رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش گفت: اصل وحدت فرماندهی، عمده ترین عامل پیروزی در عملیات بیت المقدس بود که به فتح خرمشهر انجامید.

امیر سرتیپ دوم ستاد ابراهیم گلفام روز سه شنبه در آستانه سی و پنجمین سالگرد فتح خرمشهر در عملیات بیت المقدس و روز مقاومت، ایثار و پیروزی این مطلب را عنوان کرد و افزود: شرکت گسترده نیروهای ارتش، سپاه و بسیج مردمی و لزوم فرماندهی مشترک آنان در تاریخ جنگ، سبب شد که چندگانگی ظاهری، باعث اختلال در امر فرماندهی آن ها نشود و همه در سایه فرماندهی یکسان به این پیروزی شگرف دست یابند. البته پشتیبانی جانی و مالی مردمی برای شرکت در عملیات، روح ایمان و از خودگذشتگی و توجهات و مددهای الهی را هرگز نمی توان در این پیروزی بزرگ نادیده گرفت.

وی در ادامه به درگیری ‌های همه جانبه ارتش جمهوری اسلامی ایران با نیروهای عراقی در خرمشهر پرداخت و گفت: هجوم نیروهای متجاوز ارتش بعثی به سمت خرمشهر از سه محور «تنومه، شلمچه، خرمشهر»، «بصره، پاسگاه زید، ‌ایستگاه حسینیه (کیلومتر 40 جاده خرمشهر به اهواز) و «نشوه، کوشک طلائیه، جفیر» آغاز شد.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش توضیح داد: اما با همه اوضاع حاکم بر نیروهای جمهوری اسلامی ایران در آن زمان، پایداری تاریخی و سرسختانه این نیروها، تصرف خرمشهر برای نیروهای عراقی با دشواری مواجه شد و آنان مجبور گردیدند که برای تصرف خرمشهر، برخلاف سایر مناطق، بهای سنگینی را بپردازند.

وی اضافه کرد: با تلاش نیروهای باقیمانده گردان‌ د‌ژ و 165 مکانیزه و گردان 232، یگان‌هایی از دانشجویان دانشکده افسری، تکاوران نیروی دریایی، خلبانان نیروی هوایی و هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران، تلفات سنگینی بر نیروهای دشمن که در حدود یک لشکر زرهی بسیار مجهز بودند وارد گردید و نیروهای مهاجم توانستند فقط تا شش کیلومتری شمال و غرب خرمشهر پیشروی کنند.

امیر سرتیپ دوم ستاد گلفام ادامه داد: این وضعیت تا روز بیستم جنگ(19 مهر59) ادامه یافت و نیروهای عراقی که از رسیدن به اهداف بلند پروازانه خود یعنی اشغال سه روزه خوزستان و پیشروی به سمت تهران در مدت یک هفته و ساقط کردن نظام تازه تاسیس جمهوری اسلامی ایران بازمانده بودند، تصمیم گرفتند که خرمشهر را از سمت شرق هم مورد تهدید قرار داده و آبادان را تصرف کنند.

وی یادآور شد: از این رو با استقرار پل شناور بر روی رود کارون از این رودخانه عبور کرده و جاده‌ های بسیار مهم «اهواز - آبادان» و «آبادان - ماهشهر» را قطع کردند، اما با تلاش دلیرانه نیروهای گردان 153 پیاده از لشکر 77 خراسان به فرماندهی سرهنگ کهتری و کمک چشمگیر نیروهای مردمی، نیروهای متجاوز نتوانستند به تصرف آبادان بپردازند و رویای تصرف این شهر از سوی عراقی‌ها برای همیشه نقش بر آب شد.

وی اظهار کرد: اما سرانجام با توجه به حجم انبوه نیروهای دشمن، توان نیروهای جمهوری اسلامی ایران در مقابل فشار روزافزون آنان رو به تحلیل رفته و با تحمل تلفات بسیار سنگین، در روز چهارم آبان ماه 1359، خرمشهر پس از 35 روز مقاومت به اشغال نیروهای عراقی درآمد.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آجا در ادامه به نقش ارتش در آزاد سازی خرمشهر قهرمان پرداخت و گفت: پس از اشغال خرمشهر(چهارم آبان 1359) توسط نیروهای متجاوز بعثی، از آذر 1359نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تلاش خود برای بیرون راندن دشمن از این منطقه را آغاز کردند.

وی افزود: در این راستا عملیات کوی ذوالفقاری با محوریت گردان 153 پیاده لشکر77 و همکاری نیروهای سپاه و مردمی آبادان در نهم آبان 1359 برای جلوی گیری از محاصره و سقوط آبادان با موفقیت انجام گرفت.

امیر سرتیپ دوم گلفام تصریح کرد: عملیات نصر که در 15 دی 1359 انجام شد، نخستین اقدام آفندی در مقیاسی به نسبت وسیع بود که با مشارکت لشکر 16 زرهی قزوین (دو تیپ زرهی) و عناصری از لشکر 92 زرهی در کرخه‌ کور به مرحله اجرا درآمد و هدف آن بیرون راندن دشمن از مواضع کرخه ‌کور و تصرف پادگان حمید بود.

وی اظهار کرد: تقریبا همزمان با همین عملیات، عملیات آفندی دیگری به نام توکل در منطقه سرپل دشمن در شرق کارون طراحی و اجرا شد که در 20 دی ماه با هدف بیرون راندن نیروهای متجاوز به غرب کارون و رفع محاصره آبادان انجام شد. سپس در طول سال 1360 عملیات‌های متعددی با مشارکت همه نیروهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه خرمشهر - آبادان طرح ‌ریزی و اجرا گردید که معروف ترین آنها عملیات پیروزمندانه ثامن‌الائمه(ع) در 5 مهرماه 1360 بود که منجر به شکست محاصره آبادان شد.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آجا، افزود:با پیروزی نیروهای جمهوری اسلامی ایران در عملیات ثامن‌الائمه (ع) و عملیات طریق‌ القدس که در9 آذر 1360 در جناح شمالی منطقه اهواز- خرمشهر انجام شد و همچنین عملیات فتح‌المبین در 2 فروردین 1361،‌ برنامه ‌ریزی برای آزاد سازی خرمشهر آغاز و سرانجام یگان‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران، با مشارکت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای مردمی در دهم اردیبهشت ماه 1361، عملیات بیت ‌المقدس را برای رسیدن به هدف اصلی خود (آزادسازی خرمشهر)، اجرا کردند.

امیر سرتیپ دوم گلفام گفت: نیروهای شرکت کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران در این عملیات شامل یگان‌های نیروی زمینی به فرماندهی سرهنگ شهید علی صیاد شیرازی (لشکر 21 پیاده حمزه، لشکر 16 زرهی قزوین، لشکر 92 زرهی خوزستان، تیپ 58 ذوالفقار، تیپ 55 هوابرد، تیپ 23 نیروهای ویژه، تیپ 37 زرهی، تیپ سوم پیاده لشکر 77، گروه 33 توپخانه (5 گردان)، گروه 22 توپخانه (5 گردان)، گروه مهندسی زرهی)، نیروی هوایی و هوانیروز ارتش جهت پشتیبانی عملیات و نیروی دریایی ارتش جهت تقویت امکانات عبور از رودخانه بودند که با ابتکار عمل شهید صیاد شیرازی، این نیروها با نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ترکیب شده، قرارگاه مشترک عملیاتی تشکیل دادند و توانستند با پیروزی کامل، خرمشهر را از دست متجاوزان آزاد کنند.

وی به ویژگی هایی عملیات بیت المقدس پرداخت و تصریح کرد: همان گونه که اشاره شد، عملیات بیت المقدس دارای ویژگی هایی است از جمله کوتاه بودن زمان برای آمادگی، وسعت منطقه نبرد، مداومت زیاد عملیات،اجرای عملیات عبور از رودخانه، حجم تلفات و خسارات وارده و نیز اسرای گرفته شده از دشمن بی سابقه بود که این ویژگی ها این عملیات را از عملیات های پیش و پس از آن متمایز می کند.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش خاطرنشان کرد: در حالی که اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهمترین برگ برنده این کشور برای وادار ساختن ایران به شرکت در هرگونه مذاکرات صلح تلقی می شد، آزادسازی این شهر می توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی بر متجاوز و اثبات برتری نظامیش باشد. بر همین اساس، با توجه به اینکه منطقه عمومی غرب کارون آخرین منطقه مهمی بود که هم چنان در اشغال عراق قرار داشت، از یک سو فرماندهان نظامی ایران برای انجام عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند، و از سوی دیگر عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح المبین قطعی و مسجل می پنداشت، با در نظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره، به ضرورت حفظ این منطقه معتقد بود.

امیر سرتیپ دوم گلفام گفت: طرح ‌ریزی و آمادگی برای نبرد بیت‌المقدس بلافاصله بعد از عملیات فتح‌المبین آغاز و با سرعت و بدون وقفه ادامه یافت و یکماه پس از خاتمه عملیات فتح‌المبین به مرحله اجرا در آمد و این فاصله زمانی بین دو نبرد بزرگ، ضمن نشان دادن توانمندی ما در سرعت آمادگی برای گشایش جبهه جدید در زمانی کوتاه ‌تر از آنچه برآورد می ‌شد، به عنوان یک عامل غافلگیر کننده سرنوشت ‌ساز به کار برده شد.

وی توضیح داد: نبردی که تحت عنوان طرح عملیات کربلا 3 طرح‌ ریزی و به نام عملیات بیت‌المقدس با شرکت یگان‌های عمده از ظفرمندان ارتش و دلاورمردان سپاه و سایر نیروهای مردمی از دهم اردیبهشت ماه تا چهارم خرداد ماه 1361 به مدت 26 روز در جنوب غربی اهواز انجام گرفت، یکی از درخشان‌ ترین کارنامه‌های عملیاتی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران علیه متجاوز به شمار می‌رود که علاوه بر پایان دادن به 19 ماه اشغال نظامی قسمتی از حساس‌ترین نقاط خوزستان، ضربه‌ای قاطع به نیروهای متجاوز عراق و توان و میل جنگجوئی او وارد آورد.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آجا در خصوص فرماندهی عملیات بیت المقدس نیز گفت: با خلع بنی صدر (رئیس جمهور وقت) از فرماندهی کل قوا و تغییر و تحولی که در سیستم فرماندهی نیروها پیش آمد، رزمندگان ارتش و سپاهی که از آغاز جنگ دوشادوش یکدیگر جنگیده بودند، وحدت و انسجام بیشتری یافتند و این وحدت که در صحنه های عملیاتی به صورت ترکیب و ادغام رزمندگان و یگان های ارتش و سپاه در یکدیگر تجلی یافت و از آن پس عملیات ها به صورت مشترک اجرا گردید. شهید صیادشیرازی، فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش، این وحدت و یکپارچگی رزمندگان را که ثمرات ارزنده‌ای داشت، «ترکیب مقدس» نامید و هدایت و کنترل عملیاتی دو بازوی توانمند دفاع مقدس را که چون یک روح در دو جسم بودند به عهده داشت.

وی افزود: به فرمان فرماندهی کل قوا قرارگاه کربلا به صورت قرارگاه فرماندهی مشترک ارتش و سپاه در 31 فروردین 1361 تشکیل و نخستین طرح و دستور عملیاتی پذیرفته شده این قرارگاه برای آزاد سازی خرمشهر با نام کربلای3 انتشار یافت و سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش در پیامی که برای انتشار دستور عملیاتی این طرح صادر کرد، در بند فرماندهی و کنترل طرح عملیاتی کربلا3 چنین نوشت: این عملیات از قرارگاه کربلا در جنوب هدایت می‌ شود و با توجه به اینکه رهبری این عملیات سرنوشت ‌ساز همچنان بر عهده ولی عصر(عج) می‌باشد برای حفظ وحدت فرماندهی مسئولیت فرماندهی و هدایت این عملیات را شخصاً و با توکل به خدا بر عهده می ‌گیرم و چون جنگ و رزم در راه الله است پیروزی آن به نام الله و رزمندگان به ثبت می ‌رسد. ان‌شاالله.

وی خاطرنشان کرد، دستور عملیاتی کربلای 3 با امضای سرهنگ علی صیاد شیرازی انتشار یافت و دستورات رزمی یکی پس از دیگری به امضای سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی(شهید) و برادر محسن رضایی فرمانده وقت سپاه پاسداران(سرلشکر فعلی و دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام) انتشار یافتند.

امیر سرتیپ دوم گلفام گفت: چهار قرارگاه که سه قرارگاه عملیاتی آن مربوط به نیروی زمینی و زیر امر فرماندهی قرارگاه کربلا با نام‌های نصر، فتح و قدس هر یک با دو فرمانده یکی از ارتش و دیگری از سپاه در منطقه عملیات تشکیل گردیدند و قرارگاه چهارم با نام ستاد ویژه عملیات هوایی(جنوب) و با دستور رزمی «شبح-3» در پایگاه هوایی دزفول آغاز به ‌کار کرد.

وی در خصوص استعداد یگانهای ایرانی نیز توضیح داد و افزود: استعداد کل نیروهای شرکت کننده 195 گردان مانوری ( 15 گردان زرهی - 14 گردان مکانیزه - 166 گردان پیاده)، ارتش 61 گردان به استعداد هر گردان 750 نفر، بسیج مردمی و سپاه 134 گردان به استعداد هر گردان 300 نفر بودند.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آجا در ادامه به تشریح منطقه عمومی عملیات بیت‌المقدس پرداخت و گفت: این منطقه عملیاتی در میان چهار مانع طبیعی محصور است، که از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه کارون و از غرب به هور الهویزه منتهی می‌ شود.

وی اظهار کرد: منطقه یادشده به جز جاده نسبتاً مرتفع اهواز – خرمشهر، فاقد هر گونه عارضه مهم برای پدافند است و همین امر موجب شد تا زمین منطقه – به دلیل مسطح بودن – برای مانور زرهی مناسب، و برای حرکت نیروهای پیاده – به دلیل در دید و تیر قرار داشتن – نامناسب باشد. نقاط حساس و استراتژیک منطقه شامل بندر و شهر خرمشهر، پادگان حمید، جفیر، جاده آسفالت اهواز – خرمشهر، شهر هویزه و رودخانه‌های کارون، کرخه کور و اروند بود.

امیر سرتیپ دوم گلفام به شرح عملیات بیت المقدس و فتح خرمشهر اشاره کرد و افزود: عملیات بیت‌المقدس در 30 دقیقه بامداد روز 10 اردیبهشت 1361 با قرائت رمز عملیات بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله القاسم الجبارین، یا علی ابن ابی طالب از سوی فرماندهی آغاز شد و همزمان شهید آیت الله صدوقی و مرحوم آیت الله مشکینی نیز که در کنار فرماندهان ارتش و سپاه در قرارگاه کربلا حضور داشتند، هر یک به طور جداگانه، پیام هایی را به وسیله بی سیم خطاب به رزمندگان اسلام قرائت کردند.

وی یادآور شد: این عملیات در چهار مرحله طراحی ولی عملاً فقط اجرای موفقیت‌آمیز مراحل اول و دوم امکان‌پذیر گشت و مراحل سوم و چهارم آن با عملیات جداگانه دیگری با عنوان عملیات کربلای 4 طرح‌ریزی شده و با نام عملیات رمضان در بیست و دوم مرداد ماه سال 1361 یعنی شصت روز بعد از خاتمه عملیات بیت‌المقدس در شرق بصره انجام شد که در مرحله اول، عبور از رودخانه کارون و تصرف و تحکیم سرپل (تک اصلی) و همزمان درگیر نمودن دشمن در جبهه کرخه‌کور، در مرحله دوم، عبور نیروها از سرپل و پیشروی به سوی خط مرز، همزمان احاطه خرمشهر در شلمچه و پیشروی در جبهه کرخه‌کور در صورت امکان و یا عقب‌نشینی دشمن در مرحله سوم، ادامه تک از خط مرز در سمت شرق بصره و رسیدن به کرانه شرقی شط‌العرب در حد فاصل نشوه تا بصره و در مرحله چهارم پدافند در ساحل شرقی شط ‌العرب انجام شد.

رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش نتایج عملیات بیت المقدس را آزادسازی بیش از 5400 کیلومتر مربع از خاک مقدس میهن اسلامی، آزادسازی خرمشهر پس از 19 ماه اشغال، تأمین خطوط مرزی شلمچه تا شمال طلائیه، تصرف پادگان حمید، محور اهواز و خرمشهر و همچنین آزادسازی شهر هویزه ذکر کرد.

وی انهدام کامل 2 لشکرعراق و آسیب جدی 6 لشکر دشمن بین 20 تا 60 درصد، کشتن شدن 16 هزار نفر از نیروهای دشمن و اسارات قریب به 19 هزار نفر از نیروی دشمن، انهدام 550 دستگاه تانک و نفربر، 50 دستگاه خودرو و دهها عراده توپ و مقادیر زیادی از انواع جنگ‌ افزار و مهمات به همراه سرنگونی 53 هواپیما و 3 فروند بالگرد از دیگر نتایج عملیات بیت المقدس عنوان کرد.

35 سال پیش در روز سوم خرداد 1361، خرمشهر قهرمان در جریان عملیات بیت ‌المقدس‌ پس از 578 روز اشغال از چنگال دژخمیان بعثی آزاد شد.

خرمشهر مقاوم که بعد از 34 روز پایداری و مقاومت در چهار آبان ماه 1359 به اشغال دشمن در آمده بود، پس از 578 روز (19ماه) در تاریخ سوم خرداد 1361 بار دیگر به آغوش میهن اسلامی بازگشت.