این روزها با افزایش استفاده شهروندان از شبکه های اجتماعی، فضای دروغ، تهمت افکنی و نشر اکاذیب به سرعت انتشار یافته و جریان ها یا گروه هایی عمدی یا سهوی در راستای نشر اخبار کذب گام بر می دارند.

دستاوردهای بشر از صنعت و فناوری های نوین علاوه بر منافعی که برای بشر داشته و رفاهی که برای او به ارمغان آورده است، همواره آسیب هایی را نیز به همراه داشته است.

اگرچه بسیاری از ابداعات و نوآوری ها با انگیزه تأمین رفاه و آسایش و تحکیم ارزش های انسانی و برای نیل به کمال شکل گرفت، ولی از سویی نیز به دلیل برخی کج فکری ها و استفاده های نادرست از ابزارهای جدید، این اختراعات، گاه جسم و جان و اخلاق و روان انسان ها را مورد آسیب قرار داده و فرهنگ و اعتقادات و رفتارهای اجتماع را دگرگون کرده است.

اینترنت به عنوان یکی از مهم ترین ابداعات بشر در قرن اخیر، با قابلیت ها و کارکردهای متعدد و گسترده، بخش های مختلف زندگی انسانی را تحت تأثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است و مبنا و هدف اصلی اینترنت، برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان های سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و تبادل اطلاعات است.

اینترنت، کار خود را به عنوان ابزار ارتباط دانشمندان و به ویژه تبادل داده ها و منابع تحقیقاتی، یا به عبارتی برای خلق اجتماع علمی شروع کرد و به مرور زمان توانست خود را تا سطح برقراری ارتباط بین افراد از طریق پست الکترونیکی ارتقاء بخشد.

پس از مدتی، اینترنت به مثابه فضایی جدید برای بسط فعالیت های تجاری در امور نقل و انتقالات مالی، بازاریابی و همچنین ابزار پیگیری برای مصرف کنندگان مورد توجه واقع شد، وبلاگ ها و وب سایت ها، نرم افزارهای گفت و گوی آنلاین و سرویس های پست الکترونیک امکانات جدیدی بود که در پرتو اینترنت و شبکه جهانی وب، در اختیار کاربران قرار گرفت.

در حالی که هنوز هیچ کس تصور نمی کرد که روزی جنبه اجتماعی اینترنت به صورت کاربرد اصلی آن در آید، شبکه های اجتماعی اینترنتی پای به عرصه وجود گذاشت و این موضوع چنان در میان کاربران اینترنتی چنان مورد استقبال قرار گرفت که به جرأت می توان گفت که این شبکه ها از تأثیرگذارترین سرویس های ارائه شده در اینترنت و وب است که در سال های اخیر تحول شگرفی در نظام اجتماعی کشورهای مختلف جهان به وجود آورد.

شبکه های اجتماعی نسل جدیدی از پایگاه هایی است که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه های جهانی اینترنت قرار گرفته است و این پایگاه ها بر مبنای تشکیلات آنلاین فعالیت می کند و هر کدام دسته ای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاص را گرد هم می آورد.

محققان و کارشناسان، شبکه های اجتماعی را گونه ای از رسانه های اجتماعی می دانند که امکان دستیابی به شکل جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده است.

سازماندهی انواع گروه های اجتماعی مجازی، توسعه مشارکت های اجتماعی، به اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها و ایجاد محتوا از سوی اعضاء و تبلیغات هدفمند اینترنتی از اهدافی است که برخی کاربران از این فضا به نفع خود استفاده می برند.

انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، افزایش قدرت تحلیل و تقویت روحیه انتقادی، امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف، شکل گیری و تقویت خرد جمعی، امکان بیان آزادانه ایده ها و آشنایی با ایده ها، افکار و سلیقه های دیگران، کارکرد تبلیغی و محتوایی و ارتباط مجازی مستمر با دوستان و آشنایان نیز از مزایایی است که برای این شبکه ها بیان شده است.

شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذب، تبلیغات ضد دینی و القای شبهات، نقض حریم خصوصی افراد، انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی اجتماع و تأثیرات منفی رفتاری نیز از آسیب هایی است که از سوی کارشناسان به عنوان نقاط منفی این شبکه ها عنوان شده است.

اما آنچه این روزها با وجود استفاده های مفید کاربران از فضای اینترنتی به ویژه اتاق های گفت و گو با آن مواجه هستیم، انتشار اخبار کذب و دروغ با اهداف نا امن نشان دادن فضا برای شهروندان است.

به علت عدم امکان شناسایی هویت واقعی اعضا و نبود امکان کنترل محتوای تولید شده از سوی کاربران شبکه های اجتماعی، یکی از مهم ترین پیامدهای منفی این شبکه ها، شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار کذبی است که از سوی برخی اعضای این شبکه ها و با اهداف خاص و بیشتر، سیاسی منتشر می شود.

استان خوزستان نیز از این فضا در امان نمانده است و کاربران شبکه های اجتماعی نیز روزانه با اخباری مواجه می شوند که بیشتر آنها پایه و منبع موثق ندارد.

روز گذشته در رسانه های اجتماعی نظیر واتس آپ، خبری با موضوع درگیری طایفه ای در اندیمشک و کشته شدن 11 شهروند و زخمی شدن 200 شهروند در این شهرستان به سرعت در میان کاربران منتشر شد.

البته دادستان عمومی و انقلاب اندیمشک از شناسایی و تحت تعقیب قرار گرفتن دو نفر از عوامل نشر اکاذیب در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در این شهرستان خبر داد.

صادق جعفری چگنی در این مصاحبه افزوده بود:این افراد با هدف ‏ایجاد ناامنی و تشویش اذهان عمومی در شهرستان اقدام به انتشار اخبار کذب ‏در فضای مجازی می کردند که با هوشیاری و تلاش دستگاه قضایی شناسایی و تحت تعقیب قضایی قرار ‏گرفتند.‏

اخبار مشابهی نیز طی هفته های گذشته با مضمون تشویش اذهان عمومی در رسانه های اجتماعی منتشر شد که این اخبار نیز از سوی معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان خوزستان تکذیب شد.

حال پرسش اصلی اینجاست که انتشار این اخبار در فضای مجازی و تشویش اذهان شهروندان با چه هدفی انجام می شود و چه دستاوردی برای شهروندان و مردم استان دارد؟

استان خوزستان به واسطه داشتن توانمندی های ویژه در بخش های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری، به شدت به فضای آرام برای فعال شدن سرمایه گذاری و کار اقتصادی نیاز دارد و اگر حتی یکی از این اخبار کذب در دیگر استان ها منتشر شود، آیا جز فرار سرمایه گذار و نا امنی فضا برای توسعه سرمایه گذاری سالم دستاوردی دارد؟

و پرسش مهم دیگر این است که آیا گسترش فضای نشر اکاذیب در رسانه ها، جز بی اعتمادی مردم و شهروندان به اخبار موثق و ایجاد فضای نا امنی در جامعه تاثیر دیگری دارد؟