فراهم کردن زمینه مناسب به منظور تسهیل در امر صادرات خرما می‌تواند به توسعه هرچه بیشتر این بخش کمک کند. ایجاد بسترهای برای آسان شدن صادرات خرما در خوزستان، علاوه بر این‌که صادرکنندگان استان را تقویت می‌کند، بلکه کمک شایانی نیز به نخلداران و تولیدکنندگان خرما می‌کند. بهره‌مندی از پتانسیل‌ تولید خرما در خوزستان زمینه را برای عرضه این محصول استراتژیک در بازارهای جهانی و حضور هرچه بیشتر در این بازارها فراهم می‌کند که در نهایت منجر به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در استان می‌شود.

يكی از عوامل اثرگذار بر رشد اقتصادی، صادرات و عرضه محصولات تولید داخل در بازارهای خارجی است. تأثير اين عامل و قوت و ضعف آن در رشد اقتصادی يك كشور به عوامل مختلفی بستگی دارد كه چنانچه مجموعه اين عوامل به نحو صحيح در ارتباط باهم عمل كند، شاهد اثرگذاری آن بر رشد اقتصادی خواهیم بود. توسعه صادرات می‌تواند نقشی اساسی در رونق تولید در کشور و استفاده از پتانسیل‌ها داشته باشد اما این امر نیازمند ایجاد شرایطی است تا تولیدکننده و صادرکننده بتوانند بدون مشکل به تولید و صادرات بپردازند.

تولیدکننده و صادرکننده خرما، دو حلقه متصل به هم هستند

در این زمینه جاسم حزباوی، یک تولید کننده خرما معتقد است: تولیدکننده و صادرکننده خرما مانند دو حلقه متصل به هم هستند و باید به هر دو بخش توجه شود. اگر تولیدکننده خرما نباشد کارگاه‌های بسته‌بندی و صادرکننده خرما رونق آنچنانی نخواهند داشت و اگر صادرکننده نیز نباشد، محصول روی دست نخلدار می‌ماند.

وی افزود: مشکل فروش محصول مهمترین مساله‌ای است که باید به آن توجه شود. در این زمینه تولیدکنندگان خرما مشکلات خود را دارند و کارگاه‌های بسته‌بندی نیز با مشکلات دیگری مواجه هستند. صادرات، استانداردها و بحث ترانزیت مسایلی هستند که شرکت‌های بسته‌بندی با آن‌ها مواجه هستند که در این زمینه انتظار داریم دولت به مشکلات هر دو بخش توجه کند.

این تولیدکننده خرما با اشاره به این‌که تنها خریدار خرمای تولیدی کشاورزان برای صادرات، کارگاه‌های بسته‌بندی خرما هستند، گفت: به دور از انصاف است که این محصول استراتژیک و ارزآور مورد بی‌مهری قرار بگیرد و به قیمت خوراک دام فروخته شود.

فروش محصول مشکل اصلی تولیدکنندگان خرما است

حزباوی تصریح کرد: مشکل اصلی نخلداران و تولیدکنندگان خرما فروش محصول است. به دلیل ثابت نبودن قیمت و متناسب نبودن قیمت با هزینه‌ها، نخلداران دچار مشکل هستند و هیچ کسی نیز به این مساله توجهی ندارد. این مشکل در بحث صادرات نیز اثرگذار است زیرا تنها خریدار خرمای نخلداران کارگاه‌های بسته‌بندی هستند.

وی گفت: چند سال است که پیگیر این مشکل هستیم و با مسئولان مربوطه در استانداری، جهاد کشاورزی و بخش‌های دیگر مسایل و مشکلات را مطرح کرده‌ایم تا به آن‌ها رسیدگی کنند. در سال 90 هر کیلو خرما را 530 تومان فروختیم. در سال 91 قیمت هر کیلو خرما به 730 تومان رسید و در سال 92 هر کیلو خرما را 1400تومان به فروش رساندیم اما در سال 93 به جای آنکه شاهد بالا رفتن قیمت خرما به دلیل بالارفتن هزینه‌ها باشیم، قیمت خرما به هر کیلو هزار تومان و در سال 94 این قیمت به کیلویی 1150 تومان رسید.

این تولیدکننده خرما اظهار کرد: با توجه به گرانی نهاده‌ها، سوخت، نیروی انسانی و... قیمت‌های خرید خرما جوابگوی نیاز نخلداران نبود. در سال 95 در کمیسیون کشاورزی مجلس مشکلات را بیان کردیم. گفتیم به دور از انصاف است که این محصول استراتژیک و ارزآور مورد بی‌مهری قرار بگیرد و به قیمت خوراک دام فروخته شود.

حزباوی ادامه داد: قیمت کارشناسی فروش خرما بر اساس آنالیز جهاد کشاورزی، هر کیلو 3 هزار 300 تومان برای سال 95 بود اما با صحبت‌هایی که با کارگاه‌های بسته‌بندی انجام دادیم، به توافق رسیدیم که هر کیلو خرما را 1600تومان از نخلدار خرید کنند.

دولت برای حل مشکلات خرما آستین بالا بزند

وی با بیان این‌که دولت برای حل مشکلات خرما آستین بالا بزند، گفت: واحدهای بسته‌بندی نیز برای خرید خرما مشکل خاص خود را دارند و دولت باید به مشکلات آن‌ها نیز توجه کند زیرا تنها خریدار خرمای تولیدی کشاورزان برای صادرات کارگاه‌های بسته‌بندی خرما هستند. در این زمینه یا باید دولت با قیمت متناسب با هزینه، خرما را از نخلداران خریداری کند یا این‌که شرکت‌های بسته‌بندی خرما را تقویت کند تا آن‌ها بتوانند خرمای نخلداران را خرید و صادر کنند.

این تولیدکننده خرما عنوان کرد: حذف یارانه کشاورزان نخلدار توسط صندوق بیمه کشاورزی یکی از مشکلات دیگر نخلداران است. این مساله هم به نخلدار فشار وارد می‌کند و هم باعث افزایش هزینه‌های آن‌ها می‌شود. سال گذشته کل نخل‌های خود را که حدود 14هکتار بودند حدود یک میلیون تومان بیمه کردم اما امسال هزینه بیمه محصولات حدود 4میلیون تومان شده است.

حزباوی خاطرنشان کرد: هرچند نخلستان‌ها به نام کشاورزان هستند اما نخیلات سرمایه ملی دولت هستند زیرا در زمانی که پاجوش انجام می‌دادیم دولت به نخلداران یارانه داده و در برخی از کارها نیز مانند هرس، تکریب و ... به نخلداران کمک کرده است و صحیح نیست که به این سرمایه‌ها توجه نشود. بنابراین انتظار داریم که مشکلات رسیدگی شود تا تولیدکنندگان بتوانند خرما تولید کنند و صادرکنندگان نیز بدون مشکل به صادرات خرما بپردازند.

کیفیت خرما یکی از عوامل مهم در توسعه صادرات آن است و با تطابق کیفیت خرمای صادراتی با استانداردهای بین المللی می‌توان به افزایش کیفیت خرمای تولیدی کمک کرد تا به این ترتیب به خوبی در بازارهای جهانی مورد استقبال قرار بگیرد . همچنین نوع بسته‌بندی، بازار پسند بودن محصول صادراتی و رعایت استانداردها در این زمینه از دیگر عواملی است که با رعایت آن می‌توان زمینه را برای توسعه و رشد صادرات فراهم کرد.

خرمای خوزستان به 17 کشور جهان از جمله انگلستان، کانادا، مالزی و... صادر می‌شود. به منظور توسعه صادرات باید زمینه را برای حل مشکلات صادرکنندگان در این بخش فراهم کرد تا با شناسایی بازارهای هدف، تقویت شرکت‌های صادراتی و تهیه محصولات مطابق با استانداردها، مبادرت به صادرات کرد.

صادرکنندگان خرما در تامین نقدینگی دچار مشکل شده‌اند

سید مصطفی حجت نژاد، صادرکننده خرما با بیان این‌که مشکلات فراوانی در بحث صادرات خرما وجود دارد، گفت: یکی از مهمترین مشکلات شرکت‌های بسته‌بندی و صادرکننده خرما این است که دارای کارگاه‌هایی هستند که به روزرسانی نشده‌اند زیرا این بروزرسانی هزینه زیادی دارد و از عهده این شرکت‌ها خارج است.

وی افزود: بحث نقدینگی یکی دیگر از مشکلات در بحث صادرات خرما است و شرکت‌هایی که در این زمینه فعال هستند، به دلیل کمبود نقدینگی با مشکلاتی مواجه می‌شوند. بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات به صادرکنندگان، قوانین بسیار سختگیرانه‌ای اعمال می‌کنند که این مساله نیز صادرکنندگان خرما را در بحث تامین نقدینگی دچار مشکل می‌کند.

این صادرکننده خرما تصریح کرد: بانک توسعه صادرات بانک تخصصی برای صادرات است. این بانک در سه، چهار سال گذشته حدود 90 درصد میزان صادرات را پوشش نقدینگی می‌داد و در مقابل صادرات محصولات، فقط پروانه صادراتی را از صادرکننده دریافت می‌کرد اما اکنون با شرایطی که برای صادرکنندگان در نظر گرفته بحث تامین نقدینگی دچار مشکل شده است.

صادرکنندگان خرما، بازرگان نیستند، تولیدکننده هستند

حجت نژاد عنوان کرد: گردش مالی صادرکنندگان خرما یکبار در سال است زیرا صادرکنندگان خرما یک موسسه بازرگانی نیستند که چندین بار در سال گردش مالی داشته باشند، بلکه کار تولیدی می‌کنند. در این زمینه بانک برای اعطای تسهیلات از صادرکنندگان خرما میانگین گردش مالی می‌خواهد که این امر به ما فشار وارد می‌کند و مشکلاتی را صادرکنندگان خرما به وجود می‌آورد.

وی با بیان این‌که در زمینه تعامل با بخش‌های خصوصی از جمله تولیدکنندگان خرما مشکلی وجود ندارد، بلکه مشکلات در بحث دریافت خدمات دولتی است، اظهار کرد: فشاری که سازمان‌های دولتی به شرکت‌های صادرکننده خرما وارد می‌کنند باعث شده تا آن‌ها نتوانند به خوبی فعالیت کنند. اگر مشکلات بر اساس مسایل قانونی باشد، مساله‌ای نیست اما سازمان‌های دولتی اجحاف‌هایی به صادرکنندگان می‌کنند که به ما فشار وارد می‌کند.

برای حل مشکلات از دولتی‌ها قطع امید کرده‌ایم

این صادرکننده خرما با بیان این‌که از دولتی‌ها قطع امید کرده‌ایم، ادامه داد: در سال‌های گذشته هرچه در خصوص حل مشکلات صادرات و کارگاه‌های بسته‌بندی تلاش کرده‌ایم بی‌نتیجه بوده است و مشکلات کارگاه‌های بسته‌بندی خرما هم در بحث بسته‌بندی و هم صادرات محصولات به کشورهای خارجی همچنان پابرجا است.

حجت نژاد گفت: حدود 50درصد از خرمای صادراتی ایران از رقم استعمران است که فقط در درون خوزستان تولید می‌شود. این خرما در بازارهای خارجی به خوبی جایگاه خود را پیدا کرده و بسیار موردتوجه است. این خرما به دلیل داشتن درصد بالای قند دارای ماندگاری بسیار خوب و مورد استقبال کشورهای غربی است.

وی خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته تقاضا برای صادرات خرمای استعمران به کشورهای خارجی افزایش بسیاری داشته و در این خصوص چندین سال است که مشکلی برای ماندن خرما در آخر فصل را نداریم زیرا همه خرمایی که از نخلدار خریداری می‌شود را صادر می‌کنیم.

خوزستان فاقد پایانه صادراتی خرما است

همچنین در این زمینه یونس حسین نژادیان، معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خوزستان گفت:انتظار داریم تا دولت با ایجاد زیرساخت‌هایی از جمله خط کشتیرانی برای صادرات خرما از بنادر استان و همچنین ایجاد پایانه صادراتی خرما شرایط را برای توسعه صادرات خرما در استان فراهم کند.

وی افزود: استان خوزستان در همه زمینه‌ها توانمندی دارد و به همان اندازه نیز نسبت به آن کم‌توجهی می‌شود. خوزستان در تمام بخش‌ها به خصوص صادرات محصولات غیر نفتی پتانسیل دارد که در این امر نیاز به توجه و فراهم کردن زیرساخت‌ها است.

معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خوزستان تصریح کرد: با بررسی روند صادرات در 10سال اخیر نزدیک به یک چهارم صادرات غیر نفتی کشور را خوزستان انجام می‌دهد. خوزستان چیزی بیش از استحقاق خود طلب نمی‌کند بلکه می‌خواهد به همان میزان که صادران غیرنفتی انجام می‌دهد به همان میزان نیز به استان توجه شود.

حتی یک دلار از خرمای خوزستان از بنادر استان صادر نمی‌شود

حسین نژادیان با بیان این‌که خوزستان فاقد پایانه صادراتی خرما است، گفت: در حال حاضر حتی یک دلار از خرمای خوزستان از بنادر استان صادر نمی‌شود. خط کشتیرانی در خوزستان وجود ندارد تا صادرکنندگان خرما بتوانند این محصول را به طور مستقیم از استان صادر کنند.

وی ادامه داد: صادرکنندگان خرما مجبور هستند برای صادرات محصول خود به کشورهای دیگر، خرما را زمینی به هرمزگان بفرستند تا سپس از طریق بنادر هرمزگان خرما صادر شود.

معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خوزستان اظهار کرد: در شادگانی که مرکز خرمای استان است، پایانه صادراتی نداریم. باید این امر مورد توجه دولت قرار گیرد تا با احداث پایانه صادراتی در استان خوزستان و ترجیحا در شادگان شرایط را برای صادرات آسان‌تر مهیا کرد.

حسین نژادیان خاطرنشان کرد: متاسفانه برخی به خرمای استعمران، اجحاف می‌کنند و آن را سایر می‌نامند. در این زمینه به دنبال آن هستیم تا دیگر خرمای استعمران با عنوان خرمای سایر عرضه نشود. خرمای استعمران فقط در خوزستان تولید می‌شود و بازارهای خارجی از این خرما استقبال می‌کنند زیرا فرآورده‌های بسیار زیادی از آن بدست می‌آید.

صادرات خرما به صورت خام، یک نوع فروش سرمایه است

در این زمینه سید‌سلطان حسینی، رئیس کمسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز، نیز گفت:در خوزستان صنایع تبدیلی و صنایع بسته‌بندی مدرن وجود ندارد و این یک مشکل برای استان است. با توجه به این‌که بیشتر صادرات خرمای ایران توسط خوزستان انجام می‌شود اما متاسفانه به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، صادرات خرما به صورت خام در واقع یک نوع فروش سرمایه است.

وی افزود: به دلیل نبود صنایع تبدیلی و فرآوری شاهد هدر رفتن خرماهای تولیدی در استان هستیم. کارگاه‌های بسته‌بندی در استان مجهز نیستند و خرماهایی که در این کارگاه‌ها نگهداری می‌شوند با توجه به این‌که بیشتر کارگاه‌ها سیستم مناسبی برای نگهداری خرما ندارند دچار مشکل می‌شوند.

رئیس کمسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اهواز تصریح کرد: در رابطه با وضعیت نخیلات در خوزستان باید یک برنامه کلی و منسجم کارشناسی شده اجرایی شود زیرا در حال حاضر حدود 25 درصد از نخل‌های خوزستان پیر هستند. باید فکری برای جایگزینی این نخل‌ها در نظر گرفته شود که از حوزه کاری اتاق بازرگانی خارج است و نیاز به یک برنامه‌ریزی منظم دولتی دارد.

فشار بر روی تولیدکنندگان خرما است

حسینی با بیان این‌که کمک‌هایی که به نخلداران می‌شود بسیار ضعیف است و فشار بر روی تولیدکنندگان خرما است، اظهار کرد: برگزاری کلاس‌های آموزشی و دوره‌های منظم برای کشاورزان که به علم روز دنیا آشنا شوند از جمله کارهایی که اتاق بازرگانی اهواز برای کشاورزان انجام می‌دهد تا بتوانیم حداقل در یک رقابت خوب و نه عالی، در بازارهای جهانی جایگاهی داشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: باید یک برنامه‌ریزی با کمک دولت برای حل مشکل تولیدکنندگان خرما در نظر گرفته شود و بودجه‌ای ویژه برای این امر تخصیص یابد. در این زمینه باید متخصصین کشاورزی جمع شوند تا فکری اساسی برای حل مشکلات صادرات و نخلداران انجام دهند.

خرما در بحث تامین امنیت غذایی به عنوان یکی از منابع اصلی غذایی در مناطق خرماخیز به حساب می‌آید. توسعه صادرات آن می‌تواند به ارزآوری و ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در استان خوزستان کمک کند. همچنین اهمیت به بحث خرما به خصوص در خوزستان می‌تواند در افزایش کیفیت تولید این محصول نیز اثرگذار باشد زیرا اگر مشکلات تولیدکنندگان حل شود و آن‌ها خرمای با کیفیت بالاتری را تولید کنند، خرمای صادرشده به خوبی در بازارهای جهانی مورد استقبال قرار می‌گیرد.

ایجاد واحدهای فرآوری خرما به منظور تنوع‌بخشی به محصول خرما و همچنین جلوگیری از خام فروشی این محصول مساله‌ای‌ست که اگر در استان مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند موجب ایجاد ارزش افزوده بسیار بیشتری در بحث صادرات خرما شود. همچنین با ایجاد این واحدهای فرآوری خرما زمینه برای اشتغال جوانان در این واحدها فراهم می‌شود. با توجه به توانمند بودن خوزستان در زمینه تولید خرما و لزوم وجود صنایع تبدیلی در استان به عنوان حلقه واسط اقتصادی بین کشاورزی و صنعت، تعداد واحدهای فرآوری خرما در خوزستان بسیار کم است و در حد نیاز استان نیست.

خوزستان از نظر توسعه سطح زیرکشت و افزایش راندمان در بحث خرما پتانسیل بسیار بالایی دارد اما به دلیل محدودیت در تخصیص اعتبارات، کم شدن سهم دولت در سرمایه‌گذاری و عدم جذب سرمایه گذار در استان، تولیدات خرما رو به کاهش است. می‌توان با حمایت از حضور بنگاه‌های صادراتی در بازارهای هدف، حمایت از طرح‌های ارتقای کیفیت و بسته‌بندی محصولات، جلب سرمایه گذار بخش خصوصی، تقویت، تجهیز و توسعه حمل و نقل و سرمایه‌گذاری در این بخش به صادرات خرما کمک و مشکلات این بخش را حل کرد.