چه چیزی بهتر از این، که هنگام شنیدن صدای دعوایی شدید، گریه غیرعادی یک کودک یا هرگونه مشکل فوری در آشنایان و خانواده به جای مداخلات فردی بیهوده و یا حتی منفی، با یک تماس تلفنی کار را به افراد متخصص و مسئول بسپاریم؟ به نظر می رسد دست کم در شهر اهواز بیشتر شهروندان از طریق برخورد با تبلیغات در خیابان ها، رسانه ها و ... نام خط یک-دو-سه (123) را شنیده اند و از کارایی آن کم و بیش باخبرند. 

اما از سال 1387 تاکنون که شش سال از راه اندازی اورژانس اجتماعی در مرکز استان خوزستان می گذرد چه تغییراتی در روند اقدامات این مرکز به وجود آمده؟ مردم تا چه میزان از وجود این خدمات آگاه شده و چقدر در مشکلات جدی خود به این مرکز رجوع می کنند؟ چه میزان از تماس های مردم به طور جدی از سوی اورژانس اجتماعی پیگیری می شود؟ چقدر حس اعتماد و پذیرش خوزستانی ها نسبت به خط 123 بیشتر شده است؟ این ها سوالاتی بود که درپی آن خبرنگار خوزنیوز به اداره بهزیستی استان و اورژانس اجتماعی شهر اهواز مراجعه و پیرامون چندوچون کار دست به تحقیقاتی زد.

محمدرضا عباسی، معاون امور اجتماعي بهزيستي خوزستان شخصی است که اورژانس اجتماعی زیرنظر او اداره می شود. با وی در زمینه نحوه کار این مرکز صحبت کردیم.

اورژانس اجتماعي در خوزستان همزمان با سراسر کشور از سال 87 با چهار خودرو در اهواز آغاز به کار کرد و هم اکنون در هشت شهرستان اهواز، آبادان، دزفول، انديمشك، خرمشهر، رامهرمز، مسجدسليمان و شوشتر فعال است. هم چنین درحال حاضر در حال پيگيري راه‌اندازي اين اورژانس در شهرهای شوش، ایذه، بهبهان و ماهشهر هستيم كه خودروهای آن خریداری و هماهنگی لازم با ادارت مخابرات این شهرها انجام شده؛ تنها نيازمند تامين حدود 30 نفر نيروي انساني هستیم.

 

میزان تماس ها متفاوت است و از نظر آماری نمی توان عددی را بیان کرد. خوشبختانه مردم به طور مرتب با خط 123 تماس می گیرند، اما من فکر می کنم نیاز به اطلاع رسانی بیشتری در بین مردم استان وجود دارد و جا دارد رسانه هایی چون صداوسیما در این زمینه همکاری بشتری داشه باشند.

اکثر این تماس ها مربوط به اختلافات خانوادگی است و مردم می توانند در صورت وجود مشکلاتی اعم از همسرآزاری، کودک آزاری، سالمندآزاری و سایر موارد با خط 123 تماس بگیرند. در صورت نیاز خودروهای اورژانس اجتماعی بلافاصله با دو نیروی مددکار و روان شناس به منظور حل مشکل در محل حضور پیدا می کنند.

در ابتدای کار، گاهی حتی افراد از خودروهای ما با سنگ استقبال می کردند اما خوشبختانه در سال های اخیر برخوردها بهتر شده است. هنگام اعزام نیرو به محل، بلافاصله با 110 و 125 تماس می گیریم تا هماهنگی لازم ایجاد شده باشد. اما زمانی که برای ورود به محل حادثه با مقاومت روبرو می شویم نسبت به دریافت مجوز از مراجع قضایی اقدام می کنیم. به هرحال برای تامین آرامش خانواده ها، تا جایی که امکان دارد در موارد ورود قضایی نمی کنیم.

اگر احساس شود که فرد آسیب دیده در معرض آسیب جدی است و ممکن است دچار آسیب های بعدی شود، با حکم دادگستری فرد به مراکز ما منتقل می شود. در این مرحله، فرد آسیب دیده اگر کودک باشد، طی یک دوره 20 تا 40 روزه خدمات روان شناسی، مددکاری و پزشکی دریافت می کند و در این مدت به طور مکرر از منزل فرد نیز بازدید می شود. پس از اتمام دوره، اگر تشخیص داده شود که دیگر برای کودک مشکلی به وجود نخواهد آمد کودک به خانواده خود تحویل داده می شود.

این تشخیص زمانی حاصل می شود که مشکل برطرف شده باشد؛ مثلا اگر والدین معتاد بوده اند ممکن است اعتیاد خود را ترک کرده باشند و دیگر دارای رفتار ضداجتماعی و پرخاشگری نباشند که این را از طریق ارائه گواهی پزشکی ثابت می کنند. هم چنین در مواقعی آزار و اذیت ازسوی یکی از والدین مثلا پدر بوده و در این مدت مادر توانسته از او جدا شود. در مواردی نیز اختلافاتی در خانواده وجود داشته که با ارجاع والدین به مرکز کاهش طلاق این مشکل برطرف می شود.

اگر نوع آسیب جسمی باشد، آثار آن قابل مشاهده است و دیده می شود. اما در آسیب های غیرجسمی اعم از جنسی و روانی نیز کودک یا فرد بزرگسال دچار لطمه های جدی می شود و اورژانس مداخله می کند. ممکن است والدینی کودک را ساعت ها در اتاقی تاریک حبس کنند. در این موارد، آسیب جسمی به کودک وارد نمی شود اما او را دچار افسردگی و اضطراب خواهد کرد. با حکم دادگستری و مداخلات مددکار، مصاحبه با فرد آزاردهنده و مشاهدات تشخیصی، کودک آسیب دیده شناسایی و به مرکز نگهداری انتقال داده می شود.

بهزیستی سعی می کند در صورتی که تشخیص داده شود مشکل برطرف شده، کودک به خانه بازگردد. ما در همه حال مصلحت کودک را درنظر می گیریم. 

قطعا عمین طور است.

این افراد در طول سال، آموزش های ضمن خدمت زیادی دریافت می کنند؛ مثلا همایشی در زمینه کودک آزاری قرار است در تهران برگزار شود که نیروهای ما نیز در این همایش شرکت خواهند کرد. هم چنین در استخدام این نیروها، افراد دارای صلاحیت علمی بالاتر انتخاب می شوند. ازسوی دیگر سعی می شود افراد در ابتدای اشتغال به کار در اورژانس اجتماعی، در کنار افراد باتجربه قرار گیرند.

پس از شنیدن صحبت های معاون امور اجتماعی بهزیستی، به سراغ مرکز اورژانس اجتماعی شهر اهواز واقع در منطقه کیانپارس رفتیم تا از نحوه کار کارشناسان در پاسخگویی به تلفن ها و اعزام نیرو مطلع شویم.

در این مرکز خودروهای اورژانس اجتماعی قرار داشت و سه کارشناس مشغول پاسخگویی به تلفن ها بودند. این کارشناسان به همراه پرسنل خودروها، هرروزه تا ساعت 10 شب در محل کار حاضر هستند.

یکی از این کارشناسان دررابطه با سختی کار می گوید: به هرحال نحوه کار به گونه ای است که دائما از تماس ها انرژی منفی به انسان منتقل می شود و کمتر پیش می آید کسی که خوشحال است به ما زنگ بزند! اما ما با عشق به این کار و کمک به مردم سرکار خود حاضر می شویم و اگر این نبود، قطعا دوام نمی آوردیم.

این کارشناس افزود: تعداد تماس ها بسیار زیاد است اما بسیاری از تماس هایی که با این مرکز حاصل می شود به موارد دیگری مثل جمع آوری متکدیان و معتادان مربوط است و مردم هنوز این دسته بندی هارا دقیقا نمی دانند.

از این کارشناسان درباره خاطرات بیادماندنی شان پرسیدم، یکی به فردی اشاره کرد که سال ها پیش در خانه دارای پدری معتاد و دچار مشکلات فراوانی بوده اما امروز ازدواج کرده و بچه دارد و در زندگی روزمره خود از این مرکز راهنمایی می گیرد.

متاسفانه به دلیل مشکلات جانبی احتمالی و عدم تمایل بیشتر خانواده ها، امکان حضور خبرنگار و عکاس خوزنیوز در یکی از اعزام های اورژانس اجتماعی به محل فراهم نشد، اما در عوض، مسئول مهربان و نگهبان مرکز درب یکی از خودروهای 123 را برایمان باز کردند تا شاهد فضای درون آن باشیم و باقی ماجرا را به خیال خود بسپریم!

از کارشناسان و مسئولان مرکز خداحافظی کردم و در محوطه مرکز، از کنار پسری که اشک های مادر آسیب دیده و احتمالا کتک خورده خود را پاک می کرد و او را دلداری می داد، عبور کردم. امیدوارم همان طور که خیال من از بابت وجود پرسنل دلسوز و فهمیده در مرکز اورژانس اجتماعی اهواز راحت شده، این زن و فرزندانش نیز روزی به آرامش برسند.

گزارش از: زینب جعفرزاده