نزدیک به 23 سال پیش دو دانشجوی دانشکده نفت اهواز تصمیم گرفتند که غذای یک نفرشان را با هم نصف کنند و غذای دیگری را به فردی نیازمند ببخشند و این جرقه آغاز شکل گیری "گروه خیریه دانشجویی انصار" بود.

منطقه خوزستان، گروه خیریه دانشجویی انصار دانشکده نفت اهواز هم‌اکنون پس از گذشت نزدیک به ربع قرن، به‌طور فعال در زمینه‌های مختلف فرهنگی،‌ آموزشی، درمانی، ایجاد اشتغال و چاره جویی برای مشکلات ویژه مردم منطقه کوت‌عبدالله اهواز فعالیت می‌کند به‌طوری‌که حالا دیگر امین و معتمد مردم شده‌ است.

مردم این منطقه حالا این گروه دانشجویی را کاملا می‌شناسند و مراجعه مردم منطقه به حراست دانشکده نفت اهواز برای دادن نامه‌هایشان روالی عادی شده‌است؛ مردمی‌که پس از خدا، امید به یاری این گروه دارند و برای حسن تدبیر و یاری گرفتن، همه جور مشکل از مسائل شخصی و خانوادگی تا معضلات اجتماعی منطقه مانند وضعیت شبکه فاضلاب را، با این دانشجویان در میان می‌گذارند.

هدف این گروه دانشجویی حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست یا دارای سرپرست از کار افتاده و با جمعیت زیاد است تا به سطحی برسند که دغدغه‌شان نسبت به تأمین نیازهای اولیه زندگی تا حدودی رفع شود. البته در مواردی به طور ویژه این گروه دانشجویی برای خانواده‌های نیازمند حتی اقدام به ساخت خانه کرده است. در حال حاضر 100 خانوار با جمعیتی نزدیک به 400 نفر، تحت پوشش خدمات این گروه هستند.

اعضای گروه در کنار همه فعالیت‌های خود اما معتقدند این یاری رساندن نباید منجر به این شود که آن خانواده برای همیشه دست خود را پیش دیگران دراز کند و این کار برایش عادت شود و به همین دلیل هم فعالیت‌های حمایتی گروه به طور دقیق سطح بندی و زمان بندی شده است و همه کمک‌ها با شناسایی مستقیم و مستند و به صورت هدفمند انجام می‌شود تا در نهایت خانواده نیازمند به اصطلاح بتواند سر پای خودش بایستد و کرامت انسانی اعضای خانواده هم خدشه دار نشود.

این‌ها گفته‌های محمدسعید مرادی و مهرشاد منصوری از اعضای هسته مرکزی گروه خیریه دانشجویی انصار در دانشکده نفت اهواز است که فعالیت‌های گروه را این گونه تشریح کردند: تمام دانشجویان دانشکده نفت نسبت به فعالیت‌های این گروه آشنا هستند و با توجه به سابقه فعالیت گروه، در سلف‌سرویس دانشگاه هم مکانی تعبیه شده که دانشجویان بخشی از غذای خود را به سلف تحویل می‌دهند تا همراه با مازاد غذای پخت‌شده همان روز، بسته‌بندی شود و پس از پخش و توزیع، به دست خانواده‌های نیازمند برسد.

پخش و توزیع غذا از فعالیت‌های روتین و هر روز گروه است که به‌جز منطقه گاومیش‌آباد، که توزیع غذا در روز انجام می‌شود، در 6 منطقه دیگر کوت عبدالله در شب‌ توزیع می‌شود؛ توزیع غذا هم برنامه زمانی خاصی دارد و غذایی که در هر نوبت توزیع به خانواده‌ها داده می‌شود معمولا کفاف مصرف سه، چهار روز خانواده را می‌دهد.

منصوری با بیان این که در حال حاضر 100 خانواده نیازمند خدمات حمایتی با نزدیک به 400 نفر جمعیت، تحت پوشش خدمات گروه انصار قرار دارند، افزود: اعضای گروه در یک ساختار تشکیلاتی شامل بخش‌های سلف سرویس، بسته بندی، پخش، پزشکی، آموزش و فرهنگی سازماندهی شده‌اند؛ البته شاید بتوان گفت نیمی از دانشجویان دانشکده که نزدیک به 600 دانشجو می‌شوند، به طور مستقیم در ارتباط با فعالیت‌های گروه هستند ولی هسته مرکزی گروه به 20 نفر نمی‌رسد.

مرادی درباره نحوه آشنایی دانشجویان با گروه، تصریح کرد: منابع مالی گروه بیشتر از فروش مواد غذایی و کالاهای اهدایی دانشجویان مانند تن ماهی، دلستر و نوشت افزار تأمین می‌شود؛ البته تعدادی از فارغ التحصیلان دانشکده هنوز هم به اهداف گروه پایبند و وفادار هستند و در حد توانشان کمک هزینه‌ای را معمولا در هر ترم برای فعالیت‌های گروه اختصاص می‌دهند. حتی اکنون بعضی فارغ التحصیلان دانشکده که در گذشته عضو گروه بودند با وجود اقامت در خارج از کشور به اهداف گروه کمک می‌کنند و جالب است بدانید که مهندس بورد، مدیرعامل فعلی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب نیز در زمان دانشجویی خود در این گروه فعالیت داشته است؛ اکنون نیز برخی اساتید در زمینه فعالیت‌های گروه کمک می‌کنند و مبالغی را به این منظور اختصاص می‌دهند.

این عضو گروه خیریه دانشجویی انصار در خصوص اهم فعالیت‌های اخیر گروه به حوزه آموزشی، اشاره و خاطرنشان کرد: سال گذشته بخش آموزشی گروه با کانون فرهنگی قلمچی همکاری خوبی داشت و طرح بورسیه دانش آموزان منطقه کوت عبدالله را به طور کامل برعهده گرفت به طوری که نزدیک به 130 دانش‌آموز در این طرح حضور یافتند و دانش‌آموزان با تراز بالای 6000 کمک‌هزینه هم دریافت می‌کردند.

مرادی همچنین در پاسخ به اینکه فعالیت‌های گروه نوعی موازی کاری با سازمان‌های دولتی مسئول، محسوب نمی شود، با بیان این‌که انجام این کارها، هیچ گونه تداخل یا تقابلی با وظایف کمیته امداد ندارد، اظهار کرد: معتقدیم شناسایی و سپس پیگیری وضعیت خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد که از شرایط حمایتی این نهاد خارج می شوند و باید از حمایت کمیته بیرون بیایند به دلیل محدودیت فعالیت کمیته امداد به ساعات اداری و جمعیت بالای خانوارهای تحت پوشش این نهاد، کار مشکلی است.

وی افزود: این مسایل در گروه انصار وجود ندارد و فردی که از گروه تحقیق انصار وارد خانواده‌ای می‌شود از مسایل روز زندگی آنان اطلاع دارد. گروه با این نیت به این خانواده‌ها کمک می‌کند که روزی خودکفا شوند و این فرهنگی است که به دنبال شکل گیری آن هستیم؛ مردم منطقه هم نسبت به گروه شناخت کامل دارند و از فعالیت‌های آن استقبال کرده‌اند.

این عضو گروه خیریه دانشجویی انصار با اشاره به این که وبگاه گروه انصار یک سال است که فعالیت خود را آغاز کرده است، ادامه داد: در حال جمع آوری رزومه از اعضا و نیز فارغ التحصیلان هستیم تا برای موارد اضطراری که نیاز به کمک و یاری همه داشته باشیم به سرعت اطلاع رسانی شود زیرا فارغ‌التحصیلان بسیار راحت تر از کمیته امداد با گروه انصار ارتباط برقرار می‌کنند.

منصوری دیگر عضو گروه انصار درباره فعالیت‌های خاص گروه و به اصطلاح خودشان "پرونده‌های ویژه" گفت: برای خانواده‌هایی که مشکل مسکن داشته‌اند با کمک 10 نفر از دانشجویان به سبک گروه‌های جهادی، خانه ساخته ایم که چنین مواردی جزو موارد خاص محسوب می‌شود؛ یک سری کارها نیز حالت روتین دارد و هر ساله انجام می‌شود به طور مثال برای تمام دانش آموزانی که تحت پوشش گروه هستند و آمارشان را داریم، در آغاز هر سال تحصیلی لوازم التحریر و روپوش مدرسه تهیه می‌کنیم.

وی با بیان اینکه گروه در مواردی نیز توانسته برای خانواده‌های نیازمند با سرپرست از کارافتاده، شغل ایجاد کند، از تلاش برای ایجاد یک کارگاه تولید پوشاک جهت اشتغال‌زایی و فراهم کردن فرصت کسب و کار برای افراد تحت پوشش خبر داد و درباره امکان استفاده از دوره‌های مهارت آموزی فنی و حرفه‌ای برای این افراد گفت: آموزش هایی که فنی و حرفه‌ای به افراد می‌دهد، منجر به این نمی‌شود که بتوان از آن درآمد خاص کسب کرد. گروه با برخی تعاونی‌های پوشاک رایزنی کرده و قرار بر این شده است که اعضایی از این خانواده‌ها که توانایی کار دارند، به صورت رایگان در کارگاه‌های تولیدی این تعاونی‌ها آموزش ببینند و هزینه ایاب و ذهاب آنها نیز توسط تعاونی‌ها پرداخت می‌شود.

منصوری افزود: پس از این که آن فرد مهارت کار را فراگرفت از منابع مالی گروه، به او وام پرداخت می‌شود تا بتواند چرخ دوزندگی تهیه کند. طبق قرار، کار برش داده شده از تعاونی به این افراد، تحویل و کار آماده و دوخت شده گرفته می‌شود. این کاری است که گروه برای ایجاد اشتغال واقعی در حال انجام آن است و در حال حاضر پیگیر راه‌اندازی یک کارگاه خیاطی هستیم. بعد از آن می‌توانیم از کمیته امداد یا نهادهای مشابه انتظار داشته باشیم به ما راجع به افراد تحت پوشش آنها که تاکنون خودکفا شده‌اند، آمار بدهند و در این صورت می‌توانیم از کمیته امداد مطالبه داشته باشیم که یا اموراتشان را طبق نظر ما انجام دهند و یا اعلام کنند که قادر به انجام چنین کاری نیستند.

این عضو گروه خیریه دانشجویی انصار درباره نحوه بازپرداخت این وام‌ها بیان کرد: افرادی که از گروه وام دریافت می‌کنند کارت یارانه خود را برای بازپرداخت وام به‌صورت اقساط در اختیار گروه قرار می‌دهند زیرا اکثرأ منبع مالی دیگری ندارند.

وی خاطرنشان کرد: اولویت گروه حمایت از خانواده‌های خیلی ضعیف است؛ به عبارت دیگر خانواده‌های بی سرپرست که فرزندان یتیم هستند یا خانواده‌هایی که سرپرست ازکارافتاده و تعداد محصل زیاد دارند. برای مثال برخی خانواده‌ها شامل یک مادر و پنج دختر هستند که در این گونه موارد انتظار خودکفایی نداریم بلکه همین قدر که مادر بتواند این پنج فرزند را بزرگ کند، بزرگترین کار است. البته گروه تمایل دارد و برای ما ایده‌آل است که حمایت‌ها مقطعی باشد ولی خانواده‌ها به راحتی خودکفا نمی‌شوند.

مرادی درباره نحوه پذیرش خانواده‌ها توسط گروه انصار نیز توضیح داد: خانواده مستضعف طی یک نامه شرایط خود را شرح می‌دهد و بعد گروه تحقیق شرایط آنها را از نزدیک بررسی می‌کند؛ در صورتی که خانواده یادشده با معیارهای حمایتی گروه مطابقت داشته باشد، به لیست خانواده‌های تحت پوشش گروه انصار اضافه می‌شود. در حال حاضر خانواده‌هایی از هفت منطقه کوی قلعه چنعان، کوت سید صالح، کوی هادی آباد و کوی نواصر، کوی درویشیه، کوی فلوجه و اسلام آباد، شریعتی و گندمکار و نیز محله گاومیش آباد، تحت پوشش اقدامات حمایتی گروه هستند.

وی در مورد فعالیت‌های حمایتی گروه در بخش پزشکی و درمان هم گفت: پرونده‌های ویژه زیادی در این زمینه داریم و اکثر خانواده‌های ساکن این منطقه از مشکلات تنفسی، کلیوی و دیابت رنج می‌برند. سال گذشته دختری را که به علت یک بیماری نادر نیازمند قرار گرفتن تحت مراقبت‌های توانبخشی به صورت سه بار در هفته بود و در غیر این صورت بیماری‌اش به فلج مغزی منجر می‌شد، براب رفت وآمد از قلعه چنعان به کلینیک توان‌بخشی اهواز تحت پوشش قرار دادیم و این کار با هزینه دانشگاه علوم پزشکی به صورت رایگان انجام شد.

این عضو گروه خیریه دانشجویی انصار تصریح کرد: همچنین برای رفع مشکل بینایی یک دختر 6 ساله که در ایران قابل درمان نبود، با کمک و همکاری یکی از دانشجویان، او را به فرانسه اعزام کردیم که مشکل وی حل شد. یکی از مهم ترین بخش‌های فعالیت گروه بخش پزشکی است که بودجه موردنیاز آن بسیار بیشتر از دیگر بخش‌ها است و نیاز به حمایت کننده مالی دارد. سال گذشته یک مورد نیازمند پیوند کلیه داشتیم که برای تامین هزینه آن حامی پیدا کردیم و امسال هم چند مورد جراحی داریم.

مرادی درباره فعالیت دانشجویان دختر در گروه انصار اظهار کرد: گروه داری واحد خواهران به صورت جداگانه است که در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کند و هماهنگی‌ها به‌طور مستقیم با رییس گروه انجام می‌شود؛ به طور مثال در همکاری با کانون قلمچی، واحد خواهران فعالیت خوبی داشت و تعدادی از دانشجویان دختر عضو گروه به طور داوطلبانه در دبیرستان‌های منطقه برای دانش آموزان کلاس‌های کنکوری و تقویتی برگزار می‌کنند.

وی در پاسخ به تفاوت‌ها و وجوه تمایز کارکردی این گروه با سایر تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی این چنینی در دانشگاه‌های دیگر، تصریح کرد: در سایر دانشگاه‌ها هم انجمن‌های خیریه وجود دارد ولی به مشکلاتی برخورد کرده‌اند. ما سعی کردیم در گروه انصار به این مسایل ورود نکنیم و فعالیت‌ها کامل تفکیک شده و مشخص است. بعضی از گروه‌ها در دانشگاه‌های دیگر کارهایی مثل برگزاری جشنواره غذا انجام می‌دهند ولی ما نمی‌خواهیم کاری در این سطح انجام دهیم.

منصوری درباره انتظار گروه از نهادها یا سازمان‌های مرتبط یا فعال در حوزه‌های حمایتی، با بیان این که برای خدمت رسانی بیشتر به خانواده‌های نیازمند به مراقبت‌های درمانی، به حمایت دانشگاه علوم پزشکی و سایر نهادها برای دریافت وام نیاز است، گفت: انتظار خاصی نداریم ولی در برخی زمینه‌ها به کمک و همکاری یا هماهنگی این نهادها نیاز استو به طور مثال برای خرید چرخ‌های دوزندگی و راه‌اندازی کارگاه تولیدی به وام نیاز داشتیم که تامین نشد؛ همچنین در زمینه پزشکی اگر دانشگاه علوم پزشکی وارد عمل شود و به گروه کمک کند بار بزرگی از دوش ما بر خواهد داشت زیرا تأمین هزینه‌های این بخش برای گروه خیلی سنگین است.

وی ادامه داد: همچنین یک مشکل عمده منطقه کوت عبدالله هم شبکه فاضلاب است که البته به شهرداری مربوط می شود اما در مجموع معتقدم بزرگترین مشکل مردم این منطقه فقر فرهنگی است و ما می خواهیم که حداقل فرزندان این خانواده‌ها مثل پدرها و مادرهایشان در فقر فرهنگی نباشند و دوست داریم بچه‌ها درس بخوانند و تحصیل کنند. دومین مشکل مردم این منطقه هم فقر مادی است.

مرادی خاطرنشان کرد: ما سعی می‌کنیم با یک کار دانشجویی که فارغ از دیدگاه ساعت اداری و حقوق است، کاری با همان کیفیت کمیته امداد و شاید هم با کیفیت بیشتر برای خانواده‌های محروم و نیازمند یاری انجام دهیم.

بی تفاوتی و عدم حساسیت نسبت به وضعیت زندگی دیگر انسان‌های جامعه، از آسیب‌های بزرگ اجتماعی قرن جدید و یک چالش فراروی جوامع در تحقق آرمان‌ها و اهداف عدالت، امنیت و سلامت اجتماعی است.

موضوعی که هیچ گونه سنخیتی با روح یک جامعه اسلامی ندارد و سفارش نسبت به رسیدگی به وضعیت محرومان جامعه و اقشار آسیب پذیر و حتی خبر گرفتن از حال همسایگان به دفعات بسیار در احادیث ائمه مورد تأکید قرار گرفته است. هرچه آحاد یک جامعه به طور همگون تری از حداقل‌های یک زندگی سالم برخوردار و نسبت به وضعیت یکدیگر حساس و مسئول باشند، بستر و زمینه بسیاری از ناهنجاری‌ها، نابسامانی‌ها و معضلات اجتماعی فراهم نخواهد شد یا بسیار کاهش خواهد یافت و جامعه برای رشد پویا و متوازن در مسیر بالندگی و کمال، شتاب خواهد گرفت.

رسیدگی به وضعیت محرومان، اگرچه در حیطه وظایف برخی نهادهای دولتی تعریف شده است، اما این موضوع چیزی از مسئولیت ذاتی هر یک از افراد نسبت به دیگران، به ویژه در یک محله و منطقه محروم، نمی‌کاهد و از سوی دیگر باب مطالبه‌گری از این نهادها را که روزی برای پاسخگویی و رفع مشکلات این قشر متولد شدند، باز می‌کند که چه میزان در انجام مأموریت و تحقق اهداف خود موفق عمل کرده‌اند.

البته این را هم باید پذیرفت که تحقق این اهداف خارج از توان صرفا یک نهاد یا ارگان دولتی است و مسلما مستلزم عزم همگانی همه آحاد مردم به سهم خود است تا با تجمیع گام‌های کوچک این مسیر طولانی طی شود. در این میان حرکت‌های دانشجویی اگرچه به ظاهر کوچک مقیاس هستند اما روح والای نهفته در آن‌ها، نیت خالص اعضا بدون هیچ گونه چشم‌داشت مادی، احساس مسئولیت و حساسیت نسبت به معضلات و ناهمگونی‌های اجتماعی، پتانسیل الگو شدن و تعمیم یافتن به دیگر بخش‌های جامعه را دارد و باتوجه به ویژگی معتمد بودن، از حرکت‌های دیگر گروه‌های اجتماعی متمایز است و می‌تواند در صورت هدایت صحیح پیشتاز و زمینه‌ساز تغییرات مثبت اجتماعی شود.

وقتی عضو گروه دانشجویی انصار درباره فعالیت این گروه در زمینه پرداخت وام به مردم و بازپرداخت آن از طریق کارت یارانه آن‌ها سخن گفت و این‌که از این طریق برایشان اشتغال و فرصت کسب درآمد ایجاد می‌شود، این سؤال به ذهنم رسید که چرا یارانه‌ ناچیز 45 هزار تومانی که می‌توانست به این راحتی زندگی بسیاری را از فروپاشی نجات دهد یا وثیقه اقساط برای درآمدزایی و نجات خانواده‌ای قرار گیرد، با پاسخ نه از سوی بسیاری که این مقدار هیچ نقشی در زندگی‌شان نداشت، مواجه شد و در کمال تأسف به این نتیجه می‌رسم که شاید مسئولان حتی به‌اندازه این گروه دانشجویی نتوانسته‌اند در جلب اعتماد مردم برای مشارکت در اهداف خیریه و عام‌المنفعه صرف یارانه‌ها موفق باشند.

به این می‌اندیشم که این دانشجویان هم می‌توانستند مانند بسیاری دیگر از افراد با بی‌تفاوتی از کنار محرومیت مردمی که در چندقدمی‌ محل تحصیل‌شان زندگی می‌کنند، بگذرند و به فکر اخذ پذیرش از فلان دانشگاه درجه یک اروپا یا آمریکا و حضور در مجامع و محافل علمی برجسته دنیا باشند و حتی این قبیل کارها را سطح پایین یا اتلاف وقت ارزشمند خود تلقی کنند و حتی ذره‌ای فکر کردن به حال و روز این مردم را به ذهنشان راه ندهند. اما واقعیت این است که یک درک عمیق و ارزشمند و احساس تکلیف دینی و ملی گام‌هایشان را در این مسیر استوار ساخته‌ است.

این کار ارزشمند و بدون تکلف دانشجویی، می‌تواند سرلوحه و الگوی بسیاری از ما قرار گیرد. شاید حتی با یک صرفه‌جویی کوچک در غذا یا وسایل اضافی خود، بتوانیم خانواده یا انسان نیازمندی را شاد کنیم، حیات دوباره ببخشیم و گامی هرچند کوچک در محرومیت زدایی از چهره مستضعفان شهر خود برداریم.

شاید این آیه بیش از هرچیز دیگری گویای خط فکری و نیت گروه خیریه دانشجویی انصار باشد:

"یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ یَنصُرْکُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ"سوره محمد(ص)- آیه7

(ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر خدا را یاری کنید شما را یاری خواهد کرد و قدم‌هایتان را ثابت خواهد کرد.)