یادمان شهدای ذوالفقاری نخستین سنگر دفاع از آبادان در دوران دفاع مقدس با شماره ثبت 16 در تاریخ 25 شهریورماه 94 در فهرست میراث فرهنگی و معنوی کشور شد، این یادمان این روزها به یاد 400 شهید منطقه در حال بازسازی است.

محاصره آبادان نبرد بزرگی در اوایل جنگ ایران و عراق بود، هجدهم مهرماه 1359 ارتش متجاوز عراق با عبور از رود کارون و احداث دو پل شناور در منطقه مارد و سلمانیه موفق شد تا نیروهای خود را برای تسخیر شهر آبادان به شرق کارون اعزام کند.


در این زمان نیروهای بعثی با همراهی نیروهای متجاوزی از سودان، عربستان، اردن و مصر با قطع جاده ارتباطی آبادان به اهواز مردمی را که از آبادان در حال مهارجرت بودند به اسارت خود در آوردند.

یک روز پس از آن نیز نیروی های بعثی اقدام به قطع جاده ارتباطی آبادان به ماهشهر کردند و با عبور از این جاده و رسیدن به شمال آبادان و ساحل شمالی بهمنشیر که یکی از دو رودخانه‌ای است که آبادان را محصور کرده، این شهر را محاصره کردند.

در این محاصره که زاویه‌ای 270درجه را تشکیل می‌داد مردم برای خروج از شهر دچار مشکلات زیادی شدند اما تعداد زیادی از مردم نیز برای مقاومت در مقابل دشمن در شهر ماندند تا دشمن موفق به تسخیر شهر نشود.


اما نیروی مدافع شهر با سلاح های جنگ جهانی دوم از جمله برنو و ام 1 و برخی مواقع، اسلحه ' ژ3 ' به نبرد ارتش تا بن دندان مسلح ارتش عراق صف آرائی کردند.

شهید تندگویان، وزیر وقت نفت جمهوری اسلامی ایران و بسیاری از خودروهای عبوری در مسیر جاده ماهشهر به آبادان به اسارت نیروهای عراقی درآمدند.

9 آبان، در حالی که مسیر تماس نیروهای مقاوم با دشمن بعثی در غرب آبادان شکل گرفته بود، 'دریاقلی سورانی' اوراقچی معمولی در حاشیه بهمشنیر هنگامی که دید عراقی ها بی سر و صدا نخل های کوی ذوالفقاری را قطع کرده‌اند و بعد از پل زدن روی بهمنشیر به طرف جاده خسروآباد می‌روند تا محاصره آبادان را تکمیل کنند با عجله، فاصله 9 کیلومتری کوی ذوالفقاری تا مقر سپاه آبادان را رکاب زد تا فرمانده سپاه آبادان و نیروهای مدفع شهر را از اقدام عراقی ها آگاه سازد.

بلافاصله نیروهای نظامی داخل شهر اعم از سپاه، بسیج و مردم محلی به منطقه ذوالفقاری آمده و به سه گروه 12، 13 نفری تقسیم شدند و در نبردی تن به تن دشمن را از کوی ذوالفقاری و روستای سادات بیرون راندند.

از آن پس خط مقدم دفاع از شهر آبادان در این منطقه شکل گرفت و گروهی از فدائیان اسلام به فرماندهی شهید سید مجتبی هاشمی و جاوید الاثر شاهرخ ضرغام سبب شد که ماشین جنگی استکبار جهانی و هم پیمانانش که درصدد محاصره و اشغال صددرصد آبادان بودند به مدت یک سال در دشت ذوالفقاریه متوقف شود و دشمن آرزوی اشغال آبادان را با خود به گور برد.

این محور عملیاتی در آن زمان مورد بازدید بسیاری از چهره های انقلابی از جمله مقام معظم رهبری، شهید چمران و مرحوم جمی امام جمعه فقید آبادان قرار گرفت.

مسئول یادمان شهدای ذوالفقاری و یکی از رزمندگان قدیمی فدائیان اسلام در آبادان یکشنبه از ساخت 40 سنگر عملیاتی به یاد 400 شهید این منطقه خبر داد و گفت:این سنگرها با نام های شهدای محوری از جمله شهدای روحانی، شهدای کمیته انقلاب اسلامی، سنگر دانش آموزان، سنگر هشت فامیل و سنگر شهدای پزشک نامگذاری در فضای به مساحت 10 هکتار در حال ساخت است.

قاسم صادقی افزود:از آغاز محاصره آبادان تا شکست حصر، حدود 10 هزار نفر از اقشار مختلف مردم اعم از دانشجو، کسبه، کارگر، اقلیت‌های مذهبی، طلبه و روحانی، عشایر به این منطقه آمدند تا از آبادان دفاع کنند.

وی از جمع آوری تصاویر و خاطرات جمعی از شهدای که در این محل از سراسر ایران اسلامی حضور داشتند از خانواده های آنها خبر داد و اظهار داشت:در حال جمع آوری و تدوین خاطرات هستیم تا به صورت مستند از آنها استفاده کنیم.

صادقی همچنین با بیان گردآوری برخی از تجهیزات شهدا و اداوت به کار رفته در دفاع از شهر آبادان در این یادمان، گفت:برخی از اداوات و تجهیزات دشمن بعثی نیز با کمک سپاه و ارتش برای بازسازی منطقه به این مکان منتقل شد تا خط مقدم دفاع از آبادان به همان سبک بازسازی و احیا و در معرض نمایش عموم بخصوص راهیان نور قرار گیرد.

این رزمنده سال های دفاع مقدس افزود:به منظور برگزاری برنامه های دینی و مذهبی حسینه شهید حجت الاسلام مجتبی نواب صفوی به مساحت 250 متر زیربنا ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفت.

مسئول یادمان شهدای ذالفقاری هدف از بازسازی این مکان را زنده نگه داشتن یاد و خاطرات شهدای هشت سال دفاع مقدس بویژه شهدای خط مقدم دفاع از آبادان عنوان کرد و اظهار داشت:این مکان می تواند به عنوان مکانی برای رزم و آموزش فرماندهان جوان نیروهای مسلح مورد استفاده قرار گیرد.

وی گفت:تاکنون بیش از 30 میلیارد ریال اعتبار برای اجرای کامل طرح و بازسازی یادمان هزینه شده است و سالروز حماسه ذوالفقاری فاز نخست آن به بهره برداری می رسد.