مراحل پروپوزال نویسی

همانطور که گفتیم برای یک پروپوزال نویسی موفق، باید مراحل نوشتن پروپوزال را بدانید. پس میرویم سراغ بررسی مراحل پروپوزال نویسی.

۱- آماده سازی پروپوزال

برای نوشتن پروپوزال باید شما مطالعاتی درباره سوابق تحقیقات مشابه و همچنین نتایج آنها داشته باشید تا بتوانید بطور علمی توضیح دهید که چرا انجام تحقیق در این زمینه مورد نیاز است. توجه داشته باشید که پروپوزال یک برنامه کاری قطعی نیست و معمولا در فرآیند ارزیابی و تحقیق ممکن است دچار تغییر و تحولات گردد.

بطور خلاصه با ارائه پروپوزال شما به استاد راهنما نشان می دهید که مشکل یا ابهام و یا نقصی در مبحثی علمی یافته اید و با انجام تحقیقات مقدماتی می خواهید راه حلی برای رفع آن مشکل پیشنهاد کنید و طبیعتا اطلاعات مقدماتی کافی در این مبحث دارید و میتوانید ارزش آن را تبیین نمایید.

۲- صفحه عنوان (Title Page)

مرحله بعدی از مراحل نوشتن پروپوزال موفق، تهیه صفحه عنوان است. صفحه عنوان معمولا شامل عنوان تحقیق، نام دانشجو، رشته دانشگاهی مورد نظر و تاریخ آماده سازی می شود. البته علاوه بر این صفحه عنوان میوتواند موارد دیگری همچون نام استاد راهنما (در صورت وجود) را نیز شامل شود.

در انتخاب عنوان تحقیق دقت کنید. عنوان باید تا میزان ممکن کوتاه و گیرا باشد. توجه داشته باشید که در عین حال لازم است عنوان به طور دقیق هدف تحقیق را نیز بیان نماید. توصیه می کنیم از عبارات کلی و عامه پسند دوری کنید. استفاده از فرمول ها و کلمات تخصصی در تیتر آزاد است.

معمولا ظاهر صفحه عنوان بدین صورت است که کمی بالاتر از وسط صفحه عنوان تحقیق با فونت درشت قرار می گیرد و در ادامه نام دانشجو و رشته دانشگاهی و در پایین صفحه سال ارائه پروپوزال با فونت های ریزتر نوشته می شوند. (معمولا برای عنوان تحقیق می توان از فونت سایز ۲۰ تا ۲۴ و برای بقیه موارد از فونت سایز ۱۴ یا ۱۶ استفاده کرد)

استفاده از رنگ در صفحه عنوان مرسوم نیست ولی ممنوع هم نیست.

۳- سوابق پژوهش های مشابه (Review of literature and justification)

در این قسمت باید به صورت مختصر و در عین حال دقیق و با ارائه رفرنس درباره سوابق موضوع تحقیق خود توضیحاتی ارائه دهید. این توضیحات باید شامل نتایج تحقیقات انجام شده مشابه و ارزیابی نقایص و یا اشتباهات احتمالی آنها باشد که هدف شما تکمیل و یا تصحیح این نتایج می باشد.

توجه داشته باشید که تمامی نظریه های مطرح شده و شواهد ارائه شده باید به طور مستند ذکر شوند و رفرنس تمامی مواردی که در این قسمت ارایه می شوند، باید در بخش نمایه ها ذکر شوند.

به طور خلاصه در این قسمت شما باید استاد راهنمای بالقوه خود را قانع کنید که تحقیقات مقدماتی کافی در زمینه موضوع انتخابی خود انجام داده اید و منابع مرتبط را در این زمینه را مطالعه کرده اید و دقیقا ایده کاری خود را یافته اید.

به عبارت کلی در این قسمت شما بیان می کنید که چه تحقیقاتی تا به حال انجام شده است و نتایج آنها چه بوده و به چه دلیلی این نتایج ناقص یا اشتباه است و در ادامه توضیح می دهید که تحقیقات شما چه کمکی به اصلاح یا تکمیل تحقیقات و نظریات قبلی می کند.

توجه داشته باشید که این بخش معمولا طولانی ترین بخش پروپوزال است و ممکن است تا نیمی از حجم پروپوزال را به خود اختصاص دهد.

4-نتایج تحقیقات مقدماتی (Preliminary research results)

در این قسمت در صورتی که در همین مرحله تحقیقاتی انجام داده اید نتایج مقدماتی را ارایه می کنید و تبیین می کنید که با توجه به این نتایج پیش بینی شما درباره نتایج نهایی چیست. همچنین در صورتی که قبلا تحقیقاتی در این زمینه انجام داده اید، در این قسمت آنها را توضیح می دهید و نتایج آن را بیان می کنید.

 

5- اهداف تحقیق (Research plan and objectives)

در این بخش از مراحل نوشتن پروپوزال، برای تحقیقات خود هدف گذاری می کنید. بر این اساس در این بخش با توجه به هدف نهایی تعریف شده برای تحقیق اهدافی قابل ارزیابی برای مراحل مختلف تحقیقاتی تدوین می کنید. این اهداف به شما ملاک هایی برای ارزیابی پیشرفت تحقیقاتتان در مراحل بعدی ارائه می دهند.

ضمن اینکه به خاطر داشته باشید که لزوما آنچه که شما به عنوان نظریه ارائه می دهید، صحیح نیست و در این بخش باید معیارهایی برای تعریف نادرستی و درستی نظریه ارایه شده تببین کنید تا بتوان بر اساس آنها در مراحل مختلف به ارزیابی دستاوردها پرداخت.

این بخش به طور خاص برای تحقیقاتی که بر پایه آزمایشات عملی و آزمایشگاهی تعریف شده اند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا در واقع امکان سنجش نتایج تحقیق را فراهم می آورد.

6- روش تحقیق (Research Methodology)

در این بخش از مراحل نوشتن پروپوزال، شما روش های انجام تحقیقات خود را تبیین می کنید؛ یعنی برای دستیابی به اهداف تعیین شده روش علمی مورد استفاده خود را مطرح می کنید. توجه داشته باشید که در این بخش باید توضیح دهید که به چه دلایلی روش خاصی را انتخاب کرده اید و نشان دهید که چرا این روش برای انجام تحقیقات مناسب ترین است.

به عنوان مثال در صورتی که نیاز به تحقیق میدانی داشته باشید، در این قسمت باید بنویسید که چگونه پرسشنامه را تهیه می کنید و پاسخ دهندگان را چگونه انتخاب می کنید و یا اینکه توضیح می دهید که به جای پرسشنامه جلسه گروهی و اتاق فکر تشکیل می دهید و به چه دلیل این روش را انتخاب می کنید.

توجه داشته باشید که این بخش و بخش قبل ارتباط زیادی با هم دارند و در مواردی می توانند در یکدیگر ادغام شوند. از سوی دیگر مهمترین بخش های پروپوزال نیز این دو بخش هستند؛ زیرا نشان دهنده درک شما از موضوع و توانایی شما برای ارائه راهکار برای پاسخ به پرسش های مطرح شده در بخش های قبل هستند. نگارش این بخش شاید وقت گیر ترین قسمت پروپوزال باشد؛ زیرا باید تمام آنچه را که قرار است اتفاق بیفتد، در آن تبیین شود.

7- برنامه زمانبندی (Timetable)

در این قسمت برنامه زمانبندی مراحل تحقیق را ارایه می دهید. بدیهی است که این زمانبندی لزوما با آنچه اتفاق می افتد، یکسان نیست ولی به هر صورت برای شما و استاد راهنما معیاری برای ارزیابی پیشرفت تحقیقات ارائه می دهد. از سوی دیگر، ارائه یک برنامه زمانبندی شده به استاد راهنما نشان می دهد که شما به مراحل تحقیق خود فکر کرده اید و ارزیابی دقیقی از موضوع تحقیق دارید.

جمع بندی

همانطور که می دانید، پروپوزال نویسی یکی از مهمترین چالش های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری است. بنابراین در این مبحث، سعی کردیم 7 مرحله از مراحل نوشتن پروپوزال را کامل شرح دهیم تا بتوانید یک پروپوزال عالی را تهیه کرده و به راحتی به تایید اساتید برسانید.