یک متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری گفت: روش‌های کمک‌باروری آزمایشگاهی، در ابتدا برای درمان ناباروری در زنان و بیمارانی که مشکلات لوله‌ای داشتند، ایجاد شد اما با پیشرفت تکنولوژی، این نوع درمان آزمایشگاهی در برخی موارد قادر به درمان بسیاری از موارد ناباروری مردان نیز هست.

دکتر علیرضا خردمند اظهار کرد: در زمینه علل بروز، راه‌های پیشگیری و شیوه‌های درمان ناباروری اولین چیزی که باید به آن پرداخت، تعریف ناباروری است.

وی افزود: ناباروری به این معنا است که زوجی پس از یک سال تلاش برای بچه‌دار شدن، صاحب فرزند نشوند البته در این مدت تماس‌های جنسی زوجین باید به صورت منظم بوده و از هیچ روش جلوگیری نیز استفاده نکرده باشند.

متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری بیمارستان گلستان اهواز ادامه داد: به طور قطع، زوجی را که از یکی از روش‌های جلوگیری استفاده می‌کنند یا یکی از آنها قادر به برقراری تماس جنسی منظم با همسر خود نیست مانند کسانی که به صورت طرح اقماری شاغل هستند، اگر بعد از یک سال بچه‌دار نشوند، نمی‌توان دچار مشکلی پزشکی دانست اما در برخی موارد باید درمان پزشکی، خیلی زودتر و پیش از گذشت یک سال آغاز شود.

وی گفت: ممکن است سن خانم بالا باشد یا یکی از زوجین با سابقه ازدواج قبلی، در آن ازدواج هم صاحب فرزند نشده باشد؛ در این موارد احتمال ناباروری یکی از زوجین قوی‌تر است. البته در برخی از موارد بنا به درخواست زوجین ممکن است درمان، زودتر از یک سال نیز آغاز شود.

خردمند افزود: آن‌چه در مبحث ناباروری حائز اهمیت است، این است که ما بدانیم که با یک زوج طرفیم و اگر بخواهیم درمانی را شروع کنیم، لازم است ارزیابی، برنامه‌ریزی و طرح درمان بر اساس این زوج انجام شود.

وی گفت: ممکن است که یکی از طرفین موجب ایجاد تغیییر در برنامه‌ریزی درمانی زوجین شود مثلا اگر اسپرم‌های مرد ضعیف باشند و همسر وی دچار مشکل لوله‌ای باشد، ممکن است از همان ابتدا به سمت روش درمان کاشت برویم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ادامه داد: میزان ناباروری طبق آمار جهانی، 15 درصد است اما به نظر می‌رسد در کشور ما این میزان مقداری بیشتر باشد، به طوری که بر اساس آمار موسسات مختلف دولتی، هم اکنون میزان ناباروری در ایران حدود 20 درصد است.

وی افزود: آمار دقیقی از تعداد افراد مبتلا به ناباروری در خوزستان در دست نیست اما به نظر می‌رسد که این آمار کمتر از میزان کشوری نباشد چرا که خوزستان یک منطقه صنعتی و گرم است و با توجه به شرایط آب و هوایی و اقلیمی، حتی احتمال می‌رود که تعداد مبتلایان حتی به بیش از 20 درصد نیز تجاوز کند.

خردمند در خصوص علل بروز ناباروری توضیح داد: علل ناباروری به دو نوع سرشتی(ژنتیکی) و محیطی تقسیم شده است که علل سرشتی را شاید نتوان خیلی دستکاری و درمان کرد؛ مثلا زنی که رحم ندارد یا مردی که  بیضه‌هایش دچار مشکل است هر دو مبتلا به مشکل ژنتیکی هستند اما در مواردی که مشکلات بیماران به دلیل عوامل محیطی است، باید نکاتی را مدنظر قرار داد.

وی افزود: یکی از علل رایج اختلال در عملکرد بیضه‌ها و تولید اسپرم، گرما است، مثلا استفاده از جکوزی و وان‌های آب گرم به طور مداوم و همچنین افرادی که شغلشان به گونه‌ای است که ناچار به حضور در محیط‌های گرم هستند مانند کارگران کوره‌ها؛ اینها عوامل محیطی موثر در تولید و ایجاد اختلالات ناباروری است.

این متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری گفت: توصیه می‌شود اگر مردان در محیط‌های بسیار گرم حضور دارند، مرتبا و روزانه چند مرتبه، بیضه‌ها را با آب سرد شستشو دهند، از لباس‌های مفید آن شرایط استفاده کنند، ما به هیچ‌وجه لباس‌های ضخیم، چسبان و پلاستیکی را برای کسانی که می‌خواهند بچه‌دار شوند توصیه نمی‌کنیم و حتما لباس زیر آنها باید از جنس نخی باشد، لباس پلاستیکی هم تعریق را مختل می‌کند و ذخیره بارهای الکتریکی در بدن می‌شود و این نوع لباس‌ها را توصیه نمی‌کنیم.

وی با اشاره به دیگر عوامل مهم بروز ناباروری گفت: اعتیاد به هر نوع ماده‌ای می تواند موجب ایجاد اختلال در سیستم تولید مثل و اختلال در باروری افراد شود و در راس آن سیگار به عنوان شایع‌ترین ماده اعتیادآور، از عوامل شناخته شده ناباروری است و بهترین راه، ترک کردن آن است.

مدرس گروه ارولوژی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تصریح کرد: تمام مواد مخدر، اعم از استنشاقی یا تزریقی می‌توانند موجب ناباروری شوند و برای بچه‌دار شدن حتما و اکیدا باید مصرف مواد مخدر قطع شود. حتی ثابت شده که مصرف الکل نیز آثار سوء بر باروری می‌گذارد و افرادی که الکل استفاده می‌کنند نیز در معرض خطر اختلال در تولید اسپرم و نهایتا ناباروری قرار دارند.

وی گفت: همچنین کسانی که به طور مداوم در مکان‌هایی که اشعه رادیواکتیو و ایکس وجود دارد، مانند واحد‌های رادیوگرافی و سی.تی.اسکن در حال فعالیت یا تردد هستند، باید این آگاهی و توجه را داشته باشند که این‌گونه پرتوها برای باروری آنها خطرزا است و حتما باید نکات حفاظتی در برابر اشعه‌ها را مد نظر قرار دهند.

متخصص جراحی‌های کلیه و مجاری ادراری بیمارستان گلستان اهواز گفت: بر اساس مطالعات، دیده شده که در مجاورت قرار دادن گوشی‌های تلفن همراه با بیضه‌ها نیز موجب اختلال در باروری افراد می‌شود و هرچه این تماس و نزدیکی با فرکانس‌های ساتع‌شده از موبایل بیشتر باشد، اثر سوء آن بیشتر است.

وی افزود: قرار دادن مداوم لپ‌تاپ روی پا و برای مدت زمان طولانی به دلیل این‌که گرما و امواج الکترومغناطیسی از خود تولید می‌کند نیز می‌تواند از عوامل بروز مشکلات ناباروری باشد.

خردمند با اشاره به ارتباط تغذیه و باروری گفت: تغذیه نیز از عوامل مهمی است که در پیشگیری از ناباروری باید مورد توجه قرار داد. تغذیه سالم که در همه موارد دیگر برای افراد توصیه می‌شود، برای حفظ قدرت باروری افراد نیز توصیه می‌شود، باید از مواد غذایی سالم و فرآوری‌نشده استفاده کرد و از مصرف بیش از حد گوشت قرمز، چربی‌های اشباع و مواد سرخ‌کردنی پرهیز کرد.

وی افزود: اظطراب و استرس نیز موجب بروز اختلال در باروری افراد می‌شود و توصیه می‌شود حتما این مورد هم تحت پیگیری و درمان اصولی قرار گیرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز اظهار کرد: رویای بچه‌دار شدن، برای بسیاری از مبتلایان به ناباروری، امروزه با پیشرفت چشمگیر تکنولوژی در حال تحقق است به طوری که بسیاری از افرادی که قبلا به عنوان بیمار نابارور می شناختیم، با درمان‌های نوین و پیشرفته، می‌توانند جزو بارورها قرار گیرند.

وی گفت: هنگامی که تشخیص قطعی شد و بررسی‌ها صورت گرفت، معمولا بیمار به درمان‌های دارویی پاسخ می‌دهد. ممکن است بیمار با استفاده از مکمل‌های غذایی، داروها و مواردی که بر اساس نوع بیماری، تشخیص داده شده در بسیاری از موارد بارور شده و بچه‌دار شود. همچنین در موارد پیشرفته‌تر، روش‌های جراحی گوناگونی، چه برای مردان و چه زنان وجود دارد که از این طریق نیز می‌توان شانس باروری را برای بیماران به وجود آورد.

خردمند ادامه داد: از حدود سه دهه پیش درمان‌های بسیار پیشرفته‌ای با بهره‌گیری از فناوری و شرایط آزمایشگاهی به وجود آمده که موجب شده است بسیاری از زوج‌هایی که قبلا نمی‌توانستیم برای بازیابی قوه باروری قولی به آنها بدهیم، با استفاده این روش‌ها بتوانند صاحب فرزند شوند.

وی افزود: البته روش‌های کمک‌باروری آزمایشگاهی، در ابتدا برای درمان ناباروری در زنان و بیمارانی که مشکلات لوله‌ای داشتند، مانند زنانی که لوله‌های آنها بسته شده بود ایجاد شد اما با پیشرفت تکنولوژی، این نوع درمان آزمایشگاهی کم‌کم به مرحله‌ای رسیده که در برخی موارد قادر به درمان بسیاری از موارد بیماری ناباروری مردان نیز هست.

این متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری گفت: یکی از درمان‌هایی که مدت کوتاهی است در خوزستان به عنوان قطب درمان ناباروری در جنوب و غرب کشور آغاز شده، درمان بیمارانی است که فاقد اسپرم هستند.

وی اظهار کرد: تا همین چند سال پیش در کل دنیا اگر بیماری وجود داشت که با نمونه‌برداری‌های عادی، در مایع منی وی اسپرم یافت نمی‌شد، به او برچسب "نابارور" زده می‌شد، به ویژه بیمارانی که مشکلات هورمونی یا سایز بیضه‌های کوچک داشتند اما چند سالی است که در دنیا و حدود یک سال و نیم است که در کشور ما عمل جراحی جدیدی در استان خوزستان آغاز شده و برای بیماران فاقد اسپرم انجام می‌شود.

خردمند افزود: این روش که در مرکز تحقیقات ناباروری جهاد دانشگاهی خوزستان در حال انجام است و بسیار خوشحالیم که یک مرکز دولتی و غیرخصوصی این کار را آغاز کرده و خوشبختانه تاکنون تعداد بسیار زیادی  از این بیماران تحت مداوا قرار گرفته و موفقیت‌های بسیاری در این زمینه به دست آمده که تقریبا برابر با آمار جهانی است.

وی ادامه داد: در این روش عمل جراحی به صورت میکروسکوپیک انجام می‌شود، بدین معنی که با میکروسکوپ در بیضه فرد بیمار جستجو می‌کنیم و اگر اسپرمی پیدا شد، با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی برای باروری مورد استفاده قرار می‌دهیم.

این متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری گفت: این عمل جراحی نوین موجب باز شدن دریچه امیدی برای بیماران فاقد اسپرم شده است که تا پیش از این برای درمان مجبور به ترک استان بودند و یا حتی پیگیری درمان برای آنها ممکن نبود.

وی افزود: همین موضوع موجب شده که ما بیمارانی از برخی کشورهای منطقه نیز داشته باشیم و شاید با تقویت این درمان، بتوان به ارتقا توریسم‌درمانی نیز کمک کرد.

دکتر علیرضا خردمند از سال ١٣٧٨ تاکنون به عنوان عضو هيات علمی گروه ارولوژی بيمارستان گلستان مشغول به خدمت است. وی از سال ۹۳ پس از اتمام دوره‌های تكميلی در زمينه آندرولوژی، ناباروری مردان و جراحي‌های ميكروسكوپیک مردان، همكاری خود را با مركز تحقيقات و درمان‌هاي ناباروري جهاد دانشگاهي خوزستان (رويان اهواز) آغاز کرد كه تاکنون ادامه دارد.

دکتر خردمند برای اولين بار در منطقه جنوب و غرب كشور، عمل استخراج ميكروسكوپیک اسپرم از یک بیمار آزواسپرم(فاقد اسپرم) را در شهريور ١٣٩٣ انجام داد.