خوزنیوز: تالاب شادگان که بزرگترین تالاب ایران است یکی از 18 تالاب بین المللی ثبت شده در یونسکو است. این تالاب (با مساحت 537700 هكتار) يك سيستم زيست محيطي وسيع متشكل از تالابهاي شيرين و شور، به علاوه خليج جزر و مدي خور موسي و جزاير آن است. تالاب در پايين دست حوضه رودخانه جراحي بين شهرهاي شادگان، آبادان و ماهشهر در استان خوزستان قرار داشته و در سمت پائين دست، به خليج فارس مي پيوندد.
تالاب بین‌المللی شادگان، زیبای مظلومی است که همسایه و غیرهمسایه به آن بد کرده اند. قبلا مشکل تالاب به سدسازی و رعایت نشدن نیاز آبی تالاب، تخلیه پساب های نیشکر، پرورش ماهی و فولاد خوزستان، عبور لوله‌های نفتی، فعالیت ۳۰ واحد پتروشیمی و تخلیه زباله‌های شهری محدود بود و الان صیادان برای صید راحت ماهی، در آن سم میریزند! آب این تالاب منحصربه‌فرد که از سال ۱۳۷۲ وارد فهرست قرمز تالاب‌های بین‌المللی (لیست مونترو) شده است. این تالاب از لحاظ رتبه‌های ثبت شده در یونسکو در گذشته در رتبه پنجم جهانی قرار داشت، اما امروز زه‌آب نیشکر باید به دادش برسد.
زه‌آب نیشکر، دارویی با عوارض جانبی
از سال 1380 به دلیل کم‌آبی تالاب، زه‌آب خروجی از مزارع نیشکر وارد تالاب شادگان می شود و این موضوع بحث های بسیاری را برانگیخته و مزایا و معایبی دارد. ورود زه‌آب نیشکر به تالاب شادگان با موافقت مردم و صیادان منطقه و مسئولین محیط زیست روبرو بوده، زیرا عدم اختصاص حقابه به تالاب و کاهش بارندگی، خطر خشکی تالاب را افزون کرده است. با این حال، نمی توان از زه‌آب انتظار زیادی داشت؛ ورود زه‌آب به تالاب موجب شوری آب و تغییرات اکوسیستمی می شود.
زه‌آب برای تالاب بهتر از هیچ است
یک کارشناس آب در گفت و گو با خبرنگار
خوزنیوز بیان کرد: میانگین EC دو خروجی زه‌آب که وارد تالاب شادگان
می شود حدود 10میلی موس است.
داریوش بهمئی افزود: اگرچه ورود زه‌آب نیشکر به تالاب
موجب برخی تغییرات اکوسیستمی می شود، اما به طور کلی ورود این زه‌آب ها به تالاب
شادگان باعث جلوگیری از خشک شدن تالاب می شود و درکل مفید است.
دبیر انجمن صنفی مهندسان صنعت آب خوزستان یادآورشد: اگر
این زه‌آب وارد تالاب نشود، خشک شدن تالاب باعث مسائلی چون افزایش ریزگردها در هوا
می شود و ورود زه‌آب به تالاب از هیچ و از رها کردن آن به حال خود بهتر است، زیرا
رودخانه کرخه اوضاع بغرنجی دارد.
تصفیه زه‌آب پیش از ورود به تالاب یک
گزینه است
بهمئی عنوان کرد: به منظور کاهش تغییرات اکوسیستم در
ناحیه تالاب و مرگ آبزیان، پیش از ورود زه‌آب به آب می توان دست کم یک تصفیه اولیه
روی آن انجام داد که این گزینه می تواند ازسوی سازمان محیط زیست به سازمان توسعه
نیشکر القا شود.
اما درکنار تغییر کیفیت و سختی و شوری آب، در حاشیه تالاب شادگان صحنه هایی تلخ از مرگ آبزیان و ماهیان کوچک دیده می شود که به دنبال یافتن مقصر آن هستیم.
توسعه نیشکر: ظرف 24 ساعت می توانیم زه‌آب را به خلیج فارس انتقال دهیم / EC زه‌آب نیشکرEC آب تالاب را کاهش داده است
در این زمینه، داریوندپور مدیرمحیط زیست شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی، دلیل ورود زه‌آب نیشکر به تالاب شادگان را خشکسالی و بحرانی شدن وضعیت اکوسیستم این تالاب دانست و افزود: شرکت در سال 1380 بنا به نظر مسئولین وقت استانداری خوزستان، با صرف هزینه قابل توجهی اقدام به ساخت تجهیزات انتقال زه‌آب به سمت خلیج فارس نمود؛ اما در همان اثنی به دلیل شرایط بحرانی تالاب، مسولین وقت سازمان حفاظت محیط زیست تصمیم به انتقال زه‌آب نیشکر برای احیای تالاب گرفتند.
دارینوندپور یادآورشد: پیش از ورود زه‌آب به تالاب، طبق نظر کارشناسان محیط زیست، EC آب های شمال تالاب بین 68 تا 145 میلی موس و EC زه‌آب مشترک واحدهای شرقی کمتر از 35 میلی موس بود که در حال حاضر به 7 رسیده است.
وی افزود: شرکت علاوه بر ایجاد کانال تا قسمت لب شور تالاب شادگان، ادامه کانال را از مجاورت تالاب شادگان تا خلیج فارس با صرف هزینه های گزاف ایجاد کرده و در حال حاضر این کانال آماده بهره برداری است؛ اما بدلیل نیاز آبی تالاب شادگان و درخواست های مردم منطقه و مسئولین مربوطه بخشی از زه‌آب به تالاب هدایت می شود.
مدیرمحیط زیست شرکت توسعه نیشکر اعلام کرد: همچنان که همواره مسئولان شرکت عنوان کرده اند، با درخواست نهادهای مربوطه آمادگی داریم ظرف مدت حداکثر 24 ساعت مسیر ورود زه آب به تالاب را مسدود و این زه‌آب را به خلیج فارس منتقل کنیم.
قاتل آبزیان تالاب شادگان کیست؟
احمدرضا لاهیجان زاده در گفت و گو با خبرنگار خوزنیوز بیان کرد: حدود 13 سال پیش که همزمان با خشکسالی و کم‌آب شدن تالاب بود، قرارشد زه‌آبی که از واحدهای دعبل خزائی، فارابی و سلمان فارسی خارج می شود و قبلا وارد کارون شده و موجب شور شدن آن شده بود وارد تالاب شادگان شود. از آن جا که زه‌آب شور بود مشکلاتی را نیز برای تالاب به وجود آورد و مسئولان توسعه نیشکر این زه‌آب را تا دریای خلیج فارس منتقل کردند.
وی افزود: چندسال بعد از سویی کیفیت زه‌آب نیشکر بهتر شد و ازسوی دیگر خشکسالی تشدید شد؛ از همین رو مردم محلی درخواست کردند زهاب مجددا وارد تالاب شود و حتی خود اقدام به مسدود کردن کانال انتقال به خلیج فارس نمودند و پس از آن عدد EC آب از 40 به 9 میلی موس رسید.
لاهیجان زاده ادامه داد: از 10 روز پیش از متولیان طرح توسعه نیشکر خواستیم تا با توجه به این که آبیاری انجام شده و اکنون فصل برداشت است از این ظرفیت ایستگاه پمپاژ برای انتقال آب شیرین به تالاب استفاده شود که خوشبختانه این کار درحال انجام است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان دررابطه با مرگ آبزیان در این تالاب گفت: دردرون زهکش به دلیل آن که هم با تالاب و هم با آب رودخانه مرتبط است، ماهیان زیادی زندگی می کنند و صید آن نیز نسبت به تالاب آسان تر است. اما برخی افراد سودجو در این زهکش سمی می ریزند که باعث مرگ و میر ماهی ها در مسیر زهکش شده و سپس آن ها را با چنگک جمع آوری می کنند.
وی نوع این سم ها را سموم کشاورزی و گاهی کلر دانست و گفت: ریختن این سم در آب مطمئنا بر کیفیت ماهی هم اثرگذار است چون سم وارد بدن ماهی شده است.
لاهیجان زاده افزود: ماموران محیط زیست مرتبا در منطقه درحال گشت زنی هستند و گاهی اقدام به دستگیری برخی نیز شده است.
که با ما هرچه کرد آن آشنا کرد
هریک از مسئولان اعداد متفاوت هفت، نه و ده را از EC زه‌آب به دست دادند. مدیرکل محیط زیست خوزستان دلیل این تفاوت را تغییر جریان آب می داند. زه‌آب مربوط به یک شرکت صنعتی است و از آن نمی توان انتظار زیادی داشت، اما می بینیم برخی از صیادان بومی نیز به تالاب بین المللی شادگان رحم نکرده و برای آسایش خود و راحتی صید، ماهی را با سم می کشند و نمی دانند (؟) که با وارد شدن سم به آب علاوه بر مرگ ماهیان، بر حیات دیگر آبزیان و اکوسیستم آن ها مختل می شود. این موضوع دردناک است که کمتر کسی دلش برای تالاب می سوزد. ایراد از افراد سودجو یا کیفیت آب یا هرچه که هست آنچه واضح است ماهیان کوچکی هستند که بی جان کنار تالاب افتاده اند و احیا نمی شوند. اگر می خواهیم تالاب شادگان تالاب بماند، تصفیه زه‌آب پیش از ورود به تالاب و اندیشیدن فکری اساسی تر برای برخورد با صیادان متخلف باید هرچه زودتر در دستورکار قرارگیرند.
گزارش / زینب جعفرزاده
