تلاش‌های بی‌وقفه پژوهشگران صنعت نیشکر، این صنعت را در مسیر پیشرفت و تعالی قرار داده است. در سالی که گذشت، باتکیه‌بر دانش و تخصص این افراد، شاهد دستاوردهای چشمگیری در این حوزه بودیم. تولید ارقام جدید نیشکر، زغال زیستی، پروژه سیروپ و ساخت ام.دی.اف با برند «سبز چوب» بخشی از دستاوردهایی است که در سال گذشته به همت پژوهشگران نیشکری محقق شد.
آنچه در زیر می‌خوانید بخشی از این دستاوردهاست:
ثمره ۲۴ سال تلاش پژوهشگران نیشکر
در سالی که گذشت رقم‌های جدید نیشکر تولید شد؛ ارقامی که ثمره ۲۴ سال تلاش پژوهشگران مؤسسه آموزش و تحقیقات نیشکر است و به گفته محققان، با افزایش تناژ محصول نیشکر در سال‌های آینده، مسیر رشد تولید بیش‌ازپیش فراهم می‌شود. «IR0412» و «IR031» نام این ارقام جدید نیشکر است که با ویژگی زودرسی و عملکرد بالا در هکتار، چشم‌اندازِ آینده‌ای شیرین را برای صنعت نیشکر ترسیم می‌کند.
رقم‌های جدید نقطه عطفی در تاریخ نیشکر خوزستان است که با افزایش تناژ برداشت شده، موجب سوددهی بیشتر صنعت نیشکر خواهد شد. اما نکته قابل‌توجه درخصوص این ارقام، منشا ایرانی بذر آن‌هاست؛ مؤسسه آموزش و تحقیقات نیشکر به این توانمندی رسیده که علاوه بر تولید بذر نیشکر در شرایط گلخانه‌ای، در ایستگاه تحقیقاتی چابهار، بذر نیشکر را در شرایط طبیعی تولید کند. این ایستگاه تحقیقاتی به‌منظور استفاده از شرایط مناسب آب‌وهوایی بندر چابهار برای گل‌دهی نیشکر و تولید بذر و در نهایت رقم‌های سازگار با شرایط اقلیمی خوزستان با عملکرد کمّی و کیفی بالا ایجاد شده است.
سیروپ؛ تجلّی خودباوری نیشکری‌ها
پروژه «سیروپ» نیشکر تجلّی یکی از گام‌های مردان نیشکر برای تحوّل است که در فروردین‌ماه سالی که گذشت، به ثمر نشست و کام مردم را از افزایش تولید، شیرین کرد. دستگاه بومی پالایش شربت نیشکر از یک‌سو، نماد پژوهش و دانش نیشکری‌هاست که موجب شده خوزستان قطبِ علمی نیشکر در خاورمیانه شود، از سوی دیگر، سمبل «خودباوری» برای ایرانی استوار است که به خودکفایی در تولید کالای راهبُردی شکر منتهی می‌شود.
با بهره‌برداری از این دستگاه، صنعت نیشکر گامی بلند در تحقق شعار سال برداشته شد و رشد تولید را برای شکرستان ایران به ارمغان آورد. ارتقای کیفیت و بهبود فرایند تولید شکر از ویژگی بارز این دستگاه است.
سبز چوب؛ گامی نو در صنعت چوب ایران
سبز چوب از دستاوردهای دانش‌بنیان صنعت نیشکر در سال ۱۴۰۲ است. به گفته کارشناسان، ام.دی.اف با بِرَند «سبز چوب» تولید شده از باگاس نیشکر، تحوّلی در صنایع چوب ایران ایجاد می‌کند.
این محصول فناورانه که در لوح سبز جنوب از شرکت‌های تابعه توسعه نیشکر تولید می‌شود، با ویژگی‌هایی مانند استحکام و کیفیت مطلوب، استفاده از الیاف مقاوم به اسید، مقاومت در برابر رطوبت، بُرش‌پذیری دقیق و آسان، ماشین‌کاری فوق‌العاده و قیمت مناسب، رقیبی جدی برای محصولات مشابه در بازار خواهد بود. برخلاف بسیاری از ام. دی. اف‌های موجود در بازار که از چوب درختان استفاده می‌شوند، برند سبز چوب با کیفیتی بالا با استفاده از باگاس نیشکر تولید می‌شود؛ این امر به حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از قطع درختان کمک می‌کند.
رشد تولید با مخازن ذخیره‌سازی ملاس
در سال گذشته، مخازن راهبُردی ذخیره‌سازی ملاس در شرکت خمیرمایه و الکل رازی به بهره‌برداری رسید. جلوگیری از خام‌فروشی ملاس و افزایش توان ذخیره‌سازی جهت رهبری بازار در ارتباط با محصولات این شرکت، از اهداف راه‌اندازی این پروژه است.
با افزایش ظرفیت‌های تولید و عبور از ظرفیت اسمی در محصولات خمیرمایه و الکل طبی شرکت رازی سالانه به بیش از ۲۱۰ هزار تن ملاس نیاز دارد و در آینده‌ای نزدیک با شروع به کار کارخانه خوراک دام شرکت خمیرمایه و الکل رازی، این نیاز افزایش پیدا خواهد کرد. مراسم بهره‌برداری از مخازن راهبُردی ذخیره‌سازی ملاس با حضور محمد راضی جلالی معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان، عبدعلی ناصری مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی و جمعی از مدیران نیشکری برگزار شد.
حرکت دانش‌بنیان به سمت کشت ماشینی
دستگاه «کارنده نیشکر» یکی از دستاورد دانش‌بنیان صنعت نیشکر است که به‌منظور افزایش بهره‌وری و حرکت به سمت کشت ماشینی، طراحی و ساخته شده است. در سالی که گذشت، ۲ دستگاه کارنده چهار ردیفه، یکی در کشت و صنعت امام خمینی ((ره) و دیگری در واحد نیشکری سلمان فارسی، ساخته شد که حرکت صنعت نیشکر را به سمت جایگزینی کشت ماشینی با کشت دستی تسهیل می‌کند.
دستگاه کارنده نیشکر ساخته شده در صنعت نیشکر، هیچ نمونه خارجی ندارد و آن‌گونه که هادی دلفیه معاون کشاورزی کشت و صنعت امام خمینی (ره) می‌گوید برای اولین‌بار است که باتکیه‌بر توان داخلی و استفاده از امکانات درونی صنعت نیشکر، طراحی شده و پس از پشت سر گذاشتن مراحل آزمایشی، در کشت نیشکر به کار گرفته می‌شود. در حال حاضر، کشت نیشکر عمدتاً به‌صورت دستی انجام می‌شود؛ این کشت به دلیل شرایط آب‌وهوایی خوزستان در تابستان، بسیار سخت و طاقت‌فرساست و به گفته کارشناسان، حرکت به سمت کشت ماشینی، باعث می‌شود علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه‌ها، بهره‌وری نیز افزایش یابد.
تولید زغال زیستی از باگاس نیشکر
تولید زغال زیستی از باگاس نیشکر از دیگر دستاوردهایی بود که در سال گذشته محقق شد؛ کارخانه تولید زغال زیستی نیشکر که در کشت و صنعت نیشکر امام خمینی (ره) واقع شده است، با ظرفیت تولید سالانه ۱۵۰۰ تُن در سال فعالیت می‌کند که با راه‌اندازی خط دوم تولید، این میزان به سه هزار تُن در سال خواهد رسید. باتوجه‌به مرغوبیت زغال تولید شده از باگاس نیشکر، در کنار ارسال به استان‌های دیگر، به کشورهایی همچون ترکیه و عراق نیز صادر می‌شود.
کارخانه زغال بریکت، ضمن ایجاد اشتغال، از آسیب‌های محیط‌زیستی ناشی از سوختن باگاس هم جلوگیری کرده و آن را به محصولی زیستی با ارزش‌افزوده مناسب تبدیل کرده است.
