«بلوط» درختانی هستند دارای شکل توپر، حجیم و گسترده با تاجی گنبدی شکل و برگ های موج دار در لبه و همچنین میوه هایی ایجاد می کنند که درون یک محفظه فنجانی شکل قرار دارند.

اکوسیستم جنگل های بلوط در منطقه زاگرس طی دهه های مختلف دچار سیر نزولی شده، زیرا بارگذاری بیش از توان منطقه انجام شده، برای نمونه فشار سنگین دام، توسعه سکونتگاه ها و… سبب شده که بستر جنگل دچار مشکل شود.


«بلوط باغملک دیگر جان ندارد» این جمله را حال و روز درختان بلوط در این سرزمین فریاد می‌ زند. درختان مقاومی که اکنون از مقاومت آنها چیزی باقی نمانده است. امروزه بیماری و آفت آن ‌قدر در دل جنگل‌ های بلوط باغملک و کلا زاگرس ریشه دوانده که دیگر باید اینجا را سرزمین بحران بلوط و… نامید، چون از آن بلوط و زاگرسی که در کتاب‌ های جغرافیا درباره ‌اش خوانده ‌ایم، دیگر خبری نیست.

از همین روی یکی از رخدادهای تلخی که در سال های اخیر در جنگل های زاگرس و همچنین در شهرستان باغملک در حال رخ دادن بوده و هر روزه بر وسعت آن افزوده می شود، زوال یا خشکیدگی بلوط است.

متخصصین بیماری های بخش جنگل معتقدند که آفات و یا بیماری در میان درختان بلوط به تنهایی نمی تواند علت وقوع چنین فاجعه زیست محیطی باشد و قطعا” عواملی نظیر تخریب جنگل، خشکسالی های پی در پی، گرد و غبارهای اخیر در زوال و خشکیدگی بلوط های باغملک نقش مؤثری داشته اند.

در همین خصوص حاجی عالی محمودی رییس اداره منابع طبیعی باغملک اظهار کرد : جنگل های ما در باغملک در اثر خشکسالی، چرای دام بیش از حد، بهره برداری و زغال بیش از حد، قطع سرشاخه ها برای دام و … ضرباتی زیادی دیده اند.


عالی محمودی با اشاره به اینکه وقتی برای موجود زنده ای رطوبت و بارندگی نباشد ضعیف می شود و در نتیجه خیلی از بیماری ها به آنها حمله می کنند افزود : ما در جنگل های زاگرس ، ایلام ، ایذه و باغملک کانون هایی داریم که به بیماری خشکیدگی بلوط دچار شده اند.

وی تاکید کرد : بزرگترین تهدید جنگل های بلوط ما بیماری خشکیدگی است که در اثر دو عامل قارچ و نوعی حشره بوجود می آید.

انگار زوال و خشکیدن درختان بلوط منطقه به دنبال کاهش بارش های آسمانی سال های اخیر و پس از آن بروز خشکسالی و همین طور پدیده ریزگردهای ویرانگر کم بود، که آفت سوسک چوب خوار که منجر به آفت زغالی می شود نیز به آنها افزوده شد.

این بلاها آن قدر نابودگر بوده که چند سالی است توجه مسئولان، کارشناسان و متخصصان حوزه منابع طبیعی و جنگل ها را به درختان بی پناه زاگرس جلب کرده است.


متأسفانه پس از ظهور علائم زوال و خشکیدگی – که به صورت اپیدمی نیز در همه مناطق جنگلی زاگرس گسترش می یابد – بیشتر از ۳ تا ۵ سال طول نمی کشد که درختان بلوط بطور کامل خشک گردیده و مرگ ناگهانی جنگل ها رخ می دهد.

رییس اداره منابع طبیعی باغملک همچنین گفت : درختان ضعیف شدند و این عوامل به آنها حمله کردند ، ما کانون هایی را شناسایی و به استان معرفی کردیم و تنها راه هم این است که بارندگی بیشتر شود و همچنین چرای دام کمتر شود و مردم بیشتر توجه کنند.

محمودی افزود : بیماری خشکیدگی همان بیماری زغالی ست که درخت تماما خشک می شود و طوری که مثل اینکه سیل آمده باشد همه شاخه ها به یک طرف خم می شوند و زیر پوست درخت تیغه هایی مانند زغال است.

متاسفانه زوال بلوط همچنان در زاگرس جولان می دهد بی آنکه برای مقابله با این پدیده راهکاری جدی اندیشیده شده باشد، چندین سال است که مسئولان جلسه می گذارند و دستورالعمل تدوین می کنند ولی زوال با خیال راحت در زاگرس پرسه می زند.

مسئولان، راهکار قطع درختان آلوده را در پیش گرفته اند تا بلوط های چند صد ساله که به بیماری خشکیدگی دچار شده اند به راحتی به تبر و اره سپرده شوند.


رییس اداره منابع طبیعی باغملک در این خصوص به خبرنگار ما گفت : برای این بیماری، نمی شود به طور مستقیم سم وارد طبیعت کنیم چون خلاف است و اکوسیستم جنگل مجموعه ای از عوامل میکروسکوپی ، جاندار ، گیاهی به هم وابسته اند و نباید سم به طبیعت برد.

عالی محمودی تاکید کرد : راهی که می شود انجام داد این است که کانون اصلی را شناسایی کرد و دور آن را با نوار زرد مشخص کنیم چون بیماری قارچی ست کسی وارد یا خارج نشود و بعد سرشاخه های بیمار را از منطقه بیرون بیاوریم و بسوزانیم، مثل کاری که در مال آقا انجام دادیم.

وی ادامه داد : بعد در سطح زمین کنار درختانی که شاخه های آن را زدیم برای افزایش رطوبت چاله های درست کنیم که آب در آن ذخیره شود و آبخیزداری انجام دهیم.

این مقام مسئول در پایان گفت : بلوط درختی ست که چند صد سال عمر می کند ، تجدید حیات آن بسیار کند است، این یکی از مشکلات است که بلوط به راحتی تجدید حیات پیدا نمی کند، از طرف دیگر خیلی کند رشد است یعنی اگر در جای سایه انداز هم بکارید بعد از ۵۰ سال اولین میوه خود را می دهد.


در این میان ، به دلیل اینکه در سال های گذشته اقدامات مؤثر و جامعی در جهت آفت شناسی و پیشگیری و مبارزه با آفات در جنگل های این منطقه از زاگرس صورت نگرفته است، جنگل های بلوط باغملک با شرایطی شدیدا” بحرانی مواجه خواهند شد و با صرف هزینه های زیاد هم نمی توان از خسارت های زیست محیطی فاجعه آمیز این پدیده کاست.

لذا با به صدا درآمدن زنگ خطر نابودی جنگل های بلوط و قرار گرفتن این نمادهای سبز مقاومت در شرایط بحرانی، ضرورت دارد دولتمردان و برنامه ریزان توسعه ای کشور برای کنترل و مهار این بحران، بدون هدر دادن زمان و فرصت، در عزمی ملی و با مدیریتی هوشمندانه نسبت به برطرف کردن مشکلات وارده به جنگل های زاگرس و به ویژه باغملک اقدام نموده و فرصت احیاء و بازسازی را برای جنگلهای بلوط فراهم کرده و با کنترل عوامل تخریب و تهدید، از یک فاجعه زیست محیطی جلو گیری کنند.

گفتنی است که در باغملک حدود ۸۲ هزار و ۵۰۰ هکتار جنگل وجود دارد که گونه غالب آن در کنار درختان کل خنگ، بنه و بادام و… بلوط است.

مرجع / باغملک نیوز