انسان حواسی دارد که مهمترین و حساس‌ترین آنها، دیدنی‌هاست که از طریق چشم رخ می‌دهد. چشم و نگاه‌هایش در ایجاد اشتغال فکر و قلب نقش اساسی را ایفا می‌کند. چرا که چشم هر چیزی را می‌بیند فکر و قلب آن را تجزیه و تحلیل کرده و در دیدن‌های منفی عقل را می‌رباید. امیرالمومنین علی (ع) درباره چشم می‌فرماید: الْعَیْنُ جَاسُوسُ الْقَلْبِ وَ بَرِیدُ الْعَقْلِ؛ چشم جاسوس دل و قاصد عقل است.(بحارالانوار،ج۱۰۱،ص۴۱)

حس بینایی که از طریق چشم فعال است و مواد اولیه‌ای برای تخیل و تفکر فراهم می‌کند. و شخصیت انسان با همین تخیلات و تفکرات ساخته می‌شود. اگر این مواد خوب و سالم باشند، تفکرات انسان و در نتیجه رفتار او پسندیده خواهد بود و اگر مواد اولیه وارد شده ناسالم باشد، تفکرات و در نتیجه اعمال فاسدی را ارائه خواهد داد. و این اثر وضعی واردات چشم به قلب و جان انسان است.

به این دلیل است که قوانین اسلام انسان را از نگاه‌های زیان‌بخش نهی کرده و هشدار داده تا مراقب چشم خود باشد، تا از راه یافتن به کمالات انسانی باز نماند. قلب و مغز انسان، مرکز بایگانی دیدنی‌هاست. و بعد از دیدن هر چیزی، آن را بازخوانی و تحلیل می‌کند. از این رو نگاه‌های غیر مجاز، به گناهی ویرانگر تبدیل می‌شوند.

وقتی نگاه‌های حرام و آلوده زیاد شود، باعث کاشت دانه انحراف در جان انسان می‌شود و او را به اسارت و ذلت می‌کشاند و از حرکت بسوی درجات و کمالات انسانی بازمی‌دارد. 

در رساله حقوق امام سجاد (ع) حق چشم را، نگاه نکردن به حرام بیان کرده است. که اگر این امر رعایت نشود حق چشم را ادا نکرده‌ایم.

توصیه قرآن کریم

نیالودن چشم به صحنه‌‏های تحریک‌آمیز و گناه‌‏آلود یکی از ویژگی‏‌های مردان و زنان باایمان و باتقوا است که قرآن از آن به واژه "غضّ" یاد کرده است: "قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ ... وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ...  به مردان باایمان و زنان باایمان بگو که چشم‏های خود را فرو خوابانند."(نور،آیات۲۹و۳۰)

لفظ "غضّ" با "غمض" تفاوت دارد. اولی نقصان و کم‌کردن از نگاه و به زیر افکندن آن است و دومی به معنای فروبستن و چشم بر هم نهادن است.

آفت چشم‌چرانی

چشم‌چرانی یعنی نگاه خیره و شهوت‌آلود به نامحرم با انگیزه لذت‌جویی جنسی. چشم‌چرانی، بیماری و عادت ناپسندی است که بصورت مجازی و یا حقیقی رخ می‌دهد.

از آثار شوم چشم‌چرانی، ارضای شهوت بوجود آمده در اثر نگاه و هوس و از راه حرام است. البته گاهی هم ارضای این شهوت میسر نمی‌شود و زمینه‌ساز گرفتاری و بیماری و فشارهای روحی برای فرد خواهد شد.

کسی که برای چشم و نگاه و دیدنی‌هایش مرزی قائل نیست و دائم صحنه‌های مهیج و غیر اخلاقی می‌بیند، دلش پر از آشوب شده و از آرامش فاصله می‌گیرد. و همیشه حالتی عطش‌گونه دارد. پس کسی که چشمش آزاد است، دل و فکرش اسیر می‌شود.

چشم، بسیار شریف و سودمند است و کارکردش همانند دروازه‌ای برای ورود به جان انسان است. اگر از چشم درست بهره ببریم وارد ملکوت می‌شویم و اگر از این عضو درست استفاده نشود منحرف شده و صید شیطان می‌شویم که سرآغاز گناه و لغزش‌ها است. امیرالمومنین (ع) درباره چشم می‌فرماید: در بدن عضوی کم‌سپاس‌تر از چشم وجود ندارد. پس درخواست‌هایش را برآورده نکنید که شما را از یاد خدا باز می‌دارد.(بحارالانوار،ج۱۰،ص۱۰۶)

ارتباط بین نگاه و قلب

بین چشم و قلب ارتباط تنگاتنگی برقرار است. بابا طاهر خیلی زیبا این رابطه را بیان کرده است: "هرآنچه دیده بیند دل کند یاد". اگر نگاه چشم بر دیدنی‌های مثبت و حلال و اخلاقی باشد، قلب و روح انسان با صفا و نورانی می‌شود اما اگر نگاه چشم به چیزهای آلوده و حرام و غیراخلاقی باشد، قلب انسان تاریک و آشفته و گناه‌آلود می‌شود.

این نتیجه و اثر وضعی نگاه آلوده و نگاه حلال است. پس برای رسیدن به قلب و روحی آرام، باید چشم خود را کنترل کرده و از چشم‌چرانی و نگاه‌های مسموم اجتناب کنیم. امیرالمومنین علی (ع) قلب را صحیفه چشم و نگاه معرفی می‌کند.(نهج‏البلاغه، ص۵۴۸، حکمت۴۰۹) اگر نگاه‌ها نورانی و حلال باشد، قلب مانند صفحه‌ای از نور می‌شود و اگر کنترل چشم را نداشته باشیم و به هر چیز حرامی نگاه کنیم، صفحه قلب سیاه و تاریک می‌شود که هیچ نورانیتی در آن وجود نخواهد داشت.

پیامدهای چشم ‏چرانی‏

در آموزه‌های دینی به پیامدهای منفی چشم‏چرانی و نگاه‏های حرام اشاره‌های لطیف و هشداردهنده‏ای وجود دارد که به میزان اهمیت نوع دیدنی‌ها پی می‌بریم. در این روایات به سه اثر مهم در نگاه‌های آلوده اشاره شده است:

۱- صیدِ شیطان شدن

شیطان از روز ازل سوگند یاد کرده که بشر را گمراه کند یعنی در واقع کینه بشر را به دل گرفته و بدنبال تلافی کردن است. او دائم در فکر فریب و گستراندن دام برای انسان است. برخی از دام‌های شیطان قابل رویت است و برخی پنهانی است. چشم‌چرانی و نگاه به صحنه‌های آلوده و حرام و غیر مجاز یکی از دام‌های شیطان است. همانطور که امیرالمومنین علی (ع) می‌فرماید: الْعُیُونِ، مَصَائِدُ الشَّیْطَانِ؛ چشم‏ها دام‏های شیطانند.(بحارالانوار،ج۷۴، ص۲۹۴) در روایتی دیگر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نگاه حرام را تیری از تیرهای مسموم شیطان معرفی کرده. و کسی که از نگاه حرام به خاطر خدا اجتباب کند، طعم و مزه ایمان را خواهد چشید.(من‌لایحضره‌الفقیه، ج۴، ص۱۸)

۲- ایجاد حسرت

دومین پیامد چشم‌چرانی و دیدن صحنه‌های غیراخلاقی و غیر مجاز ایجاد حسرت است. چون این افراد همواره صحنه‌هایی را می‌بینند که غالبا قابل دسترسی نیست در نتیجه از درون دچار حسرت، اضطراب می‌شوند. امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: چه‏بسا یک نگاه ‏آلوده، آرزو و حسرت طولانی به‏جای می‏گذارد.(ثواب‌الاعمال،ص۲۶۲)

۳- ایجاد هرزگی و غفلت 

فردی که روی نگاه و چشم خود کنترلی ندارد و از حد و مرز خارج شده، دچار هرزگی چشم و در نهایت عمل می‌شود و در نتیجه در غفلت فرو رفته و خدا را به فراموشی می‌سپارد و دچار خسران بزرگی می‌شود چون سرمایه بزرگی بنام عمر را از دست می‌دهد که به هیچ عنوان بازنمی‌گردد. پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: از چشم‏چرانی بپرهیزید، زیرا این کار هوی و هوس را تحریک و میوه غفلت از او زاده می‏شود.(بحارالانوار، ج۶۹،ص۱۹۹)

چشم‌چرانی و نگاه‌ به صحنه‌های آلوده در زمین دل انسان بذر شهوت حرام را می‌پاشد و میوه‌اش چیزی جز فساد و فحشاء نخواهد بود. و اینجاست که به فرمایش امیرالمومنین (ع) آدمی با چشم‌چرانی به فتنه‌ها کشانده می‌شود.(تصنیف غررالحکم،ص۶۰)

رسول خدا (ص) در مورد رابطه نامشروع، برای هر عضوی از بدن انسان، سهمی از زنا قائل است و برای چشم، نگاه آلوده را سهمی از زنا بیان می‌کنند.(مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۲۶۹)

پس با مراقبت از نگاه‌های خود، نه تنها از حسرت، هرزگی و غفلت در امان خواهیم ماند بلکه توسط صیادی خطرناک بنام شیطان صید نخواهیم شد.

به گزارش وب گاه تبیان، از نظر قانون اسلام، لذت‌های جنسی، صرفا باید در محدوده روابط زناشویی و بر مبنای ازدواج قرار بگیرد تا حلال و طیب بوده و آثار مثبت بر روح و زندگی افراد داشته باشد. و بر این اساس مشاهده تصاویر و فیلم‌های غیراخلاقی و پورن، باعث آلودگی و هرزگی چشم می‌شود و طبق نظر فقها حرام است. در ادامه برخی از فتواها را می‌بینیم:

آیت‌الله خامنه‌ای:

سؤال: بعضی از جوانان به تصاویر مستهجن نگاه می‌کنند و برای کار خود توجیهات ساختگی ارائه می‏دهند، حکم آن چیست؟

پاسخ: اگر نگاه‌کردن به آن تصاویر به قصد ریبه(لذت) باشد و یا انسان بداند که منجر به تحریک شهوت او می‌شود و یا خوف ارتکاب گناه و مفسده باشد، در این صورت نگاه‌کردن به آنها حرام است و اینکه به‌خاطر آن انسان به حرام دیگری نمی‌‏افتد، مجوّز ارتکاب فعلی که شرعاً حرام است، نمی‏باشد. دیدن این فیلم‏ها که همیشه با نگاه شهوت برانگیز همراه است، جایز نیست.

 آیت‌الله مکارم شیرازی:

سوال: آیا نگاه به فیلم روابط جنسی حرام است؟

پاسخ: آری، نگاه به فیلم‌های مبتذل و مفسده‌دار حرام است. این کار نوعی اشاعه فحشاء است که در قرآن از آن نهی شده است.

آیت‌الله سیستانی:

سوال: آیا نگاه کردن به تصویر مبتذل و تماشای فیلم‌هایی که دارای قطعات مبتذل می‌باشد، حرام است؟

پاسخ: با شهوت و ترس وقوع در حرام، حرام است و بدون آن هم ـ بنابر احتیاط واجب جایز نیست.

آیت‌الله بهجت:

سؤال: آیا دیدن فیلم روابط جنسی که بدن زنان هرزه عریان است، جایز است یا خیر؟

پاسخ: چون موجب تهییج شهوت می‌شود، جایز نیست.

سؤال: دیدن فیلم‌های سکسی در ماه رمضان چه حکمی دارد؟ 

پاسخ: مطلقاً حرام است و در ماه رمضان اگر سبب انزال منی شود، افطار به حرام به شمار می‌آید.

آیت‌الله سبحانی:

نگاه کردن به فیلم‌های مبتذل، که موجب فساد خود انسان یا خانواده‌اش می‌شود، جایز نیست و باید از نگاه کردن به آن خودداری کرد.