صنعت لنج سازی، صنعت بومی جنوب است، به گونه ای که وقتی نام جنوب می آید، لنج ها در ذهن مخاطب تجسم می شود، این صنعت علاوه بر رونق اشتغالزایی نقش موثری در رونق گردشگری صنعتی ایفا می کند.

حرفه لنج سازی از دیرباز تاکنون از جاذبه های شهرستان های آبادان و خرمشهر بوده است و همچنین با توجه به اینکه این صنعت بخشی از هویت تاریخی آبادان است و ثبت آن در میراث معنوی شهرستان ضروری است.

در ایران، لنج ها در جنوب کشور یافت می شود و لنج سازی نیز یکی از صنایع بومی مردمان جنوب است، لنج سازی و قایق سازی از قدیمی ترین و مهم ترین صنایع دستی جنوب ایران است.

این صنعت طی سال های گذشته به واسطه افزایش مبادلات دریایی و صید ماهی از رونق زیادی داشته است. کلمه لنج در فارسی از واژه انگلیسی گرفته شده و به آن دهو می گفتند و در جنوب کشور نیز به کسانی که در کار ساخت لنج می باشند 'جلاف' یا 'گلاف' گفته می شود.

صنعت لنج سازی در بیشتر کشورهای حاشیه خلیج فرصتی برای سرمایه گذاری است، زیرا سرمایه گذاری در این حوزه رشد و توسعه اقتصادی این منطقه را به همراه خواهد داشت.


علی رغم اینکه صنعت لنج سازی می تواند در موضوع اشتغالزایی و پویاتر شدن منطقه کمک شایانی کند در موضوع گردشگری صنعتی نیز نقش کلیدی ایفا می کند، می توان سایت لنج سازی را به گونه ای جانمایی کرد که گردشگران از نزدیک با مراحل ساخت این شناورهای بومی آشنا شوند.

با توجه به مقرون به صرفه بودن حرفه لنج سازی می توان هنرستان و یا آموزش علمی لنج سازی در هنرستان های کار و دانش و یا فنی و حرفه ای شهرستان آبادان تدریس شود.

صنعت لنج سازی مشتریان خاص خود را در کشورمان دارد، سفارش خرید از داخل کشور تا حدی بالا است که تا چند سال آینده نیز نمی توان آن را به خارج از ایران صادر کرد و این موضوع نشان دهنده مقرون به صرفه بودن تولید لنج است.

 اشتغالزایی صنعت لنج سازی

میزان اشتغالزایی صنعت لنج سازی بر اساس آمار در پائین ترین سطح 400 نفر به صورت مستقیم است که با توجه به معضل بیکاری در آبادان رقم قابل توجهی است.

تعداد لنج های آبادان زیاد است، ولی به دلیل وجود محل نامناسب و مجهز برای تعمیر لنج، مالکان لنج ها مجبورند به شهرهای اطراف مراجعه کنند.

بندر چوئبده در فاصله 40 کیلومتری مرکز شهرستان آبادان با داشتن ساحل آزاد به دریا، بهترین موقعیت برای برپایی کارگاه های لنج سازی است.

در حال حاضر هشت کارگاه کشتی سازی در چوئبده به ساخت و تعمیر کشتی فعالیت می کند.

طی ماه گذشته نیز، نخستین شناور کامپوزیتی ساخته شده به روش تزریق و خلاء PVC FOAM در صنایع دریایی نوح جنوب به آب انداخته شد.

این شناور به طول 18.6 متر، عرض پنج متر و آبخور 1.30 دارای دو موتور با 550 اسب بخار و سرعت 22 گره دریایی و 10 نفر خدمه است و به گفته مدیر عامل شرکت کشتی سازی نوح آبادان، فنآوری ساخت شناور کمپوزیتی با همکاری شرکت سوئدی که انحصار تولید این نوع شناورها را در جهان دارد در داخل کشور بومی سازی شده است.

رضا زند گفت:استفاده از کامپوزیت در شناور علاوه بر کاهش 30درصدی وزن شناور، عمر مفید آن را تا 50 سال افزایش داده و افزایش بهره وری و کاهش مصرف سوخت را به همراه دارد.

وی طراحی شناور به آب اندازی شده را تحقیقاتی و به سفارش مرکز تحقیقات شیلات ایران اعلام کرد و اظهار داشت:این شرکت توانایی ساخت انواع شناورهای مسافربری، تندرو را با استفاده از تکنولوژی جدید دارد.

در یکی از این شرکت ها 100 نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم به تعمیر لنج در ساحل شهر چوئبده مشغول هستند.

داکر به معنای تعمیرگاه لنج است .لنج های چوبی و فایبر کلاس در این مکان تعمیر می شود.

محسن حسین نژادیان مسئول شرکت کشتی سازی داکر گفت:گلاف های این منطقه در این کشتی سازی مشغول به کار شده اند.

وی با بیان مشکلات فراروی فعالیت خود، تصریح کرد:در برخی مواقع، نگاه غیرکارشناسی در صنعت لنج سازی حاکم است و برخی تصور می کنند لنج های چوبی دیگر کاربرد لازم را نداشته و کاربرد لنج های فایبرگلاس بیشتر است در صورتی که به گفته کارشناسان عمر مفید لنج های جنس فایبرگلاس حداکثر 15 سال است ولی عمر مفید لنج چوبی بیش از 100 سال است.


بندر چوئبده ظرفیت رونق صنعت لنج سازی را دارد

عضو شورای شهر چوئبده نیز با بیان بسترهای توسعه صنعت لنج سازی در این منطقه می گوید:در حال حاضر این بندر مجهز به این صنعت است و این صنعت می تواند برای گردشگران دارای جاذبه گردشگری باشد و جا دارد که سازمان منطقه آزاد اروند در شهرهایی که هنوز طبیعت بکر روستا و سادگی گذشته را دارد با اهتمام به این مناطق، نقاط استراتژیک جاذبه های گرشگری را توسعه دهد.

نجم وحیدی می گوید:محیط بکر لنج سازی برای گردشگران بسیار مورد توجه است که بسیاری از گردش گران از این محیط خبر ندارند.

نگذاریم صنعت لنج سازی به بوته فراموشی سپرده شود

زمانی لب ساحل شط بهمنشیر در آبادان، لنج چوبی ، لنج فایبر گلاس و لنج شکسته تعمیرمی شد.

این مکان را گلاف های شهر اشغال می کردند و لنج های شکسته را تعمیر می کردند و گلاف های شهر در این مکان با لنج های شکسته قرار داشتند و مردمان ساحل نشین بهمنشیر به صدای کوبه ساخت لنج ها عادت کرده بودند.

مدتی است صدای کوبه لنج ها نمی آید و از حضور گلاف های شهر خبری نیست و لنجی از این مسیر نمی گذرد. ساحل شکل جدیدی به خود گرفته است لنج ها فراموش کرده و سنگفرش های پارک ساحلی را به خود گرفته .

شط بهمنشیر امروز با نخاله های ساختمانی پر می شود و صدای کامیون های حمل نخاله سکوت شط را می شکند.

برای ساخت بلوار ساحلی، صنعت لنج سازی را قربانی کردند

یکی از گلاف هایی که به واسطه تغییر کاربری ساحل بهمنشیر کار خود را از دست داده است، می گوید:برای ساخت بلوار ساحلی کار ما تعطیل شده است، ابتدا برق را قطع کردند و حوضچه های مارا که در آن تعمیرات لنج انجام می گرفت را با خاک پر کرده و کارگاه ها و انبار ها را با لودر خراب نمودند و تمام گلاف های این محل را بیکار کردند.

ایرج احسانی در خصوص معرفی لنج و صنت لنج سازی می گوید:لنج گونه ای از کشتی کوچک یا قایق بزرگ باری و مسافری است که با مشابه سازی از قایق های بادبانی ساخته می شود با این تفاوت که به جای بادبان با موتور حرکت می کند.

احسانی با معرفی اجزای یک لنج، بیان می کند:مصالح اولیه مورد نیاز چوب های جنگلی مقاوم در مقابل رطوبت برای اسکلت و تخته های مرغوب هندی به نام سای برای بدنه آن است.

وی با تاکید بر موروثی بودن این صنعت، می افزاید:صنعت ساخت لنج قدمتی دیرینه در بین خانواده ما دارد، از آبا و اجدادمان به ما رسیده و نمی توانیم به همین راحتی از آن بگذریم.

احسانی اضافه می کند:این چوب ها و الوار ها سرمایه های اجدادی ماست، می توانستم آن را بفروشم و تجارت دیگری در پیش گیرم، ولی نمی خواهم صنعت خانوادگی ما از بین برود.

این فعال این صنعت با انتقاد از برخی رویکردها به این صنعت می گوید:تمامی شهر ها و کشورها برای صنعت های بومی ازش قائل هستند، چرا صنعت لنج سازی که بومی آبادان است، برای برخی مسئولان شهر بی اهمیت است؟

خطر غرق شدن لنج ها را تهدید می کند

یکی از لنج داران در خصوص تعطیلی کارگاه های لنج سازی در آبادان نیز گفت: وقتی لنجی سوراخ می شود و نیاز به ترمیم دارد، برای تعمیر آن باید تا بندر دیگر برویم، تا آن موقع شاید لنج غرق شود.

وی می افزاید:لنجی که با هزینه 100 میلیون ریال قابل تعمیر بود، الان باید با 200 میلیون ریال دو ماهه آن را تعمیر کنیم، جایی برای تعمیر نیز اینجا نیست.

حمل و نقل احشام اصولا با لنج صورت می گیرد

احسانی با بیان آزاد شدن صادرات گوسفند به کشورهای حاشیه خلیج فارس، گفت:برای حمل گوسفند و صادرات آن، لنج نباید نشتی داشته باشد، زیرا احشام از بین می روند و تجار ما را جریمه می کنند، هر لنج پس از یک سال نیاز به تعمیر دارد، آبادان با داشتن این همه لنج تعمیرگاه لنج ندارد، در واقع آن را تعطیل کردند تا بلوار بسازند.

علاوه بر تعطیلی کارگاه های تعمیر و ساخت لنج عوامل دیگری باعث کند شدن رفت و امد لنج ها در شهر شده است.

پل های غیر کارشناسی، مسیر تردد لنج ها را مسدود کرد

برخی از پل ها طی سال های گذشته به صورت غیرکارشناسی احداث شده است و لایروبی نشدن بهمنشیر و اروندرود، مشکلات زیادی برای تردد لنج ها و کشتی ها ایجاد کرده است.

حسین نژادیان یکی از فعالان صنعت لنج سازی در مورد کارکردهای اقتصادی این صنعت می گوید:هر لنج پس از چند سال در آب ماندن نیاز به تعمیر دارد و برای تعمیر هر لنج، به طور مستقیم و غیر مستقیم برای 10 تا 20 نفر اشتغال ایجاد می شود.

وی می گوید:این لنج هاکه در انواع جالبوت، پاکستانی و بوم است و برای تجارت احشام و کالاهای تجاری در حوزه خلیج تردد دارند.

حسین نژادیان ضرورت تعمیر لنج ها را برای ادامه روند حمل ونقل با لنج ها و کشتی ها حیاتی می داند و می گوید:حمل احشام به کشورهای حوزه خلیج با لنج ها صورت می گیرد و مخصوصا در زمان های خاص از جمله عید قربان و غیره و در این زمان بیشتر لنج ها تعمیر می شوند تا هنگام جابجایی احشام، آب به لنج نفوذ نکند و باعث بیماری احشام وگاهی غرق شدن لنج همراه احشام نشود.


غفلت از صنعت سودآور

رئیس فراکسیون دریایی مجلس شورای اسلامی در خصوص مزیت های رونق صنعت کشتی سازی، گفت:این صنعت در کشور مورد غفلت قرار گرفته است و اگرچه صنعت کشتی سازی در ایران همزمان با برخی از کشورها آغاز شده است، برخی کشورها در این خصوص پیشرو هستند.

سیدحسین دهدشتی افزود: باید به ساخت داخل توجه جدی شود و حمایت لازم صورت گیرد، اگرچه ممکن است در کوتاه مدت آسیب ها و مشکلاتی وجود داشته باشد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی ادامه داد:اگر قرار است کشور بر اساس اقتصاد مقاومتی روی پای خود بایستد، باید بخش داخلی تقویت و حمایت شود.

دهدشتی اظهار داشت:کشتی سازی و تعمیرات، می تواند اشتغالزایی بالایی ایجاد کند و دولت نیز باید به این مهم توجه کند.

وی در خصوص اقدامات فراکسیون دریایی در خصوص گنجاندن مباحث دریایی در برنامه ششم توسعه، گفت:در این خصوص با انجمن مهندسی دریایی، دانشگاه ها، مالکان کشتی، شورایعالی صنایع دریایی و سازمان بنادر و دریانوردی صحبت شده است تا جمع بندی ها و پیشنهادات خود را برای برنامه ششم ارائه دهند.

ثبت صنعت لنج سازی ایران

دانش ساخت و دریانوردی با لنج سنتی خلیج فارس در تاریخ 27 نوامبر سال 2011 به عنوان هشتمین اثر ناملموس ایرانی به ثبت جهانی رسید.

این رخداد در ششمین اجلاس میراث ناملموس سازمان یونسکو در جزیره بالی اندونزی صورت گرفت.