انتخبات مجلس نهم روز به روز نزدیک می شود، به طوری که این روزها در هر محفل سیاسی حرف از صلاحیت و کاندیدهای مربوط به هرحوزه و شهر می باشد، نگاهی به انتخاب شخص اصلح از دیدگاه قرآن و سخنان مقام معظم رهبری، ایجاب کرد که یک مطلب در رابطه با اصلحیت و صلاحیت شخص نماینده بنویسم و در اختیار عموم قرار دهم.
انسان به عنوان اشرف مخلوقات و موجودی که قرعه فال را به نام او زدند و بار امانت الهی را بردوش وی نهادند و بنا شد که خلیفه الهی در زمین باشد، در یک ویژگی اساسی نسبت به سایر موجودات برتری دارد و آن ویژگی، مرتبه بالای "اراده" به معنای قدرت انتخاب و امکان گزینش است. به همین دلیل است که انسان مخاطب تکلیف الهی قرار گرفته و استعدادی که خداوند در وجود او نهاده است بسته به نوع انتخابهایش، او را در یک طیف عظیمی از مقام و رتبه قرار داده است که اوج آن، مقام "خلیفة اللهی" و حضیض آن مرتبه پست‌تر از حیوانات است. بنابراین بحث انتخاب و گزینش یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انسان است که در تعیین سرنوشت نهایی او مؤثر می‌باشد. طبیعی است که همة انسانها و حتی سایر موجودات که حد کمی از اختیار و انتخاب را دارا هستند، همواره در پی انتخاب بهترین گزینه می‌باشند.
یکی از مصادیق انتخاب در حوزه زندگی اجتماعی، انتخاب وکلا و نمایندگان مردم، جهت ادارة امور سیاسی و اجتماعی به نمایندگی از مردم است. در نظام جمهوری اسلامی بر اساس تفکیک وظایف و اختیاراتی که بین قوای سه‌گانه شده است. بحث قانونگذاری و نظارت بر قوه مجریه بر عهده قوه مقننه متشکل از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گذارده شده است.
ویژگی های نماینده اصلح از نظر مقام معظم رهبری اهتمام و اعتقاد به شعارهای انقلاب و اهداف اصیل آن و بویژه بحث استقلال و عدم وابستگی است «مبادا کسانی به مجلس بروند که گیرنده آنها منتظر فرستنده قوی آمریکا و غرب باشد و هرچه آنها بگویند، اینها به زبان دیگر در داخل مملکت تکرار کنند.»
مقام معظم رهبری در رابطه با صلاحیت نمایندگان مجلس، معتقدند که افراد باید اصلح باشند: «نماینده مجلس باید، بهترین از لحاظ ایمان، بهترین از لحاظ اخلاص و امانت، بهترین از لحاظ دیندارى و آمادگى براى حضور در میدان هاى انقلاب، دردشناسترین و دردمندترین نسبت به نیازهاى مردم باشند.»
نماینده منتخب مردم در یک حوزه انتخابی، به عنوان نماینده افکار عمومی آن بخش از کشور است و باید در بحث قانونگذاری و نظارت بر دستگاه های اجرایی ایفای نقش نماید.
در همین رابطه مقام معظم رهبری فرمودند: «وعده های غیر عملی ملاک نیست. من با خودِ نمایندههاى محترم در دورههاى مختلف وقتى مواجه شدم، به اینها گفتم: آقایان و خانم هاى نماینده! وظیفه نماینده این نیست كه وعده عمرانى و فلان پروژه، فلان كار را در منطقه انتخابى خود به مردم بدهد؛ اینها كار اجرایى است، كار دولت است. وظیفه نماینده این است كه بتواند قانون مورد نیاز كشور را پیدا كند، آن قانون را جعل كند. وقتى قانون شد ـ یعنى قاعدهاى گذاشته می شود ـ دستگاه هاى اجرایى و قضایى مجبورند طبق قانون عمل بكنند.»
نکته ای دیگر در باب ویژگی های نماینده مجلس، بحث تعهد و تدین در کنار تخصص است که دیدگاه مقام معظم رهبری بدین گونه است که: «تخصص نیز امرى لازم است و ما امروز متخصص كم نداریم، اما ملت هوشیار ایران باید دقت كند كه در میان همین متخصصان، متدین ها را انتخاب كند؛ زیرا دین و تدین مانع وابستگى مىشود و اگر دیندارى نباشد وابستگى آسان مىشود.»
مرورى به آياتى كه درباره انتخاب افراد از
سوى خداوند يا پيشوايان معصوم(عليهم السلام) آمده، ما را به اين مطلب
رهنمون مى سازد كه در انتخاب افراد در هر جايى مسلمان بايد صلاحيت افراد و
تعهد آنان را ملاك قرار دهد.
مثلا در داستان انتخاب طالوت در قرآن آمده
است، برخى انگيزه هاى غير الهى، مانند نَسَب عالى و ثروت فراوان را ملاك
انتخاب فرمانده و رهبر مى دانستند
"....قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِّنَ الْمَال..." (سوره بقره،آيه 247)گفتند: چگونه او بر ما حكومت كند با اين كه ما از او شايسته تريم و او ثروت زيادى ندارد.....، ولى پيامبرشان در مورد انتخاب طالوت به آنان گفت:
"....إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَـهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِى مُلْكَهُ مَن يَشَآءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ" (سوره بقره،آيه 247 ) ....
خدا او را بر شما برگزيد و او را در علم و (قدرت) جسم وسعت بخشيده است.
از اين آيه و رواياتى كه تعصب هاى قبيله
اى و گروهى و هواى نفس را در انتخاب افراد به شدت مذمت مى كند، فهميده مى
شود، امت اسلامى، در انتخابات دو وظيفه بسيار حساس بر عهده دارد كه اگر آن
ها را رعايت نكند، وظيفه دينى خود را انجام نداده و در پيشگاه خداى متعال
مقصر است.
وظيفه اول: فردى را كه مى خواهد انتخاب
كند، تنها براى رضاى خدا و مصلحت امت اسلامى انتخاب نمايد و در انتخاب او
هيچ انگيزه اى، غير از انتخاب اصلح كه تنها راه حاكميت صالحان است نداشته
باشد.
وظيفه دوم: منتخب خود را به طور كامل شناخته و او را در ديانت و
صداقت، امتحان كرده باشد و ميزان كارايى او را براى كارى كه انتخاب مى كند
بداند. چنان كه در قرآن كريم آمده است: "إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن
تُؤَدُّوا الاَْمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا " (سوره نساء،آيه 58) خدا به شما
فرمان مى دهد كه امانت ها را به صاحبانشان بازگردانيد. امروز، اداره جامعه
اسلامى، امانتى است كه از سوى مردم به مسئولين سپرده مى شود، لذا وظيفه
مردم است اين امانت را به كسانى كه اهليت و صلاحيت دارند بسپارند.
اگر شناخت درستى از کانديدا ها نداشته باشيم چکار کنيم؟
انسان بايد منتخب خود را به طور كامل شناخته و او را در ديانت و صداقت، امتحان كرده باشد و ميزان كارايى او را براى كارى كه انتخاب مى كند بداند. چنان كه در قرآن كريم آمده است:
" إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّوا الاَْمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا " (سوره نساء،آيه 58)
خدا به شما فرمان مى دهد كه امانت ها را به صاحبانشان بازگردانيد
حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) نيز در ضمن
آيين نامه حكومتى كه براى مالك اشتر مى نويسد ، به او مى فرمايد: " بخيل را
در مشورت كردن دخالت نده كه تو را از نيكوكارى باز مى دارد و از تنگدستى
مى ترساند. ترسو را در مشورت دخالت نده كه در انجام كارها روحيه تو را سست
مى كند. حريص را نيز در مشورت دخالت نده كه حرص را با ستمكارى در نظرت زينت
مى دهد...بدترين وزيران تو كسى است كه پيش از تو وزير بدكاران بوده و در
گناهان آنان شركت داشته، پس مبادا چنين افرادى محرم راز تو باشند...تو بايد
جانشينانى بهتر از آنان داشته باشى كه قدرت فكرى امثال آنان را داشته، اما
گناهان و كردار زشت آن ها را نداشته باشند. كسانى كه ستمكارى را بر ستمى
يارى نكرده و گناهكارى را در گناهى كمك نرسانده باشند
كسانى كه در اثر
برخى خصلت هاى فردى و شخصى از مديريت صحيح و هزينه درست بيت المال ناتوان و
ناكارآمدند و نيز كسانى كه در مقابل تهديد دشمنان عقب نشينى نموده در
تصميمات اساسى سست مى شوند و يا كسانى كه بر مقام و منصب و موقعيت حريصند و
مقامات را در بين اقوام و يا وابستگان خود تقسيم مى كنند و يا كسانى كه در
گذشته همراه و همكار ستمكاران بوده و يا امروز ستمكاران و ستم پيشگان بين
المللى را تأييد نموده از در آشتى با آنان برخورد مى كنند و يا كسانى كه در
گذشته با رفتار خود به ارزش هاى اسلامى و انسانى صدمه زده و در گسترش ارزش
هاى شيطانى و فرهنگ بيگانه گام برداشته اند و... " اين همه شرايطى است كه
حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) بر آن ها تأكيد مى نمايد. و امروز وظيفه ما
، تشخيص اين اوصاف و پرهيز از انتخاب چنين افراد است. و اگر شناخت درستى
از نامزدها نداريم بايد تحقيق نموده و از آگاهان بپرسيم زيرا قرآن كريم
فرموده است " فَسـَلوا اَهلَ الذِّكرِ اِن كُنتُم لا تَعلَمون" (سوره نحل آيه 43 ) اگر نمى دانيد از آگاهان بپرسيد
با نگاهی به بیانات مقام معظم رهبری و آیات و روایات دیدیم که انتخاب اصلح کار سختی است، پس همیشه مردم باید با نگاهی روشن و تیز بینانه به سوی کسی رهسپار شوند که اصلح باشد.
