رییس مجمع ملی تشکل‌های کشاورزی کشور با اشاره به پیامدهای ناگوار انتقال آب کارون بر بخش کشاورزی خوزستان گفت: امروز در کنار کارون، دشت‌های مرغوب ایذه از آب محروم هستند و شهرستان‌های لالی و اندیکا نیز کنار آب اما از آب محروم‌اند.

مسعود اسدی در همایش بررسی پیامدهای انتقال آب کارون که امروز، 10 خردادماه در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: در اطراف جاده اهواز – آبادان نیز ده‌ها هزار اراضی کشاورزی از آب محروم شده‌اند و معیشت مردم غیزانیه هم در اهواز به دلیل نبود آب کشاورزی با مشکلاتی مواجه شده است.


وی افزود: در بحث مقابله و جلوگیری از انتقال آب کارون، بحث منافع منطقه‌ای مطرح نیست بلکه این مقابله در چارچوب منافع کلی نظام جمهوری اسلامی و کشور است و باید بدانیم که کشور بدون خوزستان نمی‌تواند به جایگاه خود در منطقه و قدرت نخست منطقه دست پیدا کند و خوزستان باید همیشه امن و سالم باشد؛ این در حالی است که امروز اثر انتقال آب کارون بر خوزستان واضح است.

اسدی تصریح کرد: هیچ وقت قرار نیست به دلیل منافع دولتی یا جریانی منافع استان را فدا کنیم. در طرح‌های انتقال آب مقامات دولتی عنوان می‌کنند تنها برای شرب است اما این چه شربی است که در اصفهان پرمصرف‌ترین محصول کشت می‌شود. از آب انتقال یافته کارون، محصول برنج در اصفهان کشت شد اما در همین ایام در خوزستان کشت برنج ممنوع شد و این مساله را چگونه می‌توان تفسیر کرد و معتقدیم نباید آب کارون با نام شرب به مصرف صنعت استان‌های دیگر برسد و زیرساخت‌های ما در خوزستان دچار سستی شود.

وی عنوان کرد: وزیر نیرو در سفر به استان کهگیلویه و بویراحمد بر اجرایی شدن سد مارون 2 تاکید کرد اما این در حالی است که امسال در حوزه رودخانه مارون ممنوعیت کشت اعلام شده است و در بهبهان، رامهرمز، رامشیر و شادگان بحران آب برای کشاورزی وجود دارد که این مساله در امنیت، زندگی و آسایش همه تاثیر دارد. 

اسدی ادامه داد: با پرروئی تمام می‌خواهند سد مارون 2 را در کهگیلویه و بویراحمد اجرایی کنند در حالی که چندین سال است کشاورزان حوضه مارون در خوزستان دچار مشکل و بحران‌ آب شده‌اند.

وی با بیان این‌که "تاکی باید ذکر مصیبت کنیم" عنوان کرد: با این وضعیت برای مبارزه با انتقال آب کارون و دیگر رودخانه‌های استان باید به دنبال تامین حق‌آبه کشاورزی در استان باشیم. صدها و هزاران کشاورز در استان سال‌های سال درخواست مجوز برای تامین آب اراضی خود داده‌اند اما وزارت نیرو و سازمان آب و برق حق‌آبه را تامین نمی‌کند و از سوی این وزارت مجوزی صادر نمی‌شود؛ این در حالی است که دولت‌ها موظف هستند که این حق‌آبه‌ها را تامین کنند.

اسدی ادامه داد: طرح‌های انتقال آب درون استانی یکی از راهکارهای مقابله با انتقال آب رودخانه به فلات مرکزی است، تصریح کرد: آیا کارون که می‌تواند زاینده‌رود را تقویت کند، نمی‌تواند جراحی را تقویت کند؟ و آیا نمی‌توان طرح‌های انتقال آب را برای تالاب‌ها و دشت‌های بی‌آب استان انجام داد؟ زندگی و امنیت مردم در خوزستان به دلیل بی آبی در حال از بین رفتن است.

وی با بیان این‌که 30 درصد آب کشور در خوزستان وجود دارد اما هیچ مدیری از خوزستان در بخش آب وزارت نیرو وجود ندارد، اظهار کرد: ما باید به دنبال طرح‌های انتقال آب درون استانی باشیم تا شاید مسئولین کشوری با این شرایط از انتقال آب استان خجالت کشیده و منصرف شوند و دیگر به دنبال چنین طرح‌هایی نباشند.

اسدی گفت: نظام جمهوری اسلامی بر اساس ایدولوژی ناب اسلامی شکل گرفته و در دیدگاه اسلامی عدالت یک اصل است و هیچگاه تمایز وجود ندارد. بنابراین هر مدبری در حکومت اسلامی باید به اصل عدالت اعتقاد داشته باشد اما برخی مدیران وزارت نیرو عدالت را اجرائی نمی‌کنند.

وی ادامه داد: شورای آب برای تقسیم آب رودخانه کرخه متشکل از استانداران و روسای صنف کشاورزی پنج استان حوضه کرخه تشکیل شده است و در این شورا مشاهد کردیم که برخی اعضا نظرات عجیبی مطرح می‌کنند. به طور مثال گفته می‌شود به دلیل آن که 40 درصد بارش‌های حوضه کرخه در استان کرمانشاه است پس باید 40 درصد آب کرخه به کرمانشاه اختصاص داده شود و در همان جا به وزیر نیرو گفتم، پس 80 درصد درآمد نفت نیز باید به خوزستان اختصاص یابد.

با تاکید بر افزایش دما در خوزستان زودتر از پیش‌بینی جهانی؛ از انتقال آب خوزستان جلوگیری شود
   
استاد دانشگاه برگن نروژ گفت: اگرچه بر اساس پیش‌بینی‌های جهانی در سال 2070 شاهد گرم شدن 2 درجه‌ای کره زمین خواهیم بود اما اکنون در برخی شهرهای استان این پدیده قابل مشاهده است.

ناصر کرمی در همایش بررسی پیامدهای انتقال آب کارون که امروز، 10 خردادماه در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: کابوس افزایش 2 درجه سانتیگرادی دمای زمین موجب شده تا اروپا خود را برای مقابله با گرم شدن کره زمین آماده‌ کند و به همین دلیل اکنون درس تغییر اقلیم در اروپا اجباری شده است؛ طبق تحقیقات انجام‌شده، در سال 2070 اروپا 2 درجه سانتی‌گراد گرم‌تر می‌شود و تمام این برنامه‌ها و اقدامات برای پس از آن سال است که چه اقداماتی باید انجام داد.

وی افزود: طبق سناریوهای احتمالی خاورمیانه و شمال آفریقا در سال 2030 در بهترین حالت 0.5 درجه تا یک و نیم درجه سانتی گراد و در بدترین حالت 1 تا 1.5 درجه گرم‌تر خواهد شد و در سال 2070 در بهترین حالت 1.5 تا 2 درجه و در بدترین حالت 2 تا 2.5 درجه سانتی گراد گرم‌تر خواهد شد.

کرمی تصریح کرد: با بررسی میزان بارش‌ها می‌توان متوجه شد که از سال 1960 به بعد سال‌های ترسالی کمتر و سال‌های خشکسالی به تدریج بیشتر شده است و این نشان از تغییر اقلیم می‌دهد و بانک جهانی نیز برای اجرای یک برنامه جامع توسعه در کردستان عراق اولین پروژه تحقیقاتی خود را به تغییر اقلیم اختصاص داد که بر اساس این گزارش که رسمی است، روند تغییر اقلیم در منطقه شرق کردستان عراق که همجوار با مناطق غربی کشور ما نیز می‌شود با شیب معناداری در حال وقوع است.

وی عنوان کرد: خشکسالی یک امر طبیعی است که در یک بازه زمانی، دوباره باز می‌گردد اما اگر خشکسالی بیش از 30 سال ادامه یافت و به حالت طبیعی بازنگشت، این مساله به معنای نوسان اقلیم نیست بلکه تغییر اقلیم است که خشکسالی نامیده نمی‌شود بلکه به آن خشکیدگی گفته می‌شود.

این اقلیم‌شناس با اشاره به کنفرانس محیط زیست اخیر پاریس عنوان کرد: در بهترین شرایط و حتی اگر تمام کشورها به توافقات پاریس عمل کنند، افزایش 3.5 درجه‌ای دمای زمین اجتناب‌ناپذیر است و این امر در هلال خصیب که شامل شمال آفریقا، منطقه بین النهرین و ایران است، دو برابر خواهد بود.

کرمی ادامه داد: از 200 سال پیش تاکنون دمای زمین در اروپا تنها یک درجه افزایش یافته است اما مطالعات نشان می‌دهد که در عراق و در سوریه نیز 2 درجه سانتیگراد دما افزایش داشته است. بنابراین اگر گفته می‌شود که دمای زمین 3 درجه افزایش پیدا می‌کند، باید بدانیم که منطقه ما 5 درجه گرم‌تر خواهد شد.

وی با اشاره به وضعیت رودخانه‌های خوزستان عنوان کرد: در 60 سال گذشته با مشاهده میزان و حجم رودخانه کرخه می‌توان متوجه شد که رودخانه به تدریج کوچک‌تر و محدودتر شده و رودخانه فعلی کرخه یک پنجم رودخانه کرخه‌ای که جلگه خوزستان را شکل داده است.

کرمی با اشاره به بررسی‌های انجام شده در خصوص میزان بارش در خوزستان و ارتباط آن با افزایش دما عنوان کرد: روند افزایش دما در شهر دزفول به عنوان یک نقطه شمالی، اهواز در مرکز و آبادان در جنوب استان از سال 1966 تاکنون نشان می‌دهد که افزایش دما با کاهش بارش همراه بود.

وی اظهار کرد: روند افزایش دما در دزفول افزایش تدریجی معناداری داشته است که همزمان شاهد کاهش بارش نیز هستیم و به شکل معناداری این وضعیت ادامه خواهد داشت و اهواز نیز وضعیتی مشابه دزفول دارد و در آبادان هم افزایش دما بیش از دزفول و اهواز بوده و سریعا به دو درجه رسیده است.

کرمی عنوان کرد: گزارش‌ها و آمارهای رسمی که مبنای برنامه‌ریزی کشورهای عربستان و قطر است، مبتنی بر این مساله است که به سمت سه درجه گرم شدن زمین می‌رویم و این امر به سرعت می‌تواند به یک چشم‌انداز تبدیل شود. بنابراین می‌توان گفت که خوزستان اکنون دو درجه گرم‌تر از قبل و شاهد کاهش 20 درصدی بارش نسبت به گذشته است و این امر موجب تغییر چشم‌انداز خوزستان می‌شود.

استاد دانشگاه برگن نروژ اضافه کرد: این وضعیت اثراتی در بخش کشاورزی، بخش اقتصاد و پس از آن اجتماع به دنبال خواهد داشت که می‌تواند زیرساخت‌های اجتماعی و سیاسی را از بین ببرد و وضعیتی مشابه وضعیت آفریقا و سومالی را ایجاد کند.

وی بیان کرد: تداوم این وضعیت به تغییر رفتار و ذهنیت افراد نیز منجر می‌شود و انسان‌ها افراطی‌تر و پرخاشگر خواهند شد. نگرانیم با تداوم این وضعیت، خوزستان دیگر جایی دلچسب برای زندگی کردن نباشد؛ در چند سال گذشته در شهرداری اهواز نظرسنجی انجام شد که طبق آن 97 درصد افراد شرکت کننده در این نظرسنجی عنوان کردند که اگر شرایط مهاجرت مهیا باشد، از اهواز مهاجرت خواهند کرد.

این اقلیم شناس با تاکید بر تبعات وحشتناک تغییر اقلیم در خوزستان عنوان کرد: برای مقابله با این وضعیت دو راه‌حل وجود دارد. نخست این‌که بتوانیم آثار درگیر اقلیم را کاهش دهیم و راهکار دوم این است که به دنبال فراهم کردن شرایطی برای تطبیق با این شرایط باشیم؛ مهمترین راهکار در این خصوص حفظ رطوبت خاک است و استاندار خوزستان باید به این موضوع اهمیت زیادی بدهد؛ به این معنا که گرد وخاکی نباشد و شرایط محیطی مطلوب باشد.

کرمی با بیان این‌که باید با پدیده از بین رفتن رطوبت خاک مقابله کرد، گفت: تبخیر یکی از مواردی است که می‌تواند رطوبت خاک را از بین ببرد. بنابراین باید هر چیزی که به تبخیر آب منجر می‌شود، در خوزستان ممنوع اعلام شود و باید تلاش کنیم تا رطوبت خاک حفظ شود. دریاچه هایی مانند دریاچه‌های سد کرخه، مارون و دیگر سدهای استان که موجب تبخیر آب می‌شوند، باید مطلقا ممنوع شوند.

وی با بیان این‌که انتقال آب یکی از مواردی است که رطوبت خاک را از بین می‌برد و باید از آن جلوگیری کرد، در ایران بحرانی‌تر از خوزستان استانی وجود ندارد که به آب نیاز داشته باشد. باید از هرگونه انتقال آب ممانعت کرد و حتی از یک قطره از آن به عنوان ناموس خوزستان صیانت و از انتقال آن جلوگیری کرد. حق خوزستان این نیست، بلکه باید آباد شود نه آنکه افسرده‌تر شود.

کرمی گفت: در پنج سال گذشته مطرح شد که ریزگردها سرنوشت خوزستان خواهد بود و در آن زمان بسیاری نیز عنوان کردند که در زمینه بزرگنمایی شده است و اگر نمی‌توان از منابع خارجی گرد و خاک جلوگیری کرد اما منابع محلی و داخلی گرد و خاک که شامل زمین‌هایی کشاورزی رهاشده است، باید تثبیت و این کانون‌ها مهار شوند.

وی با انتقاد از اظهارنظرهای غیر اصولی در خصوص بارش‌های سیلابی اخیر در استان عنوان کرد: یک مقام مسئول در اظهارنظری عنوان کرد که «پس از سیل دیگر نباید نگران خشکسالی خوزستان در سال‌های آینده باشیم». مگر می‌شود با شش ساعت بارش مشکل خشکسالی استان برطرف شود. حتی یک سال و یا دو سال بارش طبیعی به معنای ترسالی و خروج خوزستان از خشکسالی نیست.

ضرورت هویت بخشی به کارون/ در میزان تخصیص آب طرح‌های انتقال‌ آب بازنگری شود

دانشیار دانشگاه شهرکرد با تشریح پروژه‌های انتقال آب کوهرنگ و بهشت آباد گفت: با توجه به وضعیت منابع آبی موجود باید بر میزان تخصیص‌های آب از محل این پروژه‌ها بازنگری کرد.

حسین صمدی در همایش بررسی پیامدهای انتقال آب کارون که امروز، 10 خردادماه در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: تخصیص انتقال آب از محل پروژه‌های انتقال آب بر اساس تفکر و شرایط آبی گذشته بود اما امروز که با کاهش منابع آبی مواجه هستیم، حتما باید در این تخصیص‌ها بازنگری و این میزان‌ها کاهش داده شود.

 حجم مخزن سد بهشت آباد بسیار بیشتر از میزان تخصیص!

وی افزود: طرح انتقال آب بهشت‌آباد به احداث سدی نیاز داشت که نزدیک به 126 متر فقط تراز مرده این سد باشد. بنابراین این تفکر باعث احداث سدی با حجم یک میلیارد و 800 میلیون مترمکعب شد و اگر تخصیص کنونی از پروژه انتقال آب بهشت آباد که 580 میلیون مترمکعب است را در نظر بگیریم، مشاهده می‌شود که حجم مخزن سد بسیار بیشتر از میزان تخصیص است.

کاهش شدید منابع آب حوضه بهشت‌آباد

صمدی عنوان کرد: با توجه به توقف حفر تونل انتقال آب بهشت‌آباد طبیعتا این امر باید وضعیت سد بهشت آباد را نیز تحت تاثیر قرار می‌داد. یعنی دیگر نیاز به احداث سد با این حجم نبود و باید حجم را تغییر می‌دادند و همچنین با نگاهی به وضعیت بارش در 4 ایستگاه شاخص در حوزه بهشت آباد و کوهرنگ مشاهده می‌شود که با وجود تغییرات اقلیمی و خشکسالی، افت معنادار و قابل توجهی در مقدار بارش‌ها رخ نداده اما در 8 سال اخیر آوردهای آب حوضه بهشت آباد به شدت کاهش یافته است.

وی در خصوص علت کاهش شدید آورد آب حوضه بهشت‌آباد بیان کرد: با وجود این‌که در این حوزه مقدار بارش‌ها به صورت قابل توجهی‌ کاهش پیدا نکرد، تغییر در وضعیت آب‌های زیرزمینی و دشت‌های آب زیر زمینی و افت این آب‌ها باعث بر هم خوردن تعادل آب‌های سطحی و آب‌های زیرزمینی در حوضه بهشت آباد شد که نهایتا کاهش شدید آورد آب این حوضه را به دنبال داشت، به صورتی‌که بر عکس روال معمول، آب‌های زیرزمینی از آب‌های سطحی تغذیه می‌شوند و البته تغییر اقلیم نیز اثرات خود را بر وضعیت منابع آبی حوضه بهشت آباد گذاشته است.

صمدی بروجنی افزود: بنابراین متناسب با کاهش شدید منابع آبی حوضه بهشت‌آباد تخصیص‌های انتقال آب از این حوضه نیز باید کاهش داده شود که تا این لحظه اقدامی در این راستا صورت نگرفته و میزان آب قابل انتقال بیش از توان حوضه برآورد شده است و همچنین نوع اجرا و نامناسب بودن محل سد، به عنوان اشکال دیگر این پروژه است.

دانشیار دانشگاه شهرکرد در خصوص آثار انتقال آب بهشت آباد بر تولید انرژی گفت: هر مترمکعب انتقال آب از این حوضه باعث 2.5 کیلووات کاهش انرژی برق در نیروگاه‌های زنجیره‌ای خوزستان به همراه خواهد داشت و اقدامی که باید در این راستا انجام شود، هویت بخشی به کارون است که تاکنون صورت نگرفته یا به صورت ضعیف و کمرنگ اجرا شده است.

اهمیت هویت بخشی به رودخانه کارون

وی گفت: اگر بتوانیم هویت و موضع رودخانه کارون را از دیدگاه‌های اجتماعی، اقتصادی، امنیت انرژی، امنیت آب، سیاسی، فنی و دیگر مسائل موجود در خوزستان تعریف کنیم، قادر خواهیم بود تا مانع بسیاری از تصمیمات غلط اتخاذشده در حوضه کارون شویم؛ باید در مورد این مساله به صورت کمی، اقداماتی انجام داد، یعنی اساتید و دانشجویان باید در این راستا اقداماتی انجام دهند و قابلیت‌ها، ارزش‌ها و هویت کارون را به جامعه معرفی کنند.

صمدی بروجنی با اشاره به دیگر اشکالات مطرح پروژه انتقال آب بهشت آباد اظهار کرد: این پروژه پیامدهایی را برای حوزه مبدأ و حوزه قصد ایجاد می‌کند و بر خلاف اینکه گمان می‌کنند حوزه مقصد، از این پروژه دچار آسیب‌هایی نمی‌شود، باید گفت که اتفاقا حوزه مقصد دچار آسیب‌های جدی خواهد شد.

شفاف نبودن قوانین انتقال آب بین حوضه‌ای

دانشیار دانشگاه شهرکرد با انتقاد از شفاف نبودن قوانین راجع به انتقال آب بین حوضه‌ای تصریح کرد: مساله انتقال آب بین حوضه‌ای به منظور قانونمند شدن و برخورداری از الزامات قانونی باید در قانون جدید آب و در جایگاه مناسبی تعریف شود.

وی با اشاره به ضوابط و مصوبات مربوط به آب که در راهبردهای توسعه بلند مدت کشور وجود دارد، عنوان کرد: بند هـ ماده 17 قانون برنامه سوم توسعه کاهش سرانه مصرف آب شرب را یک الزام می‌داند اما متاسفانه این بند نیز مانند سایر ضوابط و مصوبات تاکنون به آن صورتی که باید باشد، مورد پیگیری قرار نگرفته است.

مصارف صنعتی در طرح انتقال آب بهشت آباد حذف نشده است

صمدی بروجنی بیان کرد: در دو جلسه‌ای شورای آب با موضوع طرح انتقال اب بهشت آباد، انتقال آب از این حوضه را فقط برای مصرف شرب تعریف کردند و بخشی از میزان 580 میلیون مترمکعب آبی که در مجموع از محل این پروژه مقرر است انتقال داده شود، برای مصرف شرب و بخش دیگر برای مصرف صنعتی اختصاص یافته بود و حذف بخش مصارف صنعتی از محل این پروژه بر عهده وزارت نیرو قرار داده شد که تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نشده است.

وی با اشاره به ماده 4 قانون توسعه و بهینه‌سازی آب مبنی بر ملزم بودن وزارت نیرو برای تفکیک آب شرب از آب بهداشتی برای شهرهایی با بیش از 200 خانوار و با مشکل افت کیفی آب گفت: در بسیاری از کشورهایی که حتی از منابع آبی خوبی برخوردار هستند، سیستم آب شرب مجزا از سیستم آب مصارف بهداشتی احداث می‌شوند و ما باید آب شرب را از سایر مصارف خانگی جدا کنیم که البته یک الزام قانونی است.

توسعه و حیات مناطق مبداء انتقال آب بر توسعه حوزه مقصد ارجح باشد

صمدی با بیان این که توسعه و حیات حوزه مبداء در پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای باید بر توسعه حوزه مقصد ارجح باشد اظهار کرد: باید این مسائل نیز در تصمیم‌گیری‌های انتقال آب بین‌حوضه‌ای لحاظ شود و همچنین ارزیابی زیست محیطی در این خصوص باید در حد قابل قبول باشد. یعنی سازمان محیط زیست در صورتی مجوز انتقال آب را بدهد که با این انتقال، مشکلات زیست محیطی در مبدا و مقصد کاهش یابد.

دانشیار دانشگاه شهرکرد با بیان این‌که باید با توجه به وضعیت و واقعیت‌های موجود منابع آبی و آب مورد نیاز مدیریت آب را انجام دهیم، تصریح کرد: استان‌های یزد، کرمان، اصفهان، خوزستان و چهارمحال و بختیاری درگیر پروژه‌های انتقال آب هستند و اگر قرار باشد 5 استان کشور درگیر یک پروژه شوند، منافع 5 استان با تضاد مواجه می‌شود و مطمئنا در آینده بحث‌های اجتماعی در این خصوص افزایش خواهد یافت و این موضوع در عمل منشاء ایجاد تضاد میان مردم استان‌های درگیر می‌شود.