کیفیت آب رودخانه کارون از نیمه‌های اسفند ماه 90 همزمان با آبگیری مرحله سوم سد گتوند علیا دچار اختلال شد.

به گفته فتح‌الله دهکردی معاون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با کاهش خروجی سد گتوند به کارون، شوری این رودخانه حتی تا 3 هزار و 470 میکروموس در اهواز و بیش از 4 هزار میکروموس در خرمشهر و آبادان نیز بالا رفت.

EC از400 تا 900 میکروموس مناسب برای آب شرب است و از 2 هزار میکروموس که بگذرد آثار منفی خود را روی محصولات کشاورزی هم نشان می‌دهد.

این افزایش شوری (EC) با آخرین آبیاری کشت زمستانه که از نیمه اسفند تا نیمه فروردین ماه است، همزمان بود که اعتراض کشاورزان و کشت و صنعت‌های نیشکر را در پی داشت.

به گفته رئیس نظام صنفی کشاورزی خوزستان و رئیس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی ایران، علاوه بر شش واحد (از مجموع هفت واحد) شرکت‌های کشت و صنعت نیشکر، بیش از 90 کشاورز عمده شهرستان اهواز به دلیل شور شدن آب

رودخانه کارون اعلام شکایت کرده‌اند و مهم‌ترین عامل آن را هم سدگتوندعلیا می‌دانند که در حال تأمین دلیل قضایی علیه سازمان آب و برق خوزستان هستند.

مسعود اسدی معتقد است: به دلیل بالارفتن شوری آب، میلیارد‌ها تومان به کشاورزان خوزستان خسارت وارد شده است، نمکی که وارد آب می‌شود پنج تا 15 سال در زمین کشاورزی باقی می‌ماند، مهم‌تر اینکه افت محصول ناشی از شوری آب مشمول بیمه محصولات کشاورزی نیست به همین دلیل کشاورز باید هنگام شکایت تأمین دلیل کند و با وجود بالا بودن وسعت اراضی تأمین دلیل بسیار دشوار است.

وی می‌افزاید: اغلب کشاورزان به خاطر نداشتن دانش و ابزار لازم از افزایش شوری آب بی‌اطلاع هستند، فقط با کاهش محصول روبه رو می‌شوند، نیشکر بیش از گندم به شوری آب حساس است، کشت و صنعت‌های نیشکر نسبت به مشکل آگاه‌تر هستند.

  800 واحد شورتر

شوری رودخانه کارون در سال‌های قبل در این زمان حدود یک هزار و 200 میکروموس بود که در حال حاضر به حدود 2 هزار میکروموس افزایش یافته است.

گرچه استاندار خوزستان تأیید می‌کند که شوری آب کارون حدود 800 واحد نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته، اما اعتراض کشاورزان نسبت به شوری آب را رد می‌کند.

سید جعفر حجازی می‌گوید: این میزان شوری، تنشی در کشاورزی و تولید نداشته است.

وی همچنین با رد اعتراض کشت و صنعت‌های نیشکر نسبت به افت کیفیت آب، می‌افزاید: برداشت آب برای آبیاری مزارع نیشکر هنوز شروع نشده و اوج مصرف این مزارع تابستان است، بنابراین مشکلی با شوری آب نداشته‌اند.

حجازی در مورد اقدامات استان برای حل مشکل شوری رودخانه کارون، نیز می‌گوید: با وزارت نیرو در این باره مذاکراتی صورت گرفته است، مشکل شوری کارون متوجه سد گتوند نیست، بلکه ناشی از افزایش مصارف در این حوزه است.

وی نه تنها مشکل شوری آب را متوجه سد گتوند نمی‌داند بلکه معتقد است: با آغاز بهره‌برداری از نیروگاه سد گتوند و رهاسازی آب از این سد، در نیمه دوم اردیبهشت ماه، مشکل شوری آب کارون حل می‌شود.

دخالت سازمان بازرسی

در نشست پورمحمدی رئیس بازرسی کل کشور با اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز، در سفر اخیرش به خوزستان، رئیس دانشکده کشاورزی این دانشگاه نسبت به افزایش شوری آب رودخانه کارون در نتیجه اقدامات سد گتوند و تأثیر آن در کشاورزی هشدار داده و پیگیری این موضوع را توسط سازمان بازرسی خواستار می‌شود.

دکتر مجید نبی‌پور رئیس دانشکده کشاورزی چمران درباره دلیل این هشدار می‌گوید: تعهد کاری ایجاب می‌کرد با توجه به اطلاعی که دارم نسبت به یک زیان ملی هشدار دهم.

وی تأکید می‌کند: حد تحمل گیاهان نسبت به شوری آب متفاوت است، مطالعات نشان می‌دهد که با افزایش شوری تولیدات کشاورزی کاهش می‌یابد و فرمول‌هایی نیز تعریف شده که رابطه میزان شوری و تأثیر آن در افت تولید را نشان می‌دهد.

نبی‌پور حساسیت گندم، سبزی و صیفی و نیشکر را به شوری آب یادآور می‌شود و تصریح می‌کند: در صورت تداوم شوری آب، دیگر نمی‌توان محصولات گذشته را کشت کرد و الگوی کشت تغییر می‌کند.

خوزستان با تولید یک و نیم میلیون تن، دومین استان تولید کننده گندم در کشور است، علاوه بر این بیش از 70 هزار هکتار سطح زیر کشت نیشکر و 41 هزار هکتار سطح زیر کشت خرما در این استان وجود دارد که اهمیت توجه به کیفیت کارون را نشان می‌دهد.

علاوه بر این 520 هزار هکتار گندم، 36 هزار هکتار جو، حدود 45 هزار هکتار سبزی و صیفی و 4 هزار و 100 هکتار کلزا به صورت آبی کشت شده است که تقریبا 30 درصد آن در حوزه رودخانه کارون زیر کشت زمستانه رفت. حال با توجه به اینکه سازمان جهاد کشاورزی حتی از ابزار سنجش کیفیت آب بی‌بهره است و عالی‌ترین مقام اجرایی استان نیز تأثیر شور شدن آب را نفی می‌کند، سوال اینجاست که چه کسی پاسخگوی خسارت وارد شده به کشاورزان است؟

گزارش: فارس/ نادره وائلی زاده