماری در زمان تظاهر آن به گونه ای است که جراحی را مقدور نمی سازد، ممکن است چند نوبت شیمی درمانی به منظور ایجاد سهولت در انجام جراحی، قبل از عمل انجام شود. در این بیماران ادامه جلسات شیمی درمانی و هم چنین پرتودرمانی در صورت لزوم پس از عمل جراحی صورت خواهد گرفت.

 پیش گیری از سرطان معده :

 توجه به موارد ذیل در پیشگیری از سرطان معده موثر است:

 1 . رعایت بهداشت فردی و هم چنین رعایت اصول در بهداشتی در تهیه و نگهداری غذاها.

 2 . خوردن غذاهای تازه طبخ شده، بهتر است غذاهای به جای مانده از هروعده دراسرع وقت فریز شوند و از نگهداری طولانی مدت غذاها در یخچال و مصرف مجدد آن ها پرهیز گردد.

 3 . وجود سبزیجات و میوه جات تازه به میزان کافی در سبد غذایی روزانه و پرهیز از مصرف بیش از حد چربی های اشباع شده.

 4 . اجتناب از مصرف بیش از حد فرآورده های گوشتی صنعتی نظیر سوسیس و کالباس و نیز انواع کنسروها.

 5 . اجتناب از مصرف بیش از حد چاشنی های نظیر شوریجات و ترشی جات .

در پایان، باید به این نکته توجه داشت: اگرچه سرطان معده یک بیماری خطرناک و مرگ آور بوده و درمان آن دشوار است، ولی چنان چه در مراحل ابتدائی تشخیص داده شود، به راحتی و حتی گاه بدون نیاز به انجام شیمی درمانی و پرتو درمانی قابل درمان است، لذا لازم است هر گونه علامت و نشانه ی غیر طبیعی شامل ضعف و بی حالی مفرط، کاهش وزن، بی اشتهائی، تغییر رنگ مدفوع، دردهای تکرارشونده شکمی و یا خونریزی  واضح گوارش را جدی بگیریم.